Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi
Yüklə 4,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 2. Qan cərəyanının müddətinin (A) və pletizmoqrafıya (B) 1 - iynə vurulan yer;
- P ı , p 2
- 11.3. Arteriya və arteriollarda qanın cərəyanı Nəbz.
- 11.4. Arterial təzyiqin ölçülməsi. Klinikada qan təzyiqini düzünə (qanlı), dolayı (qansız) üsulla ölçürlər.
- Düzünə olmayan (dolayı yolla) üsul.
- Şəkil 5.
- 11.5. Venoz təzyiq
- Şəkil
- Şəkil 7.
- Ürəyin yığılmasının sorucu təsiri.
- Venaların depanirə funksiyası.
- Qan cərəyanının sürəti.
|
112 downloaded from KitabYurdu.org Qanın dövretmə sürəti dedikdə böyük və kiçik qan damar- larından qamn dövranının başa çatmasına sərf olunan vaxt nəzərdə tutulur. Bunu təyin etmək üçün heyvanın vidaci venasına rəngli maddə və ya nişanlanmış natrium izotopu yeridilir və digər ətrafın venasında rəngin göründüyü vaxt qeydə almır. Nəbz vuruqları normal olan (dəq. 70-80) insanlarda qanın dövretmə müddəti, orta hesabla ürəyin 27 sistolasına, 20-23 saniyəyə bərabər olur. İtlər üzərində aparılan təcrübələr göstərir ki, bu vaxtın 1/5 hissəsi qanın kiçik qan dövranından, 4/5
hissəsi isə böyük dövrandan keçməsinə sərf olunur. Qan dövranının sürətini (qanın dövretmə sürəti) digər təcrübə vasitəsilə də təyin etmək olar. Bunun üçün öd turşusunun duzunu iynə ilə dirsək venasına vurulan andan dilin üstündə istilik hiss olunan müddətə qədər keçən vaxtı (normada 15s.) müəyyən edirlər (şəkil 2 A).
təyin edir. Arteriyalar sirkulyasiya edən qanın ümumi miqdarının 10%-ni, kapillyarlar - 5%, venalar və kiçik venalar - təqribən 54 % və böyük venalar - 21 %-ni saxlayır. Ürəyin kameraları qalan 10%-i özündə saxlayır. Kapillyarlar və kiçik venalar böyük tutuma malikdirlər. Bu isə onlara böyük həcmdə qanı toplamağa və effektli rezervuar qabiliyyətinə malik olmağa səbəb olur. Hidrodinamikanın qanunlarına uyğun olaraq mayenin
downloaded from KitabYurdu.org cərəyanı borularda 2 üsulla təyin edilir: 1)
Təzyiq ilə. Hansı ki, maye onun təsiri ilə hərəkət edir. 2)
Müqavimət. Hərəkətdə olan maye borunun divarına sürtünür, müqavimətə rast gəlir. Birincisi təzyiqlər fərqi mayenin hərəkətinə səbəb olur, ikincisi hidravlik müqavimət isə ona mane olur. Müəyyən vaxt ərzində borudan axan mayenin təzyiq fərqinin müqavimətə münasibəti maye axınının həcmi sürətini - Q-ni müəyyən edir. Bunu aşağıdakı düsturla müəyyən edirlər: Q = P ' - p ı R Q - mayenin həcmi P ı , p 2 - maye axan borunun başlanğıc və sonu arasındakı təzyiq fərqi. R
Bu düsturdan istifadə edərək kiçik və böyük qan dövranında periferik müqaviməti tapa bilərik. Bunun üçün, həm qan damarlarının başlanğıc və sonundakı olan təzyiqi, həm də qanın həcmini bilmək lazımdır. R = P Q Deməli, müxtəlif damarlarda müqaviməti təzyiq fərqinə görə təyin etmək olar. Qanın axınının müqaviməti çox olduqca damar boyu təzyiq də aşağı düşür. Birbaşa ölçmə üsulu ilə müəyyən edilmişdir ki, təzyiq iri damarlarda 10 %, arteriya və damarlarda 85% aşağı düşür. Bu onu göstərir ki, mədəciklər tərəfindən yaranan enerjinin 10 %-i qanın iri və orta həcmli damarlarda hərəkətinə, 85%-i isə arteriya və kapillyarlarla hərəkətinə sərf olunur. Qan damarlarında qanın hərəkətini təsvir etmək üçün çox zaman şüşə və ya rezin borulardan ibarət Marey modelindən istifadə edilir. İçində su olan şüşə rezervura biri şüşə, digəri isə ucu daraldılmış rezin boru birləşdirilir. Hər iki boru vasitəsilə rezervuardan eyni vaxtda müəyyən fasilələrlə su buraxdıqda şüşə borudan fasilələrlə, rezin borudan isə arası kəsil
