Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 180

hakimiyyətə  gəlməsini istəməmişdir. Bu məqsədlə  qızını fars 

vilayətinin hökmdarı I Kambizə  (Əhəməni nəslindən)  ərə verir. 

Onun fikrincə, fars mənşəli nəvə Midiya taxt-tacına sahib ola 

bilməzdi. Astiaq yeni dünyaya gəlmiş  nəvəsi Kirin öldürülməsi 

haqqında gizli göstəriş verir. Lakin uşaq təsadüfən sağ qalır. 

Astiaqın sarayında fars meylli qüvvələr artır. Onlar Kirin 

hakimiyyətə gəlməsinə çalışırlar. 

E.ə. 553-cü ildə fars vilayətində II Kir hakimiyyətə gəldi. O, 

Astiaqa qarşı üç il mübarizə apardı. E.ə. 550-ci ildə qələbə çaldı 

və Ekbatana şəhərini tutdu. Midiya dövləti süqut etdi və  İran 

Əhəməni (fars) dövlətinin tərkibinə qatıldı. 

Qədim yunan tarixçisi Herodotun “Tarix” əsərindən, Assur-

Babil qayaüstü mixi yazılarından məlum olur ki, Midiyada   

mədəniyyət   yüksək   inkişaf   etmişdi. Midiya əfsanələri  

(“Astiaq  və Tomiris”) Midiya mədəniyyətin öyrənilməsi üçün 

çox mühüm əhəmiyyətə malikdir. 

Midiyada memarlıq güclü inkişaf etmişdi. Suz sarayları, 

Ekbatananı  əhatə edən yeddi cərgə divarları, qırmızı  kərpicdən 

tikilmiş şah sarayı gözəl memarlıq nümunələridir. 

Zərdüştlük təqribən e.ə. VII- VI əsrlərdə meydana gəlmişdir. 

Müqəddəs kitabı “Avesta” sayılır. Zərdüşt təliminə görə  şər ilə 

xeyir, yalan ilə  həqiqət arasında ölüm-dirim mübarizəsi gedir. 

Zərdüştlüyün təlimində təkallahlılıq təzahür edir. O, Ahrumazdanı 

vahid allah kimi təbliğ edir. Dünya yaranandan xeyir və  şər 

arasında mübarizə gedir. İnsanlar xeyir və  şəri seçməkdə 

sərbəstdirlər, lakin son anda xeyir şərə, həqiqət yalana qalib 

gəlməlidir.  

“Avesta” e.ə. 330 ildə Makedoniyalı  İsgəndər tərəfindən 

əhəməniləri sarayı Persopolu tutan zaman yandırılmış  və  əsil 

nüsxəsi bizə  gəlib çatmamışdır. Yalnız Sasanilər dövründə (III-

VII  əsrlər) yenidən bərpa edilmiş  və dövlət dini elan edilmişdir. 

21 hissədən ibarət “Avestanın” yalnız 3 hissəsini bərpa etmək 

mümkün olmuşdur. 1) Vendidad 2) Visperad 3) Sasna. Bu 3 hissə 

milli mədəniyyətin inkişafına güclü təsir göstərmiş  və onu 

zənginləşdirmişdir. 

 

---