Dərslik kimi təsdiq edilmişdir. Baki 2012 2 uot 006
nəticələrin müqayisəsinin mümkünlüyünü təmin etməkdir
Yüklə 6,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 13.3. Uyğunluq haqqında məlumatlandırılma üsulları
- 13.4. M əcburi və könüllü sertifikatlaşdırmanın mahiyy əti
- Könüllü sertifikatlaşdırma
- 13.5. Məhsul haqqında informasiyanın standartlaşdırılması və kodlaşdırılması
|
nəticələrin müqayisəsinin mümkünlüyünü təmin etməkdir. Yoxlamaların aparılması proqramı üç prinsipial variantlar üzərində bazalaşa bilər:
406
1. İstifadə olunan məmulat (material) bir laboratoriyadan dig ərinə verilir; 2. O xşar nümunələr eyni vaxtda laboratoriyalara daxil olurlar; 3. Nümun ələr uyğun sayda hissələrə bölünür və laborato- riyalara verilir. Bu variantlardan hər biri fərdi xüsusiyyətlərə malikdir və ona gö rə də seçim əsaslandırılmalıdır. Laboratoriyalararası müqayisəli sınaqların məsuliyyətli m ərhələsi nəticələrin tutuşdurulmasıdır. Bunun üçün bu sahədə böyük t əcrübəyə malik olan yüksək ixtisaslı mütəxəssislər cəlb olunur v ə uyğun statistik müqayisə metodikaları işlənilir. Tutuşdurulmada aşağıdakılar nəzərə alınır: müqayisəli sınaqlarda iştirak edən laboratoriyaların anonimliyinin gö zlənilməsi; tutuşdurulmanın bütün məqamları üzrə ətraflı təlimatların mö vcudluğu; sınaqdan keçiriləcək nümunələrin vəziyyəti və ət-raf mühitin, saxlanmanın, daşınmanın və s. onlara mümkün təsiri.
İxtiyari sertifikatlaşdırma sistemi sınaqlar zamanı tələblərinə uyğunluğu yoxlanılan standartlardan (beynəlxalq, regional, milli) istifadə edir. Standartlara uyğunluq haqqında informasiya alıcıya, son istifadə edənə, təftiş və nəzarət orqanlarına, sığorta kompaniyalarına, döv
lət orqanlarına lazımdır. Üçüncü tərəfin apardığı serti- fikatlaşdırma sistemində standartlara uyğunluğu göstərən iki üsuldan istifadə edilir: uyğunluq sertifikatı; uyğunluq nişanı. Hər iki üsul, sertifikatlaşdırılmış məhsul haqqında bütün maraqlı tərəflərin məlumatlandırılması üsullarıdır.
gö rə nəşr olunmuş, lazımi qaydada eyniləşdirilmiş məhsulun (prosesin, xidmətin) konkret standarta, yaxud digər normativ sənədə uyğunluğunun təmin olunduğunu lazımi əminliklə göstərən sənəddir.
407
Sertifikat standartın bütün tələblərinə, onun ayrı-ayrı bölmələrinə, yaxud
məhsulun konkret xarakteristikalarına aid ola bilər. Sertifikat- da
verilmiş məlumat, onun sınaqların nəticələri ilə müqayisə edilməsinin mümkünlüyünü təmin etməlidir. Uyğunluq nişanı–müəyyən olunmuş qaydada qorunan, sertifikatlaşdırma sisteminin qaydalarına görə tətbiq olunan (yaxud sertifikatlaşdırma orqanı tərəfindən verilən), məhsulun (prosesin, xidmətin) konkret standarta, yaxud digər normativ sənədə uyğunluğunun təmin olunduğunu lazımi əminliklə göstərən nişandır. Uy ğunluq nişanı müəyyən sertifikatlaşdırma sistemi ilə məhdudlaşır. Bu da sistem tərəfindən (sertifikatlaşdırma üzrə orqanın timsalında) bu nişanla markalanmış məhsulun standarta uyğunluğu təmin etməyə borclu ol duğunu göstərir. Məhsul standartın bütün tələblərinə uyğun olduğu halda da uyğunluq nişanı ilə markalanır (şək.13.1.). Ümumiyyətlə, sertifikatlaşdırma sistemində uyğunluq nişanının tətbiq edilməsi üçün qaydalar və uyğunluq nişanının dövlət standartına tətbiq edilməsini reqlamentləşdirən milli