downloaded from KitabYurdu.org mədən axacaqdır. Rezin borudan suyun fasiləsiz axması rezin borunun divarlarının elastik olması ilə izah edilir. Rezin boruya bir qədər su daxil olduqda onun divarlarını genişləndirir, suyun axarı dayandıqda rezin borunun divarlarını genişləndirən təzyiq də itir. Borunun divarları elastik olduğu üçün əvvəlki vəziyyətə qayıtdıqda suya təzyiq göstərib, onu arası kəsilməyən cərəyanla axıdır. Sonra buraya yenə su daxil olub, onun divarlarını genişləndirir və s. Rezin boruları olan modeldə müşahidə etdiyimiz qanu- nauyğunluqları ürək-damar sisteminə tətbiq etsək, qan damar sistemində də təxminən eyni hadisənin baş verdiyini görərik. Beləliklə, bədənin normal həyat fəaliyyəti üçün qan da- marlarında müəyyən dərəcədə tonus və təzyiq olmalıdır. Bu qanın orqan və toxumalara doğru hərəkətini asanlaşdırır.
sistemində təzyiqin yüksəlməsi nəticəsində arteriya damarlarının divarının ritmik dalğalanmasına deyilir. Ürəyin hər bir sis- tolası zamanı sol mədəcikdən aortaya yeni qan hissəsi daxil olur. Bu aortanın proksimal sahəsinin divarının dartılıb genişlənməsinə səbəb olur, nəticədə qanın inersiyası qanın mühitə doğru tez hərəkətinə mane olur. Genişlənmiş damarın daralması zamanı aortada təzyiq artır. Nəticədə aortanın divarının dartılmasına səbəb olan təzyiq arteriya divarı boyunca daha uzaqlara doğru yayılan nəbz dalğasına səbəb olur. Bu proses nəbz dalğası hesab edilir, yəni arteriya damarlarının divarının ritmiki dalğalanmasının damar boyunca yayılması və bu ritmik dalğalanmanın mühiti damarlarda hiss edilməsinə nəbz deyilir. Arteriyaların divarının müqaviməti kapillyarlara doğru yayılma istiqamətində nəbz dalğasının amplitudasım tədricən azaldır (şəkil 3). Şəkil 3. A.B.-də nəbz dalğasının amplitudasının və təzyi- qinin kiçik damarlar istiqamətində sönməsi baş verir.
downloaded from KitabYurdu.org
ab - anakrotik; bq - sistolik plato; de - katokratik; q - kəsik. B. Nəbz dalğasının kiçik damarlar istiqamətində hərəkəti. Nəbz təzyiqinin sönməsi baş verir. Sfıqmoqramma (şəkil 3 A və şəkil 4). Sfıqmoqrafıya - nəbz dalğasını qeyd etməyə deyilir, alınan əyri isə sfıqmoq- ramma adlanır. Aortanm nəbz əyrisində (sfıqmoqramma) sol mədəciyin sistolası anında qanın aortaya vurulması nəticəsində törəyən qalxan (anakrotik) və diastola anında yaranan enən əyri (katakrotik) ayırd edilir. Mədəcikdə təzyiq aortadakı təzyiqdən aşağı olur və qan təzyiq qradienti üzrə mədəciyə doğru istiqamətdə qayıdanda katakrotik əyrinin üzərində çuxur əmələ gəlir. Qanın geriyə təsiri altında aypara qapaqlar bağlanır. Qanın dalğası qapaqlara əks olunaraq təzyiqi böyük olmayan ikincili dalğa (dikrotik əyrı- qalxma) yaradır (şəkil 4). Nəbz dalğasının sürəti: aortada - 4-6 m/s, arteriyada - 8-12 m/s, kiçik arteriya və arteriollarda - 15-35 m/s. , Nəbz təzyiqi-sistolik və diastolik təzyiq arasındakı fərqə deyilir. Ürəyin vurğu həcmi və buna uyğun ürəyin hər bir yığılması zamanı arterial sistemə qovduğu qanın miqdarı nə qədər çox olursa, nəbz təzyiqi də bir o qədər yüksək olur.
