Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

119

---

Cədvəl 4.14
Bir yaş qrupundan növbəti yaş qrupuna keçid metodu
ilə şagirdlərin perspektiv sayının hesablanması
Yaş
qrup­
ları
2010-cu
ilin əvvə­
linə uşaq­
ların sayı
Növbəti yaş
qrupuna ke­
çid əmsalı
(Px)
İlin əvvəlinə şagirdlərin perspektiv sayı
2011
2012
2013
2014
2015
2
3208
0,99960
-
-
-
-
-
3
3040
0,99958
3207
-
-
-
-
4
3065
0,99946
3039
3205
-
-
-
5
2916
0,99940
3063
3037
3204
-
-
6
3003
0,99948
2914
3061
3065
3203
-
7
3080
0,99869
3001
2914
3060
3033
3201
8
2880
0,99982
3076
2997
2913
3056
3032
9
2790
. , .
2789
3079
2997
2912
3055
7,8 və 9 yaşda şagirc 
larin) m üm kün olan p(
lərin (uşaq- 
;rspektiv sayı
8866
8990
8970
9011
9288
S in if - komplekslərə olan tələbat 
(şagirdlərin s a y ı : 25)
355
360
359
360
372
Aktuar elminin bütün metodologiyası demoqrafiya və uzunmüddətli 
maliyyə hesablamalarına əsaslanır. Bir neçə əsr bundan əw əl meydana 
gəlmiş həyatın sığortalanması əhalinin ölümü haqqmda ilk cədvəllərin 
tərtib edilməsi sayəsində mümkün olmuşdur.
Yeni doğulan uşaqların (0- sıfır yaş) bir ildən sonra mümkün olan 
sayını hesablamaq üçün müvafiq doğum əmsalını planlaşdırma aparılan 
ildə 15-49 yaşlı qadınların sayma vurmaq lazımdır. Uşaqların sayı 
haqqmda əldə edilmiş məlumatı oğlan və qız uşaqları arasındakı mövcud 
nisbətə (51 və 49%) uyğun olaraq onlar arasında asanlıqla bölüşdürmək 
olar. Sonra körpə ölümü haqqmda əmsal nəzərə alınmaqla bir yaşa qədər 
sağ qalan uşaqların sayı müəyyən edilir. Bundan sonra isə hesablama bir 
yaş qrupundan növbəti yaş qrupuna keçid metodu ilə aparılır. Beləliklə, 
əhalinin perspektiv sayının hansı məqsəd üçün hesablanmasından asılı 
olaraq müxtəlif metodlardan istifadə edilir. Bunlarla yanaşı, digər 
metodlardan da istifadə olunması mümkündür. Lakin bütün hallarda 
əhalinin perspektiv sayı hesablanarkən həmin məqamda aşkara çıxarılmış 
qanunauyğunluqların gələcəkdə sabit qalacağına əsaslanılır. Lakin 
doğum, ölüm və mexaniki artım göstəriciləri, habelə əhalinin yaş qrupları 
dəyişdiyinə görə perspektiv dövr üzrə aparılan hesablamalarda müəyyən 
xətalara yol verilə bilər.