standartlar mövcuddur. Uyğunluq nişanından istifadə edilməsinə icazə (lisen- ziya) sertifikatlaşdırma orqanı tərəfindən verilir. Sertifikatlaşdırma məqsədləri üçün istifadə olunan standartlara qarşı müəyyən tələblər irəli sürülür. Bu tələbləri standartlaşdırma ilə məşğul olan təşkilatların texniki komitələri nəzərə alır. Əgər işlənən standart, sertifikat laşdırmada istifadə edilmək üçün nəzərdə tutulmuşdursa, texniki komitələrin tərkibinə, bütün maraqlı tərəflərin nüma yəndələri ilə yanaşı, sertifikatlaşdırma sahəsində iş təcrübəsinə malik mütəxəssislər də daxil edilməlidir. Standartın “Tətbiq sahəsi” bölməsində onun sertifikatlaşdırma məqsədləri üçün istifadə ediləcəyi barədə göstəriş olmalıdır. Standarta ancaq obyektiv yox lanıla bilən xarakteristikalar daxil edi- lir. Əgər üçüncü tərəfin sertifikatlaşdırma fəaliyyətində istehsal pro- seslərinə nəzarət metodlarını müəyyən etmək lazım gələrsə, belə tə- ləblər standarta əsaslanmış xüsusi qaydalar və sertifikatlaşdırma proqramları şəklində daxil edilir. Sınaqların aparılma ardıcıllığı onların nəticələrinə təsir göstərirsə, standart bu ardıcıllığı müəyyən etməlidir. Əgər sertifikatlaşdırma, məhsulun təhlükəsizliyini sübut etmək məqsədi ilə aparılırsa (sertifikatlaşdırmanın əsas aspekti), onda 408
a)
Azərbaycan
b) Rusiya
ç) Cənubi Koreya d) Almaniya
e) Fransa
ə) Yaponiya
Şəkil 13.1. Standartlara uyğunluq nişanları: a) Azərbaycan; b) Rusiya; c) Böyük Britaniya; ç) Cənubi Koreya; d) Almaniya; e) Fransa; ə)Yaponiya.
409
təhlükəsizlik xarakteristikalarının və normalarının reqlament- ləşdirildiyi standartlar tətbiq edilir. Bunlar göstərilən məqsəd üçün xüsusi olaraq işlənmiş normativ sənədlər də ola bilər. Məsələn: elektron texni kasının, məişət elektrotexnika məhsullarının təhlü- kəsizliyə sertifikatlaşdırılması zamanı BEK-in təhlükəsizlik üzrə Beynəlxalq standartlarından istifadə edilir. Əgər məmulat təhlükəsizliyə sertifikatlaşdırılıbsa, o, xüsusi uyğunluq nişanı ilə markalana bilər. Bu nişanlar ya konkret növ məhsullara, məsələn: elektrotexniki məişət cihazlarına aid olunur (şək. 13.2.a–ç), ya da ümumi xarakterli olmaqla, istehlakçını məhsulun təhlükəsizliyi haqqında məlumatlandırır (Şəkil 13.2.d). Uyğunluq haqqında məlumatlandırma üsullarından biri də istehsalçının deklarasiyasıdır.
a) Fransa b) Avstriya
ç) Böyük Britaniya
d) Təhlükəsizlik yoxlanmışdır (Almaniya) Şəkil 13.2. Məişət elektrik cihazlarının təhlükəsizlik tələblərinə uyğunluq nişanları 410
əcburi və könüllü sertifikatlaşdırmanın mahiyy əti Sertifikatlaşdırma məcburi və könüllü xarakterli ola bilər. Məcburi sertifikatlaşdırma qanunlar və qanunverici aktlar əsasında yerinə yetirilir və məhsulun (prosesin, xidmətin) texniki reqlamentlərinin tələblərinin, standartların məcburi tələblərinin uy- ğunluğunu təmin edir. Bu normativ sənədlərin məcburi tələbləri təhlü- kəsizliyə, insanların sağlamlıqlarının, əmlaklarının və ətraf mühitin qorunmasına aid olduğundan, məcburi sertifikatlaşdırmanın əsas aspekti təhlükəsizlik və ekolojilikdir. Xarici ölkələrdə məmulatların təhlükəsizliyini təmin edən qanunlar fəaliyyət göstərir (məsələn: AB- nın Direktivləri). Ona görə də məcburi sertifikatlaşdırma standartlarda gö stərilmiş tələblərə uyğunluğu müəyyən etmək üçün aparılır.