downloaded from KitabYurdu.org Şəkil 4. Nəbz yazısının əyrisi (sfıqmoqramma). Üstdəki xətdə vaxt qeydiyyatı verilir. Nəbz təzyiqinin sönməsi. Mühiti damarlarda ritmiki dalğalanmanın getdikcə azalmasına nəbz təzyiqinin sönməsi deyilir. Nəbz təzyiqinin zəifləməsinə qanın hərəkətinin müqaviməti və damarların elastikliyi səbəb olur. Qanın müəyyən hissəsi növbəti damar seqmentini dartmaq üçün nəbz dalğasından irəli hərəkət etməsi hesabına müqavimət ritmik dalğalanmanı zəiflədir. Müqavimət çox oduqca, bir o qədər çox çətinlik törəyir. Beləliklə, nəbz dalğasının zəifləmə dərəcəsi, ümumi mühiti müqavimətlə mütənasibdir. Nəbz dalğası arteriyalar boyu yayılaraq tədricən zəifləyir və kapillyar torunda tamamilə itir. Arteriya nəbzi damarın bədən səthinə yaxın olan yerlərində, biləkdə, gicgahda, boyunda, alt çənənin küncündə, barmaqları damar səthinə toxundurmaqla, ayaqaltmda və s. yaxşı hiss etmək olur. Nəbz dalğalarının yayılma sürəti qanın damarlarda hərəkət sürəti ilə eyni deyil. Bir qayda olaraq nəbz dalğaları qanın yayılma sürətini ötür. Orta yaşlı sağlam adamın qanının damar boyu hərəkəti saniyədə 0,3-0,5 m-ə bə- rabərdirsə, nəbz dalğasının yayılma sürəti aortada 5,5-8 m-ə, pe- riferik arteriyalarda isə 6-9,5 m/san olur. Nəbz ürəyin işini əks etdirdiyi üçün nəbzi yoxlamaqla bütün ürəyin fəaliyyəti haqqında fikir söyləmək olar.
downloaded from KitabYurdu.org Normada nəbz 70-75-80, yeni anadan olan uşaqlarda 160- 180, sonra 10-25 yaşlarda azalır, 25-50 yaşında sabit olur. Yaşlı adamlarda yenidən çoxalır. Günün ritminə uyğun gündüzlər çoxalır, gecələr azalır. Şəkil 4-də sfıqmoqrammamn anokrotik əyri mədəciyin sistolası zamanı aortaya qovulmuş qanın aorta damarının di- varlarının genişləndirməsindən, katokratik əyri isə ürəyin dia- stolası zamanı aortada təzyiqin aşağı düşməsi nəticəsində əmələ gəlir. Aortaya qovulmuş qanın bir hissəsi geriyə - ürəyə tərəf axaraq aypara qapaqlara dəyir və yenidən aortaya qayıdır və ikincili və ya dikrotik dalğanın baş verməsinə səbəb olur.
naları boşalıb yığılırlar. Bu səbəbdən də sağlam adamın vena nəbzi mənfi vena nəbzi adlanır. Qapaqlar tamamilə bağ- lanmadıqda sağ mədəciyin sistolası zamanı qan geriyə, venalara qayıdır, buna görə də vena nəbzinin yüksəlişi mədəciyin sis- tolasma uyğun gəlir. Belə nəbzə müsbət vena nəbzi deyilir. 11.4. Arterial təzyiqin ölçülməsi. Klinikada qan təzyiqini düzünə (qanlı), dolayı (qansız) üsulla ölçürlər. Düzünə, bir başa (qanlı) üsul Bir sıra kliniki hallarda arterial təzyiqi iynəni birbaşa arteriya damarına yeritmək yolu ilə ölçürlər. Arterial təzyiqin yazılmış əyrisində üç növ dalğa müşahidə edilir: 1)
nəbz dalğası; 2)
Tənəffüs hərəkətlərinə uyğun gələn - tənəffüs və ya Traube Herinq dalğası. Hər tənəffüs hərəkəti bir neçə nəbz dalğasına uyğun gəlir; 3)
Damar-hərəki mərkəzlərin tonusunu əks etdirən - daim olmayan tədrici dalğalar və ya Meyer dalğaları. Hər dövr bir neçə tənəffüs hərəkətini əhatə edir.
