Ə k .n .x .o . ~ ( X k ö h n . •' F ı ) • 1 0 0 % , Burada: Xköhn - dövr ərzində köhnəlmə nəticəsində xaric olmuş əsas
fondların tam ilk dəyəri deməkdir.
Əsas fondların təkrar istehsalı prosesinə xarakteristika vermək üçün
aşağıdakı düsturla onların intensiv təzələnməsi əmsalı hesablanır:
Ə jn te n s iv ~ (X k ö h n . • I V , f ) ' 100
% Əsas fondlann vəziyyətinə aşağıdakı göstəricilərə əsasən xarakte ristika vermək olar: 1) əsas fondların köhnəlmə əmsalı; 2) əsas fond-
340 larin yararlılıq əmsalı. Bu göstəricilər müəyyən bir tarixə, adətən dövrün
əvvəlinə və axırına hesablanır.
Köhnəlmə əmsalı əsas fonddan istifadə olunması nəticəsində onun
dəyərinin hansı hissəsini itirdiyini göstərir. Bu göstərici aşağıdakı kimi
hesablanır:
К 'köhnəlmə x
100% = F , ~ F 1 qalıq dəyəri x
100% Burada: К - əsas fondların istismarda olduqları bütün illər ərzində
köhnəlmə dəyəri (hesablama aparılan dövrün əvvəlinə);
F ıqalıq dəyəri - dövrün əvvəlinə əsas fondların qalıq dəyəri deməkdir.
Yararlılıq əmsalı müəyyən bir tarixə əsas fondların dəyərinin hansı
hissəsinin onun öz dəyərində qaldığını göstərir və aşağıdakı düsturla
K o o o k l c m ı t » '
Ə х / г я г , '
F , Bu göstərici aşağıdakı kimi də hesablana bilər:
Ə y 1 0 0 % - Ə k öh n əlm a Əsas fondlardan istifadə göstəricilərinə aşağıdakılar aiddir: 1) fondverimi; 2) fondtutumu. Bu göstəriciləri hesablamaq üçün aşağıdakı
üsullarla əsas fondların orta dəyəri ( F ) müəyyən edilir:
a) Sadə hesabi orta kəmiyyətin düsturu ilə:
F =
f
, +
f
2
2 b)
əsas fondların dəyəri haqqında müəyyən tarixlərə verilmiş
məlumatlar arasındakı müddət (interval) bərabər olduqda xronoloji orta
kəmiyyətin düsturu ilə:
F =
t
F
i
+F2 + F3 + ... + Fn_, + ^ F n
n-1
Burada: Fı;
