Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 87

idi, akkad məhsuldarlıq ilahəsi  İştar isə onun müqabili hesab 

edilirdi. Hetlər  İkiçayarası panteonundan Antu, Anu, Enlil, Eya, 

Ninlil və s. allahlara ibadəti mənimsəmişdilər.  İştar  şir üzərində 

qanadlı  təsvir olunurdu. Telepin hetlərin  əkinçi allahı idi. O, hat 

dini təsəvvürlərinin qalığı kimi qəbul edilir. Telepin "ölən və 

dirilən" allahı  təmsil edirdi. Təbiətdə mövsümün (qış  və bahar) 

dəyişilməsi onun adı ilə də bağlanılırdı. 

Dini təsəvvürlər kimi, ovsun (magiya) da hələ ibtidai insan 

cəmiyyətində mövcud olmuşdur. Ovsun həmişəlik insan həyatına 

daxil olmuş  ən qədim təfəkkür formasını özündə saxlamışdı. 

Hetlərin ictimai və iqtisadi həyatında ovsunlamaq adəti dərin kök 

salmışdı. Het ədəbiyyatında ovsunlama qaydaları öz əksini 

tapmışdı. Xəstəlikləri ovsunla müalicə etmək cəhdləri göstərilirdi. 

Ovsun həyatın müxtəlif sahələrində  tətbiq olunurdu. Bol məhsul 

arzusu, ailə ixtilafını yatırma,  şər qüvvələri qovma, düşmənlərə 

lənət, dostlara uğur və s. arzuların gerçək olması üçün ovsuna 

müraciət edirdilər. Bu qəbildən bir neçə nümunə misal gətirək: 

Xəstənin müalicə ovsunu: "(xəstə) qulağına qara yun 

tıxayır... və qara paltar geyinir". Cadugər arvad bir sıra ovsun 

əməlləri etdikdən sonra onun qara paltarını yuxarıdan aşağıya 

qədər cırır, qulağından yun parçasını  çıxarır və deyir: "indi isə 

mən onu natəmizliyin törətdiyi cəhalət və keylikdən, ona cəhalət 

və keylik gətirən natəmizlik vasitəsilə azad edirəm, günahı 

uzaqlaşdırıram". Sonra xəstənin toxunduğu hər bir şeyi qara 

paltarlarla birlikdə çaya atır. 

Belə ibtidai ovsun vasitəsilə müalicə üsulları müxtəlif 

xəstəliklərə  tətbiq olunurdu. Sonsuz qadının övlad arzusunu 

ovsunçu söz və hərəkətlə "yerinə yetirirdi". Ovsunçu arvad boğaz 

inəyin buynuzundan yapışıb deyirdi: "Günəş allahı, mənim ağam, 

bu inək boğaz olduğu kimi, zəngin pəyəni öküz və inəklə (doğub) 

doldurduğu kimi, qoy bu xəstə də övladlı olsun, qoy öz evini oğul! 

və  qızlarla, nəvə  və  nəticələrlə doldursun". Andına sadiq 

qalmayan və dövlətə  xəyanət edənləri də ovsun vasitəsilə 

lənətləyirdilər. Ovsunçu mum və qoyun piyini oda atıb deyirdi: 

"Bu mum əridiyi kimi, bu piy dağlandığı kimi, qoy Hatti 

hökmdarına andını pozan və  xəyanət edən mum kimi ərisin və 

---