diastolik arterial təzyiqi təyin etmək üçün qansız üsuldan istifadə edirlər. Bunun üçün Pivo-Poççin ayskultativ (nəbz vuruqla-
downloaded from KitabYurdu.org rına qulaq asmaq) üsulundan və Koroktovun dirsək çuxurunda eşidilən səs tonlarına görə qan təzyiqini ölçürlər (şəkil 5). Sistolık AT tııp-tup edən (səsin) eşidilməsi anma uyğun gəlir
Sistolik və ya maksimal arterial təzyiq. Diastolik (minimal) arterial təzyiq. Arterial təzyiqin yüksəlməsinə təsir edən amillər. Emo- sional oyanma, yaş, fiziki iş və s. Yaş. Sağlam adamlarda sistolik AT 15 yaşa qədər 115 mm.Hg.st., 65 yaşa qədər hər il 0,5 mm.Hg.st. artıb AT 140 mm.Hg.st. qədər yüksələ bilər. Diastolik arterial təzyiq 15 yaşma qədər 70 mm.Hg.st. qədər, sonra hər il 0,4 mm.Hg.st. artaraq 90 mm.Hg.st. çatır. 40-50 yaşları arasında sistolik və diastolik AT qadınlarda aşağı olur. Lakin 50 və sonrakı yaşlarda yüksək olur. Sistolik və diastolik arterial təzyiq bədən kütləsi çox olan adamlarda yüksək olur. İnsan birdən ayaq üstə duranda, ağırlıq qüvvəsi venoz qanın geriyə qayıtmasına səbəb olur və bu zaman ürək vurğusu və AT azalır. Kompensator olaraq ürək döyünməsinin sayı (UDS) artaraq, sistolik və diastolik atrerial təzyiq (AT) və ümumi mühiti müqavimətin yüksəlməsinə səbəb olur. İş zamanı AT artır. Sistolik AT ürəyin qüvvətli yığıl 119 downloaded from KitabYurdu.org ması hesabına yüksəlir. Diastolik AT əvvəlcə işləyən əzələnin damarlarının genişlənməsi hesabına azalır, lakin sonra ürəyin intensiv işləməsi diastolik AT yüksəlməsinə səbəb olur. Yuxarıdakı üsullarla qan təzyiqinin ölçülməsi göstərir ki, aortada sistolik təzyiq orta yaşlarda 110-125 mm, diastolik təzyiq isə 60-80 mm civə sütünuna bərabərdir. Yeni doğulmuş uşaqların sistolik təzyiqi 40 mm, bir neçə günlük uşağmkı 70 mm, bir aylıq uşağınkı 80 mm, 10-14 yaşlı uşağınkı 100-110
mm civə sütunu olur. Bir yaşından sonra uşaqlarda maksimal arterial qan təzyiqi təxmini olaraq V.İ.Molcanova görə belə təyin edilir.
Burada n uşağın yaşını göstərir. Məsələn, 10 yaşlı uşağın maksimal təzyiqi 80+2-10=100 mm civə sütununa bərabər olur. Minimal təzyiq isə maksimal təzyiqin yarısının 2/3-si qədər olur. Qan təzyiqinin 150 mm civə sütunundan yuxarı qalxması hipertoniya (hipertenziya), 75-80 mm-ə qədər azalmasına hipotoniya (hipotenziya) deyilir. Hipotoniya bəzi narkotik maddələrlə, dərmanlarla, məsələn, xloroformla bərk zədələ- dikdə və yandıqda, habelə çox qan itirdikdə baş verə bilər. Qan təzyiqi mədəciklərdən uzaqlaşdıqca damarlarda təd- ricən enir və nəhayət, venalarda mənfi olur. Əgər aortada təzyiq 130-140 mm civə sütununa bərabərdirsə, arteriyalarda 120-130 mm, kiçik venalarda 8-12
mm və nəhayət böyük venalarda hətta mənfi olur, yəni atmosfer təzyiqindən 2-5 mm civə sütunu aşağı düşür. Kiçik damarlarda və kapillyarlarda təzyiqin azalması qanın böyük müqavimətinə rast gəlməsilə izah olunur. 11.5. Venoz təzyiq Qanın venalar ilə hərəkəti ürəyin nasos funksiyası nə- ticəsində həyata keçirilir. Venoz qan cərəyanı həmçinin, həm də hər bir nəfəsalma zamanı döş boşluğunda yaranan mənfi təzyiqin hesabına (sorucu təsir) və ətrafların skelet əzələlərin venaları sıxması hesabına (birinci növbədə ayaqları) qüvvətlənir. 