Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

Kapital ilə əməliyyatlar hesabının 
standart formasındakı maddələr 
prinsipcə iqtisadiyyatın bütün bölmələri üçün qəbul olunandır. Bu sözləri 
maliyyə hesabı haqqında da demək olar. Lakin burada istisna təşkil edən 
bir cəhəti nəzərə almaq lazımdır. Bu, ondan ibarətdir ki, külçə qızıl və 
xüsusi əvəzetmə hüququ (“Spesial dreving riqhts”) yalnız dövləti idarə­
etmə və maliyyə korporasiyaları (bu aktivləri saxlayan vahidlər) böl­
mələri üzrə qeyd oluna bilər. Yerdə qalan bölmələr, daha doğrusu, onların 
iqtisadi vahidləri bu aktivlərin həmsahibləri ola bilməzlər. Bununla 
yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, iqtisadiyyatda mövcud olan pulların 
artması mərkəzi bankın təəhhüdlərinin, habelə bütün bölmələrin maliyyə 
aktivlərinin artması deməkdir.
Aktivlər və passivlər balansının standart formasının bütün maddələri 
külçə qızıl, xüsusi əvəzetmə hüququ və nağd pullar istisna olmaqla, 
iqtisadiyyatın bütün bölmələri üzrə qəbul olunandır.
Daha əyani olsun deyə ev təsərrüfatları bölməsi üzrə əsas hesabların 
(istehsal hesabından tutmuş maliyyə hesabınadək) formalarını nümayiş 
etdirək (Cədvəl 8.12-8.20). Tarazlaşdırıcı maddələr hesabların başlanğı­
cında (8.13-8.19) cədvəllərində “ulduzla” qeyd edilmişdir) xalis əsaslarla
247

---

v e r ilm iş d ir .
Cədvəl 8.12
“İstehsal hesabı”
Ehtiyatlar
İstifadə
Aralıq islehlak 
Ümumi əlavə dəyər:
Əsas kapitalın istehlakı (-) 
Xalis əlavə dəyər
Ümumi buraxılış:
Bazar m əhsulları
Özünün son xüsusi istehlakı üçün istehsal olunmuş 
məhsul
Ehtiyatların cəmi
İstifadənin cəmi
Cədvəl 8.13
“Gəlirlərin əmələ gəlməsi hesabı”
Ehtiyatlar
İstifadə
Əlavə dəyər *
Ə m əyin ödənilməsi:
Əmək haqqı
İşverənlərin sosial sığortaya ayırmaları (faktiki və şərti 
hesablanan)
İstehsala görə qoyulan digər vergilər (istehsala görə verilən 
digər subsidiyalar çıxılm aqla)
M ənfəət*
Qarışıq gəlir*
Ehtiyatların
cəmi
İstifadənin cəmi