Dərslik kimi təsdiq edilmişdir. Q. H. Bayramov 2008 Mənə tərcümənin əlifbasını öyrətmiş

Tərcümənin Icksik-frazeoloji problemləri Məxəz 
və hədəf dillərdə sözlərin semantik ^ 
quruluşunda fərqlər 
Dillər  təkcə  qrammatik  quruluşuna  görə  deyil,  semantik 
quruluşuna  görə  də  fərqlənir.  Semantik  quruluş  dedikdə  mənalı 
vahidlər  (meaningful  units) sahəsi,  yəni, sözlər, sərbəst və sabit 
sözbirləşləşmələri  başa  düşülür.  Lüğətlərdə  bunların  hər  birinə 
müəyyən mənalar şamil edilir. Şəraitdən asılı olaraq hər bir dilin 
və onun semantik aspektlərinin öz inkişaf yolu var. Dilin semantik 
quruluşu  tərcümə  ilə  bilavasitə  bağlıdır,  çünki  ekvivalenlliyin 
əsası  olan  məzmun  ayrıca  götürülmüş  sözlərin  semantik 
quruluşundan çox asılıdır. 
Məsələ  burasındadır  ki,  heç  də  həmişə  məxəz  dildəki  bütün 
sözlərin  qarşılığını  hədəf  dildə  tapmaq  mümkün  olmur.  Elə 
hallara rast  gəlinir ki, məxəz dildəki söz hədəf dildəki sözlə bir 
mənada uyğun gəlir, o biri mənalarda isə uyğun gəlmir. Məsələn, 
ingilis  dilindəki  house  və  Azərbaycan  dilindəki  ev  sözlərinin 
semantik  quruluşuna  nəzər  yetirək:  House  1.  Ä  building  for 
human  habitation,  a  dwelling,  a  home;  a  self-  contained  unit 
having a ground floor and one or more upper storeys as opposite 
to  a  bungalow,  flat,  etc.  ;  a  part  of  a  building  occupied  by  one 
tenant  or  family:  the  living-room  of  a  house;  2.  A  building 
accommodating  or  frequented  by  people  that  is  other  than  an 
ordinary private dwelling: a building or place where a specified 
occupation,  activity,  etc.  is  pursued,  or  where  refreshment  of  a 
specified kind is provided, b) a building occupied by a religious 
community:  a  monastery,  a  convent:  the  religious  community 
itself, c) a university college: d) a building in which a legislative 
or 
44 
 

---

deliberative  assembly  meets;  the  assembly  itself;  the  British 
House  of  Commons;  e)  a  place  of  business;  a  business 
establisment, a firm; spec, a printing or publishing firm, a conture 
(dressmaking,  the  design  and  rriaking  of  fashionable  garments, 
esp. French ones) or fashion establishment, the Stock Exchange, 
f)  a  building  where  public  refreshment  is  provided;  an  inn,  a 
tavern, a public house; g) a theatre or a cinema; a performance or 
showing  in  a  theatre  or  cinema;  the  audience  in  a  theatre  or 
cinema or at a performance or showing; h) a brothel; a boarding 
hou.se of a public school; a division of a school for organizational 
purposes, as for competitive games; the pupils in such a boarding 
house or divisions; an establishment for gambling, a casino; the 
management  of  such  an  establishment  (against  which  bets  are 
placed) ; 3. a place of worship (considered as the home of a god); 
a temple, a church; 4. the natural habitation of an animal, a den, a 
burrow,  a  nest,  the  shell  of  a  snail,  tortoise,  etc;  5.  a  place  of 
abode or rest, 6. the inhabitants of a house; a household, a family; 
7. the line of a descent of a family; a dynasty, a lineage, espec. one 
of high rank or fame; 8). A building for the keeping of animals or 
plants or for the storages or protection of smth.; a building for the 
production of  something specified. 9.  (Astrology) a) each of  the 
twelve divisions of the ecliptic fixed with respect to the horizon, a) 
Also mundane house; b. Any of the signs of the zodiac considered 
as the seat of the greatest influence of a particular planet; 10. a) 
each  square  of  a  chessboard;  b)  curling.  The  space  within  the 
outermost  circle  drawn  round  either  tee.  11.  Bingo,  lotto, 
tombola,  esp.  as  played  for  money;  (the  call  announcing  or  the 
prize for) the winning of the game; 12. a form of popular dance 
music characterized by the use synthesized sounds and a fast beat 
(The New Shorter Oxford Dictionary, vol.l). 
45 

---

“Azərbaycan  dilinin  izahlı  lüğəti”,  ev  sözü  üçün  aşağıdakı 
mənaları  göstərir;  bina,  tikili,  yaşayış  binası,  idarə,  məktəb 
binaları.{AS) 
Elə  məqamlar  da  var  ki,  məxəz  dildəki  sözün  hədəf  dildə 
qarşılığı olmur, belə sözlər milli səciyyə daşıyır və ekvivalentsiz 
leksika adlanır. Digər qrup isə çoxmənah sözlərdir, bu zaman bir 
dil  işarəsinin  bir  neçə  referenti,  yaxud  mənası  olur.  Tərcümə 
zamanı  çoxmənalılıq  kontekst  və  situasiya  vasitəsilə  aradan 
qaldırılır. Kontekst sözün işləndiyi dil mühitidir. P.Nyumark (19)