120 downloaded from KitabYurdu.org İri venalarda, xüsusilə boş venaların sağ qulaqcığa tökül- düyü yerdə, vena təzyiqi orta hesabla 4,6 mm.Hg.st. təşkil edir. Qan təzyiqinin səviyyəsini başlıca olaraq iki şərt-sistola zamanı ürəyin aortaya qovduğu qanın həcmi (Q-) və aortadan axıb gələn qanın qarşısını alan damar sisteminin müqaviməti (R) müəyyən edir. Bu asılılıq sadə formula ilə təyin edilir: P = QR Ürəyin sistolası zamanı sol mədəcikdən aortaya qovulan qanın miqdarı (Q) artıqda qan təzyiqi yüksəlir. Damarların müqaviməti (R) dəyişdikdə də qan təzyiqi artıb-azala bilər. Qanın hərəkətinə göstərilən müqavimət bir sıra faktor- lardan asılıdır: müqavimət damarın uzunluğu, qanın yapış- qanlığı və qanın axma sürəti ilə düz, diametri və elastikliyi ilə tərs mütənasibdir. Heyvanlarda, bəzi hallarda insanda kəskin üsulla arte- rial qan təzyiqini ölçmək üçün arteriyalara şüşə kanyula və ya yoğun iynə daxil edib və onu manometrlə əlaqələndirərək öyrənmək olar. Bunun üçün heyvanın yuxu arteriyasına manometrlə birləşmiş kanyula salmır. U-yə bənzər manometrin yarısına qədər civə tökülür. Manometrin qan damarı ilə birləşdirilən hissəsi ilə qanm laxtalanmasınm qarşısını alan (limon turşusunun natrium duzu) məhlulu doldurulur. Borunun digər açıq dirsəyinə ucunda qeydedici olan uzən üzgəc mil bərkidilir. Qan təzyiqinin dəyişməsi civəni rəqsi hərəkətə gətirir. Bu isə qeydedicinin köməyilə kimoqraf üzərində xarakterik əyri cızır (şəkil 6 ).
r-ı Şəkil 6 . Heyvanda qan təzyiqinin əyrisi. Bədən səthində mayenin təzyiqi atmosfer təzyiqinə bə 121 downloaded from KitabYurdu.org rabərdir. Bədən səthindən dərinliyə doğru istiqamətdə təzyiq artır. Bu təzyiq suyun ağırlıq qüvvəsinin orqanizmə təsiri hesabına yaranır. Ona görə də bu təzyiqi qravitasion (hidrostatik) təzyiq adlandırırlar. Hidrostatik təzyiqin damar sisteminə təsiri qanın damarlardakı çəkisinə görə əsaslandırılmışdır (şəkil 7).
A - Qravitasiyanın venoz təzyiqə vertikal vəziyyətdə təsiri. B - Vena (əzələ) nasosu və venoz qapaqlarının rolu. Aşağı ətrafın venaları skelet əzələlər ilə əhatə olunmuşdur, belə ki, əzələlərin yığılmaları venaları sıxır. Qonşu arteriyaların pulsasiyası da venalara təzyiq edir. Vena damarlarının divarında olan qapaqlar qanın geriyə qayıtmasının qarşısını alır, ona görə də, qan venalardan ürəyə doğru istiqamətdə axır. Şəkil 7 B-dən görünür ki, vena qapaqları qanın ürəyə doğru istiqamətdə hərəkəti üçün səmtlənmişdir. Ürəyin yığılmasının sorucu təsiri. Sağ qulaqçıqda təzyiqin dəyişməsi böyük venalara verilir. Mədəciklərin sistolası 122 downloaded from KitabYurdu.org fazasında sağ qulaqcıqda təzyiq kəskin aşağı düşür. Ona görə də, qulaqcıq-mədəcik qapaqları mədəcik boşluğuna doğru istiqamətdə dartılaraq, qulaqcığın həcmini artırır. Nəticədə, iri venalardan qanın qulaqcıqlara doğru sorulması baş verir və ürəyə yaxın venoz qan cərəyanı pulsasiya edən olur. Beləliklə, yuxarıda qeyd etdiklərimizi nəzərə alıb deyə bilərik ki, qanın venalardan ürəyə doğru hərəkətinə səbəb aşağıdakılardır: 1)
2)
Döş qəfəsində mənfi təzyiq nəticəsində əmələ gələn sorma qüvvəsi. 3)
