Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 183

Ahşerinin məğlubiyyəti faciə ilə qurtardı. Ona qarşı üsyan 

baş verdi. Üsyançılar Ahşerini öldürdülər. Hakimiyyətə Ahşerinin 

oğlu Ualli (e.ə. 650-630) gəldi və Assuriya ilə ittifaqı bərpa etdi. 

Bundan sonra Manna Assuriya ilə ittifaqa sadiq qaldı. E.ə. 616-cı 

ildə Ön Asiyanın qüdrətli Assuriya dövləti Midiya və Babilistan 

ilə mübarizədə təklənən zaman Manna hərbi dəstələri ona kömək 

etdi. Qaynaqlardan göründüyü kimi, e.ə. 593-cü ildə Manna 

müstəqil dövlət kimi öz varlığını saxlayırdı. 

Təxminən e.ə. 590-cı ildə Manna İranın mərkəzində 

yaranmış Midiya dövlətinin tərkibinə daxil edildi. Mannan 

müstəqil dövlətçiliyinə son qoyuldu. 

Mannada sənətkarlıq mühüm yer tutmuşdur. Mannanın 

ərazisində  zəngin dəmir filizi, o cümlədən qiymətli daş yataqları 

var idi. Mannada peşəkar sənətkarlar qızıl, gümüş, tunc və misdən 

bəzək  şeyləri, qab-qacaq və s. hazırlayırdılar.  İndiki Cənubi 

Azərbaycan  ərazisində, qədim Həsənli məskənində qazıntılar 

zamanı müxtəlif daş  qəliblər tapılmışdır.  Əridilmiş metalı  həmin 

qəliblərə tökərək oraq, toxa, balta, xəncər, ox ucları, dəbilqə, 

bəzək  əşyaları  və s. hazırlayırdılar. Həsənli qızıl camı 

Azərbaycanın nadir qədim sənət əsəridir.  

E.ə. VIII-VII əsrlərə aid Ziviyə Manna qalasından zəngin 

sənətkarlıq nümunələri tapılmışdır. Azərbaycanın cənubunda 

Sakkız şəhəri yaxınlığında yerləşən bu abidədə qızıl və gümüşdən 

hazırlanmış döşlük, qılınc qınının və dəstəyinin hissələri, at qoşqu 

ləvazimatı, gümüş sini, buynuzvarı  qədəhlər, kəmər, dəmir 

qılınclar və s. aşkar edilmişdir. 

Həsənli və Ziviyə tapıntıları Mannada metalişləmə sənətinin 

yüksək inkişaf etdiyini göstərir. Toxuculuq mühüm sənət sahəsi 

olmuşdur. Həsənli qazıntılarından tapılan müxtəlif parça qalıqları 

toxuculuqda qoyun yunundan və keçi dərisindən istifadə edildiyini 

göstərir. Mannada boyaqçılıq sənəti də olmuşdur. Mannalıların 

geyimi müxtəlif olmuşdur. Üst paltarları uzun, lakin qısaqol idi. 

Döyüşçülər uzun və dizə çatan libas da geymişlər. 

Mannalılar qonşu ölkələrlə ticarət  əlaqələri yaratmışlar. 

Mannadan müxtəlif məhsullar və xammal ixrac edilirdi. 

Mannada memarlıq sənəti inkişaf etmişdi. Mannaya 

---