Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 344

əvvəlki mədəniyyəti məhv etdilər. Hətta bir neçə  əsr daşdan 

binalar tikilmədi, təsərrüfat tənəzzül etdi, yazı unuduldu, sənət 

əşyaları kobudlaşdı, yaranmış kiçik dövlətlər məhv edildi. Axeylər 

Anadoluya köçdülər, burada yüksək mədəniyyət mərkəzləri 

yaratdılar. Dorilər Yunanıstana özləri ilə dəmir gətirdilər.  

Yunan  əfsanələri. Homer. Qədim Yunanıstanda ölkənin 

keçmişindən bəhs edən çoxlu əsatirlər və  nəğmələr yaranmışdır. 

Bu əfsanələrin bir hissəsi dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır. Şair-

müğənnilər lirada nəhənglər, allahlar, qəhrəmanlar haqqında 

mahnılar oxuyurdular. Bu mahnı  və  əfsanələrdə uydurmalar olsa 

da, onlar yunanların məşğuliyyəti adətləri,  əmək alətləri, hansı 

ölkələrdə olmaları, hansı allahlara inanmaları haqqında məlumat 

verir. Alimlər  əfsanələrdən tarixi mənbə kimi istifadə edirlər. 

Yunanlar “Dedal və  İkar”, “Tesey”, “Arqonavtlar”, “Herakl”, 

“Prometey”, “Demetra və Persefona” və b. əfsanələr yaratmışlar. 

Bu  əfsanələrin hər biri yunanların keçmişi, tarixi, insanları  və 

onların qəhrəmanları haqqında iftixar hissi tərbiyə edirdi. Bu 

əfsanələr müasir dövrdə də maraqla oxunur. 

Troya müharibəsi e.ə. 1200-cü ildə yunanlarla troyalılar 

arasında Anadolunun Egey dənizi sahillərində olan Troyada 

olmuşdur. Yunanlar Troya müharibəsi haqqında çoxlu əfsanələr, 

əsərlər yaratmışlar. Bunlar arasında “İlliada” nə “Odisseya” 

poemaları xüsusi yer tutur. Rəvayətə görə bu poemaları kor şair 

Homer yazmışdı. Cuman edilir ki, poemalar e.ə. VIII əsrdə tərtib 

edilib, e.ə. VI əsrdə isə  qələmə alınıb. Poemada yunanların adət 

ənənələri, etiqadları, həyat tərzi haqqında geniş  məlumat verilir. 

Bu poemaların  əhəmiyyəti tarix üçün o qədər böyükdür ki, e.ə. 

XI-IX  əsrlər Homer dövrü adlanır Yunanıstanın erkən qədim 

tarixini öyrənmək üçün Homerin poemaları etibarlı mənbə sayılır. 

Arxeoloji qazıntılar nəticəsində Homerin “İlliada” və “Odisseya” 

poemalarında təsvir olunmuş hadisələrin tarixən, olduğu sübut 

edilmişdir. 

Yunanlar Troya şəhərini  İlion adlandırırdılar. “İlliada” 

poemasının adı da buradan götürülmüşdür. Poema Troyanı 

mühasirəyə almış yunanların 10 ilik savaşdan usanmasından bəhs 

edir. Sıravi döyüşçü Tersit əsilzadələri suçlayır. Odissey onu 

---