Respublikamızda məcburi sertifikatlaşdırma “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi” Qanununa görə həyata keçirilir. Məcburi sertifikatlaşdırmanı yerinə yetirmək üçün məcburi sertifikatlaş-dırma sistemi yara dılır. Bu sistemin məqsədi məcburi sertifikatlaş-dırılmalı məhsulun, qanunvericilik qaydasında yerinə yetirilməsi vacib olan, texniki
reqlamentlərin, standartların tələblərinə, yaxud standartların məcburi tələblərinə uyğunluğunu sübut etməkdir. Məcburi sertifikatlaş- dırılmalı məhsulların nomenklaturası dövlət səviyyəsində həll edilir. M əcburi sertifikatlaşdırılmalı məhsulların və xidmətlərin nomenklaturası “Istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Qanununa uyğun olaraq Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövl
ət Komitəsi tərəfindən təyin edilir. M əcburi sertifikatlaşdırmanın yayılma sahəsi sxematik olaraq şəkil 13.3.-də verilmişdir. Könüllü sertifikatlaşdırma hüquqi və fiziki şəxslərin təşəbbüsü ilə sifarişçi ilə sertifikatlaşdırma orqanı arasında, könüllü sertifikatlaşdırma səviyyəsində, müqavilələr əsasında aparılır. Könüllü sertifikatlaşdırmanın, məcburi sertifikatlaşdırma orqanları tərəfindən məcburi sertifikatlaşdırma sistemlərində apa- rılmasına icazə verilir. Kö-nüllü sertifikatlaşdırmada uyğunluq sı- naqlar ının aparıldığı sənəd bir qayda olaraq sifarişçi tərəfindən 411
seçilir. Təchizatçı, satıcı, məhsulun istehlakçısı sifarişçi ola bilər. Könüllü sertifikat laşdırma sistemi ən çox məhsulu hazırlayanlarla isteh
lakçıları birləşdirir. Çünki onlar uzun müddətli partnyor münasi
bətləri əsasında ticarətin inkişaf etdirilməsində maraq- lıdırlar. Obyektlərin uyğunluğunun təsdiqi qanunvericiliklə bağlı olan məcburi sertifikatlaşdırmadan fərqli olaraq, könüllü sertifikat laşdırma məcburi nomenklaturaya daxil edilməmiş və sifarişçi tərəfindən təyin edilən (yaxud müqavilələr əsasında) məhsul (proseslər, xidmətlər) növlərinə aiddir. Könüllü sertifikat- laşdırma sisteminin qaydaları və prosedurları könüllü sertifikatlaşdırma sistemi tərəfindən təyin edilir. Lakin məcburi sertifikat laşdırma sistemlərində olduğu kimi, onlar bu sahədə bey- nəlxalq və regional təşkilatların məsləhətlərinə əsaslanır. Könüllü sertifikat laşdırma haqqında qərar, bir qayda olaraq məhsulun rəqabətə davamlılıq, bazara gediş (xüsusilə xarici), alıcıların seçimdə getdikcə daha çox sertifikatlaşdırılmış məhsullara üstünlük verməsi problem
ləri ilə bağlıdır. Bir qayda olaraq, könüllü sertifikatlaşdırma- nın inkişafı dövlət tərəfindən müdafiə olunur. Könüllü sertifikatlaşdırmaya təhlükəsizlik üzrə məcburi yerinə yetirilm əli tələbləri olmayan məhsullar uğradılır. Digər tərəfdən könüllü sertifikatlaşdırmanın aparılması, etibarlılıq, estetiklik, səmərəlilik və s. kimi göst əricilərin yoxlanılması hesabına, keyfiyyətsiz məmulatların bazara daxil olmasının qarşısını alır. Bu zaman könüllü sertifikat- laşdırma məcburi sertifikatlaşdırmanı əvəz etmir və onun nəticələri m əhsulun (təchizatın) qadağan edilməsi üçün əsas deyildir. Könüllü sertifi katlaşdırma ilk növbədə müştəri uğrunda mübarizəyə yönəlmişdir. Bu eynil ə xidmətlərin könüllü sertifikatlaşdırılmasına da aiddir. Son vaxtlar mü əssisələrin keyfiyyət sistemlərinin İSO 9000 seriyalı beynəlxalq standartların tələblərinə uyğun könüllü sertifikatlaşdırılması böyük vüsət almışdır. Məhsullardan, xidmətlərdən və keyfiyyət sistemlərindən başqa şəxsi heyət də könüllü sertifikatlaşdırıla bilər. Heyətin könüllü sertifikatlaşdırılması mütəxəssislərin bu və ya digər fəaliyyət sahəsində, onların işinə qoyulan tələblərə uyğunluğu müəyyən etmək üçün lazımdır. Sertifikatlaşdırma baza təhsilini əvəz etmir və onu şübhə altına almır. 412
