Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Profilaktika
Xəstələrə məsləhət görülür ki, onlarda allergiya əmələ gətirən preparatların siyahısını 
həmişə özləri ilə gəzdirsinlər. Əvvəllər kənar təsir göstərən rentgenkontrast maddələrdən 
istifadə etmək olmaz. Əgər bunlar mütləq lazımdırsa, onda hər kq bədən çəkisinə 1 mq 
olmaq şərti ilə müayinəyə 30- 60 dəq. Qalmış H1 blokator və prednizon hər kq çəkiyə 
1 mq götürməklə təyin olunur.

---

284
XXII.PSORİAZ
Psoriaz ( Psoriasis), sin.
pullu dəmrov– xroniki, genetik determinasiyalı, proliferasi-
yalı, multifaktorial təbiətli residivlənən papulalı-skvamoz dermatozdur. 
E p i d e m i o l o g i y a. Xəstəlik Yer kürəsinin bütün qurşaqlarında, müxtəlif 
millətlər və irqlərdən olan əhali arasında qeyri-bərabər tezlikdə - 0,1 - 3 % və daha çox 
yayılmışdır. Psoriaz daha çox 10-25 yaşlarında meydana çıxır, lakin birinci dəfə istə-
nilən yaşda özünü büruzə verə bilər. 1 yaşlı uşaqda və 82 yaşlı qocada psoriaza təsadüf 
olunmuşdur. Psoriaz kişilərdə və qadınlarda eyni cür təzahür edir, lakin uşaqlar arasında 
ona çox vaxt qızlarda, böyüklərdən isə kişilərdə (60-65 %) rast gəlinir. 
E t i o l o g i y a və p a t o g e n e z. Psoriazın baş verməsində çoxsaylı hipo-
tezlərdən heç biri ümumilikdə qəbul olunmamışdır. Burada genetik faktorların rolu şü-
bhəsizdir, xəstəlik ailəvi, o cümlədən əkizlərdə təsadüf olunmuş və onun HLA sistemi ilə 
korrelyasiyası aşkarlanmışdır. Psoriaz zamanı autosom-dominant irsilik (50 %-dək ehti-
mal olunur) kimi, həm də xəstəliyin baş verməsində irsi meyillik mümkündür. Psoriaz 
zamanı immun pozuntuların qabarıqlığı (T-supressorların defekti zamanı T-helperlərin 
yüksək aktivliyi, dövredən immun komplekslərin artmış miqdarı, iltihabönü sitokinlər, 
şişin nekroz faktoru və s.) psoriazın müxtəlif ekzo- və endogen faktorların ( triggerlər) 
təsiri altında inkişaf edən immungenetik xəstəliklərdən hesab etməyə əsas verir. Yol 
verilən faktorların müxtəlifliyi (stress, zədələr, metabolik pozuntular, neyroendokrin 
disfunksiyalar, yoluxucu xəstəliklər, fiziki və kimyəvi qıcıqlar, dərman preparatları 
və s. psoriazın m u l t i f a k t o r i a l t ə b i ə t l i olmasını müəyyən edir. Psoriazın 
patogenezində keratinositlərin artıq proliferasiyası, epiteliositlərin differensasiyasının 
pozulması, energetik balansla əlaqədar metabolik proseslərin yüksək aktivliyi, keratohi-
alinin sintezinin çatışmazlığı durur.