Qarın və döş boşluğunda olan təzyiq fərqi (qarın da- marlarında təzyiq yüksək olur). 4)
5)
Skelet və bağırsaq divarı əzələlərinin yığılması nəticəsində damarların yığılması. 6)
Venaların divarlarında ciblərin olması. Venaların depanirə funksiyası. Dövranda olan ümumi qanın 60%-dən çoxu venalarda olur. Çoxlu qan itirmə və arterial təzyiqin enməsi zamanı karotid sinusun reseptorları və digər damar sahələrin reseptorlarında venanı innervasiya edən simpatik sinirlərinin fəallaşmasına və damarların daralması ilə nəticələnən reflektoru reaksiyaya səbəb olur. Bu qan itirmə nəticəsində pozulan çoxlu qan dövranı reaksiyalarının bərpa olunmasına səbəb olur. Nəticədə, hətta qanın ümumi həcminin 20 % itirildikdən sonra belə, qan dövranı sistemi venalarda olan ehtiyat qanın müəyyən hissəsini dövrana daxil etməklə özünün normal funksiyasını bərpa edir. Bütövlükdə qan dövranının ixtisaslaşmış sahələrinə («qan depoları») bunlar aiddir: 1)
2)
Qan dövranına 1000 ml qan vuran - dalaq 3)
300 ml qədər qan deponirə edən qarın boşluğunun iri venaları 4)
Bir neçə yüz ml qan deponirə etmək qabiliyyəti olan, dəri- altı venalar. 123 downloaded from KitabYurdu.org 11.6. Mikrosirkulyasiya Qan-damar sisteminin əsas funksiyası orqanizmin daxili mühitini (hemeostazı) sabit saxlamaqdır. Ürəyin və mühiti damarların əsas vəzifəsi qanı qan və qanla toxuma mayesi arasında mübadilə həyata keçən yerə kapillyar toruna nəql olunmasını təmin etməkdir. Su və maddələrin damarların divarından keçməsi diffu- ziya, pinositoz və filtrasiya vasitəsilə həyata keçirilir. Bu proses mikrosirkulyator vahid kimi məlum olan da- marlar kompleksində baş verir. Mikrosirkulyator vahid ardıcıl yerləşən damarlardan ibarətdir. Bu arteriya sonu, (terminal) -» arterya arxası, kapillyar önü sifinkterlər -» kapillyarlar -> venulalar. Bundan başqa, mikrosirkulyator vahidin tərkibinə artero-venoz anastozlar daxildir. Qan cərəyanının sürəti. Arteriollarda qan cərəyanının sürəti 4-5 mm/s, venalarda 2-3 mm/s təşkil edir. Eritrositlər kapillyarlardan bir-bir keçir, lakin damarların diametri kiçik olduğu üçün formasını dəyişib, yastılaşaraq keçir. Eritrositlərin hərəkət sürəti - 1 mm/s qədər olur. Ka- pillyarlarda təzyiq 15-25 mm. Hg.st. olub, venoz hissədən çoxdur. Bu təzyiq fərqinin qüvvəsi hesabına qan kapillyarlardan arterial hissəyə süzülür və venoz hissəyə sorulur. Kapillyarla- rın xarici və daxilinə istiqamətlənən təzyiq fərqi 13 mm. Hg.st. təşkil edir. Bu 13 mm. Hg.st. filtrasiya təzyiqini təşkil edir. Bu təzyiq plazmanın 0,5%-nin kapillyarm arterial hissəsindən in- tesitisial məkana keçməyə səbəb olur. Kapillyarm xarici və daxilinə istiqamətlənmiş təzyiq fərqi 7 mm. Hg.st. təşkil edir, bu kapillyarm venoz hissəsində geriyə sorma (reabsorbsiya) təzyiqidir. Hüceyrəarası mayedə onkotik təzyiq kapillyarlarm di- varından hüceyrəarası boşluğa daxil olan zülalın miqdarına görə müəyyən edilir. Burda zülalın miqdarı plazmadan bir qədər çox olur. Hüceyrəarası mayedə kalloid-osmotik təzyiq 8 mm- kq təşkil edir. Reabsorbsiya təzyiqi arterial hissədə filtrasiya olunan Yüklə 4,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|