ƏCBURİ SERTİFİKATLAŞDIRMA OBYEKTLƏRİ
Xidmətlər Məhsullar Məişət Sərnişin nəqliyyatı
Rabitə
Turizm və ekskursiya Maşınqayırma kompleksinin məhsulları Elektrotexnika,elektron və cihazqayırma sənayesinin məhsulları Tibbi texnika Kənd təsərrüfatı istehsalı və yeyinti məhsulları Yüngül
sənaye məhsulları Xammal
sahələri və ağac emalı məhsulları Nəfəs yollarının fərdi mühafizə vasitələri. Qablar Pirotexniki məmulatlar Baytarlıq bioloji preparatlar Məişət Sərnişin nəqliyyatı Rabitə Turizm
və ekskursiya Ticarət
İctimai peşə
Digərləri Şəkil 13.3. Məcburi sertifikatlaşdırılmalı məhsulların və xidmətilərin növl əri
Könüllü
sertifikatlaşdırma obyektlərinin qruplar üzrə bölgüsü şəkil 13.4.-də verilmişdir.
Könüllü sertifikatlaşdırma obyektləri Xidmətlər Məhsullar stehsalat-texniki istiqamətli, sosial-məişət istiqamətli müəssisələrin keyfiyyət sistemləri, lahiyələndirməyə işləmədə, istehsalatda, qu raşdırmada və xidmətdə, Material Qeyri-material Şəkil 13.4. Könüllü sertifikatlaşdırma obyektləri 413
S ənayenin və xidmətlərin intensiv inkişafı, mütəxəssislərin texniki bilikl ərinin səviyyəsinə, proqramla təmin edilmələrinə, normativ s ənədlərə hər il yeni tələblər qoyur. Bel
əliklə, heyətin bu gün üçün qəbul olunmuş kriteriyalara uyğunluğuna vaxtaşırı attestasiya olunması vacibdir. Obyektiv və asılı olmayan (müstəqil) qiymətləndirməni sertifikatlaşdırma təmin edir. Müt əxəssislərə tələbləri və uyğunluğun qiymətləndi-rilməsi qayda
sını yalnız dövlət deyil, bütün maraqlı tərəflər müəyyən edir. Bel
ə ki, Almaniyada avtonəqliyyatın qiymətləndiricilərinin sertifikat- laşdırılması təşəbbüsünü sığorta şirkətləri, banklar və qiy- m ətləndiricilər cəmiyyəti qaldırmışdır. Ümumiyy ətlə, istehlakçıların hüquqlarının qorunmasında, m əhsullar haqqında informasiyanın standartlaşdırılması və kodlaşdırılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Məhsul haqqında informasiyanın standartlaşdırılması və kodlaşdırılması İnformasiyanın standartlaşdırılması və kodlaşdırılması üçün ştrixli kodlaşdırmadan istifadə edilir. Ştrixli kodlaşdırma fikri keçən əsrin 30-cu illərində ABŞ-ın Harvard biznes m əktəbində yaranmışdır. Belə kodun ilk istifadə praktikası XX əsrin 60- cı illərinə təsadüf edir. Ştrix-kodun köməyi ilə ABŞ dəmiryolçuları dəmiryol vaqonlarının identifikasiyasını aparırdı. Ştrixli kodlaşdırmanın geniş tətbiqi keç ən əsrin 70-ci illərində mikroprosessor texnikasının inkişafı ilə əlaqədar mümkün ol muşdur.
1973-cü ild ə ABŞ-da universal məhsul kodu (IPC) qəbul edilmişdir. 1977-ci ild ə isə Avropa kodlaşdırma sistemi EAM (European Artiole Numbering) yaran mışdır ki, bundan da hal-hazırda Avropanın hüdudlarından k ənarda da istifadə edilir. Ştrixli kod təkrarlanan müxtəlif enlərdə olan tünd (ştrixlər) və açıq ( aralıqlardan) zolaqlardan ibar
ətdir. Zolaqla
rın ölçül
əri standartlaşdırılmışdır. Ştrixli kodlar xüsusi optik quruluşlarla–skanerlərlə oxunmaq üçün n əzərdə tutulmuşdur. Skanerlər ştrixləri mikroprosessor- dan keçir ərək, kodlaşdırır və məhsul haqqında informasiyanı kompüterə daxil edir.
