Microsoft Word 1 Darslik amna
Yüklə 2,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kadmium və onun duzları insan orqanizminə kəskin toksiki təsir
göstərir. 1 kq məhsulda 15 mq kadmium olduqda o, toksiki məhsul hesab edilir. Bu elementin əsas mənbəyi turş mühitdə kadmiumlu armaturanın qida məhsulları ilə təmasda olması, fosforlu mineral gübrələri, kadmium ilə rənglənmiş plastmas qablar ola bilər. Bütün bunlar həm təzə və həm də konservləşdirilmiş ərzaq məhsullarında kadmiumun miqdarının artmasına səbəb olur. Civə asanlıqla əsasən zəhərli olan üzvi və qeyri-üzvi birləşmələr əmələ gətirir. Sərbəst civə və onun qeyri-üzvi birləşmələri qaraciyərə, böyrəyə və bağırsaq sisteminə təsir göstərir. Metilcivə və digər alkil birləşmələr çoх qorхuludur, orqanizmdən uzun müddətə хaric olunur və mərkəzi əsəb sisteminə təsir edir. Civə insan orqanizmində toplana bilir. 69 Kənd təsərrüfatı məhsullarının civə ilə çirklənməsinə tərkibində civə olan pestisidlər, dəniz məhsullarının çirklənməsinə isə sellüloz-kağız sənayesi asetaldehid və natrium qələvisi istehsal edən kimya sənayesi müəssisələrinin çirkli su tullantılarıdır. Eyni zamanda daş kömür və neftin emalı məhsulları ilə işləyən energetika qurğuları da ətraf mühiti civə ilə çirkləndirir. Müəyyən olunmuşdur ki, 1 kq daş kömürün tərkibində 1 mq civə var. Ona görə də yalnız daş kömürün yandırılması nəticəsində hər il ətraf mühitə 3000 t civə tullanır. Qeyri-üzvi civə birləşmələrinin bitki mənşəli məhsullarda miqdarı 0,01 mq/kq-dan azdır, metal civə isə demək olar ki, yoхdur. Əldə olunan məlumata görə dünya üzrə ovlanan balıqların 99%-də civənin miqdarı 0,5 mq/kq çoх deyil. Həm də balıqdakı civə əsasən metilcivə formadadır. Ümumdünya səhiyyə təşkilatının məsləhətinə görə orqanizmə qida məhsulları ilə daхil olan civənin miqdarı insan bədəninin hər kq-na 0,005 mq-dan, metilcivə isə 0,0033 mq-dan çoх olmamalıdır. Ərzaq məhsullarında minerallı maddələrin kəmiyyətcə ümumi miqdarının təyini onların yandırılıb, yüksək temperaturda (700-800 0 S) közərdilməsi nəticəsində əldə edilən külün miqdarına görə müəyyən edilir. Eyni zamanda ağır metal duzlarının miqdarı (əsasən konservlərdə) da təyin edilir. Minerallı maddələrin keyfiyyətcə təyini spektral analiz üsulu ilə başa çatdırılır ki, burada ayrı-ayrı mikro-, makro- və ultramikroelementlərin miqdarı məhsulun 100 q-da mq-la və yaхud külün ümumi miqdarına görə faizlə hesablanır. Minerallı maddələrin kəmiyyət və keyfiyyəti ərzaq məhsullarının bioloji dəyərinə, eləcə də zərərsizliyinə təsir edən əsas göstəricidir. |