Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6

İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN ÜMUMİ TƏSVİRİ 
 
Şəkil 8-də 
SCM, CRM və ERP sistemlərinin qarşılıqlı 
fəaliyyəti təsvir edilmişdir:
Şəkil 8. Müəssisənin idarə edilməsində biznes-əlavələrin 
qarşılıqlı fəaliyyəti 
İnteqrasiya edilmiş idarəetmə sistemləri (İNEDİS) və 
korporativ informasiya sistemlərinin qarşılıqlı əlaqələri şəkil 9-
da verilmişdir. 
Şəkil 9-dan göründüyü kimi, korporativ informasiya 
sistemlərinin nüvəsi 
ERP-sistemidir. Korporativ informasiya 
sistemləri əsasən, şirkətdaxili funksional altsistemlərin 
məsələlərini həll edir. İnteqrasiya edilmiş idarəetmə sistemləri 
korporativ informasiya sistemlərindən fərqli olaraq daha çox 
xarici informasiya ilə işləyir. Bu informasiya 
SCM, CRM və DSS 
vasitəsilə daxil olur.
İnteqrasiya edilmiş idarəetmə sistemlərinin fəaliyyət 
sferası korporativ informasiya sistemlərinə nisbətən daha 
genişdir. 

---

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 69 ____________________________ 
Şəkil 9. İnteqrasiya edilmiş idarəetmə sistemləri və korporativ 
informasiya sistemlərinin qarşılıqlı əlaqələri
 
REAL İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİN QURULUŞUNA 
NÜMUNƏLƏR 
Şəkil 10-da 
ERP SAP R/3 sisteminin arxitekturası təsvir 
edilmişdir. 
Şəkil 10-da: 
EDI – Electronic Data Interchange – 
elektron verilənlər mübadiləsi sistemi; 
ALE – Application Link 
Enabling – proqram əlavələrini əlaqələndirən sistem; Firewall 
– korporativ informasiya sistemlərini xarici sistemlərdən 
qoruyucu ekrandır.

---

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 70 ____________________________ 
Şək.10. ERP SAP R/3 sisteminin arxitekturası 
İndi isə neft şirkətində gerçək fəaliyyət göstərən 
korporativ informasiya sistemlərinin arxitekturasını nəzərdən 
keçirək (Şəkil 11). 
Burada 
informasiya 
sistemlərinin 
informasiya 
texnologiyaları əməlini təsvir edərkən ilk baxışda informasiya 
sistemləri ilə heç bir əlaqəsi olmayan mühəndis sistemlərinə 
diqqət yetirəcəyik. 
Aydındır ki, bütünlükdə texnoloji avadanlığın, o cümlədən 
informasiya texnologiyalarının etibarlılığı elektroqidalanmadan, 
informasiya sistemlərini dəstəkləyən bütün avadanlıqların 
müntəzəm reqlamentli profilaktikasından birbaşa asılıdır. 
Güclü prosessorlar üçün server otaqlarında sabit iqlim təmin 
etmək olduqca vacibdir və s. Bir sözlə, şirkətdə real işləyən 
informasiya sistemləri üçün hər şey əhəmiyyətlidir. 
İnformasiya sistemlərindən “uzaq” mühəndis sistemlərinin 
diqqətdənkənar qalması şirkət üçün baha başa gələ bilər. 

---