414
Xarici ö lkələrdə qablaşdırılmış məhsulda ştrixli kodun olması məcburi tələbdir. Bu tələb yerinə yetirilmədikdə ticarət təşkilatları məhsuldan imtina edə bilər. Bu qayda beyn əlxalq ticarətə də aiddir. Məsələ heç də onda deyildir ki,
informasiyanın bu cür sistemi, məhsulların ən azı 85%-nin kodlaşdırıldığı halda, informasiyanın bu cür sistemi iqtisadi cəhətdən sə- m ərəlidir. Bu həm də kodlaşdırmanın sifarişlərin yığılmasına və forma- laşmasına, daxil olmuş məhsulların uçotunun, yola salmaların, sənədlərin t ərtib edilməsinin və mühasibat uçotunun, məhsulların anbara yığılması- nın və satılmasının qaydaya salınmasına və sürətləndirilməsinə birbaşa t əsir göstərməsidir. EAN ikinin kodundan daha geniş istifadə olunur: Bunlar 13– dərəcəli və 8–dərəcəli rəqəmli kodlardır. Bu kodlar müxtəlif enlərdə ştrixlərin və aralıqların birləşməsindən ibarətdir. Ən ensiz ştrix vahid qəbul edilmişdir. Hər bir rəqəm (yaxud dərəcə) iki ştrixdən və iki aralıqdan alınır (şəkil 13.5., şəkil 13.6.) 13– dərəcəli kod ölkənin kodundan (“ölkənin bayrağı”), istehsalçı müəssisənin (firmanın) kodundan, məhsulun özünün kodundan və nəzarət ədədindən ibarətdir. EAN assosiasiyası ö lkələrin kodlarını işləmiş və kodlardan istifadə etmək üçün mərkəzləşdirilmiş qaydada lisenziyalar təqdim edir. Məsələn: Fransa 30-37 diapozonunu, Italiya 80-87 diapozonunu almışdır. Bəzi ölkələr üçün kodlar üç işarəlidir: 476-Azərbaycan, 520-Yunanıstan, 789- Braziliya, Rusiya-460, Estoniya-474, Maca rıstan-599 (cədvəl 13.1). İstehsalçı müəssisənin kodu hər bir ölkədə uyğun milli orqan t ərəfindən tərtib olunur və beş rəqəmdən ibarət olur. Müəssisənin kodu ölk ənin kodundan sonra gəlir. Kodun açılışı standart deyildir. O, m əhsulun özünün müəyyən xarakteristikalarını (nişanələrini), ya da m əhsulun, ancaq müəssisəyə məlum olan qeyd olunma nömrəsini əks etdir ə bilər. Nəzarət ədədi EAN alqoritmi üzrə skanerlə kodu düzgün oxumaq üçün n əzərdə tutulmuşdur. EAN-8 kodundan çox da böyük olmayan m əhsulla-rın kodlaşdırılmasında istifadə olunur, çünki kiçik ölçülü məhsulları daha uzun kodla kodlaşdırmaq olmur. EAN-8 ölkənin kodundan, istehsalçının kodundan və nəzarət ədədindən ibarətdir. Bəzən istehsalçının kodu əvəzinə məhsulun qeyd olunma nömrəsi göstərilir.
415
Şəkil 13. 5. 13 dərəcəli Şəkil 13.6. 8 dərəcəli EAN kodu. EAN kodu.
Kodun
rəqəmli sırası skanerin oxuması üçün yox, alıcı üçün nəzərdə tutulmuşdur. Son istehlakçı üçün informasiya ölkəni gö stərməklə məhdudlaşdırılır. Çünki ölkələrin kodları müxtəlif xüsusiləşdirilmiş və sorğu materiallarında, yaxud verilənlər banklarında saxlanılır. Tam ştrixli kod alıcıları daxili, yaxud xarici ticarət təşkilatlarına məhsulun mənşəyi haqqında dəqiq rekvizitlərə nail olmaqla və kontrakta uyğun olmayan keyfiyyət, təhlükəsizlik və digər parametrlər üzrə ünvanlı tələbləri (iddiaları) təqdim etməyə imkan yaradır. Azərbaycan dövləti tərəfindən ticarətdə, material-texniki təchizatda, bank işində, nəqliyyatda, səhiyyədə, kənd təsərrüfatında və digər sahələrdə ştrixli kodlaşdırma sisteminin tətbiqi üçün dövlət proqramı qəbul olunmuşdur. Proqram Azərbaycanda ştrixli kodları vurmaq və oxumaq üçün texniki vasitələrin işlənməsi və istehsalını nəzərdə tutur. Beynəlxalq normativ sənədlərə əsasən kodlaşdırmanın standartlaşdırılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. M əhsulun məcburi ştrixli kodlaşdırılması “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi” Qanununun müddəalarından birinin alınan m əhsul haqqında lazımi və həqiqi informasiyanın əldə edilməsi
416
əhsulları ştrixli kodlaşdırmaq üçün ö lkələrin bəzi EAN kodları Cədvəl 13.1. Ö lkənin kodu Ö lkə Ö lkə-
nin kodu
Ö lkə
Ö lkəni
n kodu Ö lkə 93 Avstraliya 539 İrlandiya 888 Sinqapur 90–91 Avstriya 569 İslandiya 383 Sloveniya 476 Azərbaycan 84 İspaniya 00–09 ABŞ və
Kanada 779
Argentina 80–87
İtaliya 869
Türkiyə
54 Belçika
və Lüksenburq 529 Kipr
64 Finlandiya 380 Bolqarıstan 690 Çin
30-37 Fransa
789 Braziliya 850 Kuba
859 Çexiya
50 Böyük
Britaniya 750
Meksika 780
Çili 599
Macarıstan 87
Niderland 73
İsveç 759
Venesuela 94
Yeni Zelandiya 76 İsveçrə
400-440 Almaniya 70 Norveç
860 Yuqoslaviya 489 Honkonq
590 Polşa
880 Cənubi
Koreya 520
Yunanıstan 560
Portuqaliya 45-49
Yaponiya 57
Danimarka 729
İsrail 460-
469 Rusiya
hüququnun realiza siyası üçün şərait yaradır. İstehsalat müəssisələri üçün
ştrixli kodlaşdırma aşağıdakılara imkan verir: avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemlərinin mənimsənilməsini asanlaşdırmağa; istehsalat, qablaşdırma və satış sferalarında uçot əməliyyatlarının effektivliyini yüksəltməyə; istifadə olunan resursların analizini aparmağa; 417
məhsulun hərəkəti və realizasiyası haqqında həqiqi informasiyanın sistematik yığımının təşkil edilməsinə; informasiyanın idarəetmə və nəzarət orqanlarına operativ təqdim edilməsinə. Topdansatış müəssisələrinin ştrix kodla təchiz olunmadıq-ları halda, məhsulu pərakəndə satış şəbəkəsinə buraxmağa, yaxud realizə etməyə ixtiyarları yoxdur.
Pərakəndə satış müəssisələrinin ştrixli kodu olmayan məhsulları realizasiya üçün qəbul etməyə ixtiyarları yoxdur. Bu müəssisələrdə ştrixli kodları oxumaq üçün kassa aparatları olmalıdır. Lakin
istehlakçı təkcə məhsulu hazırlayan ölkə haqqında yox, həm də alınan məhsul haqqında daha dolğun informasiya almaq istəyir. Bu problemi də standartlaşdırmanın köməyi ilə həll etmək mümkündür. Lakin bunun üçün standartların sertifikat-laşdırma yolu ilə təsdiq olunan məcburi tələblərinin siyahısını genişləndirmək lazım- dır. Hal-hazırda məcburi sertifikatlaşdırma-nın yeganə aspekti məh- sulun
təhlükəsizliyidir. Istehlakçı alınan məhsulun, onun təyinatı üzrə istifadəsinə yararlığa təminat, etibarlılıq və istifadə etmək üçün digər mühüm xarakteristikalar haqqında məlumat almaq imkanına malik deyildir. Konkret qrup, yaxud ayrı-ayrı növ məhsullar üçün məcburi sertifikatlaşdırmanın qanun və qaydalarını işləyərkən, istehlakçı üçün məhsul haqqında məlumatı genişləndirmək olar. Məsələn: uşaq qidalarının sertifi katlaşdırılması zamanı məhsulun təkcə təhlükəsizliyi deyil, həm də onun qidalılığı qiymətləndirilir.
|