Ġdeya və layihə müəllifi

 
 

303 
 
 
 

304 
 
 
 

305 
 
 
 

306 
 
 
 

307 
 
 
 

308 
 
 
 

309 
 
 
 

310 
 
 
 

311 
 
 
 

312 
 
 
 

313 
 
 
 

314 
 
 
 

315 
 
 
 

316 
 
 
 

317 
 
 
 

318 
 
 
 

319 
 
 
 

320 
 
 
 

321 
 
 
 
 

322 
 
 
 

323 
 

324 
 
 
 

325 
 
 
 

326 
 
 
 

327 
 
 
 

328 
 
 
 

329 
 
 
 

330 
 
 
 

331 
 
 
 

332 
 

333 
 
 
 

334 
 
ƏLAVƏ 5 
 
Zəngəzurda adları dəyiĢdirilmiĢ yaĢayıĢ məntəqələri
*
 
 
 
KeçmiĢ (əsl) adı 
Yeni adı 
DəyiĢdirildiyi tarix 
1 
2 
3 
 
Sisiyan rayonu üzrə 
 
Əlili 
Salvard 
03.01.1935 
ġıxlar 
QızılĢəfəq 
02.03.1940 
Qarakilsə 
Sisian 
02.03.1940 
Sisyan 
Hatsavan 
02.03.1940 
ġenadağ 
LernaĢen 
02.03.1940 
Məliklər 
Spandaryan 
04.05.1930 
Dərabas 
Darbas 
10.09.1946 
Saybalı 
Sarnakunk 
10.09.1946 
Məzrə 
Bartsravan 
10.09.1946 
Ağkənd 
AĢotavan 
17.04.1948 
Ərəfsə 
Arevis 
03.07.1968 
Təzəkənd 
Tasik 
03.07.1968 
Urud 
Vorotan 
03.07.1968 
Bazarçay çayı 
Vorotan çayı 
03.07.1968 
 
Qafan rayonu üzrə 
 
Dəymədağlı 
ġrvenants 
12.11.1946  
 
Kilsəkənd 
SraĢen 
07.12.1945  
 
Kürdkənd 
Lernadzor 
07.12.1945  
 
Sirkətas 
Xdrants 
03.01.1935  
 
Axtaxana 
Xladağ 
01.06.1940  
 
Xladağ 
Dzorastan 
01.06.1940  
 
Mahmudlu 
Çaykənd 
01.06.1940  
 
Gütqum 
GeğanuĢ 
29.06.1949  
 
                                                           
*
 1991-ci ildə Ermənistan hökumətinin qərarı ilə bu respublikadakı bütün yaĢayıĢ məntəqələrinin adı 
erməniləĢdirilmiĢdir. 

335 
 
Zeyvə 
David-bek 
29.06.1949  
 
Maqauz 
Kaxnut 
29.06.1949  
 
Pirməzrə 
Katnarat 
29.06.1949  
 
Dördnü 
AntaraĢat 
29.06.1949 
 
 
Gorus rayonu üzrə 
 
Gorus 
 
Qoris 
09.09.1930 
Qaladərəsi 
 
Qalidzor 
09.09.1930 
ƏliquluĢen 
 
AzataĢen 
01.06.1940 
Yeritsatumb 
 
Bartsravan 
01.06.1940 
Körü 
 
DzoraĢen 
19.04.1950 
Muğancıq 
 
Haygedzor 
19.04.1950 
Yaycı 
 
Qarjis 
03.07.1968 
Bayandur 
 
Vağatur 
07.05.1969 
 
Meğri rayonu üzrə 
 
 
PuĢgah 
 
Haygedzor 
03.01.1935 
 
Astazur 
 
ġvanidzor 
22.04.1935 
 
Lök 
Vartanadzor 
18.06.1960 
 
 
 
 

336 
 
ƏLAVƏ 6 
 
Qərbi Zəngəzurun Azərbaycanlı əhalisi 
(1886-1986) 
 
 
№ 
 
Kəndlərin adı 
Ġllər 
1886 
1905 
1914 
1931 
1986 
1990 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
 
Qafan rayonu 
 
1 
Acıbac 
220 
- 
- 
90 
200 
0 
2 
Açağu 
126 
130 
- 
98 
360 
0 
3 
Almalıx 
- 
104 
465 
0 
0 
0 
4 
Aralıq 
148 
- 
162 
0 
0 
0 
5 
Arxüstü 
- 
24 
2 
0 
0 
0 
6 
Atqız 
160 
198 
36 
74 
0 
0 
7 
Baharlı 
138 
132 
- 
115 
0 
0 
8 
Baharlı (2) 
432 
455 
970 
0 
0 
0 
9 
Barabatum 
- 
445 
179 
0 
0 
0 
10 
Baydaq 
68 
118 
- 
28 
0 
0 
11 
BəydaĢ 
87 
100 
230 
27 
0 
0 
12 
Burçalı 
- 
- 
93 
0 
0 
0 
13 
Cıbıllı 
160 
90 
77 
0 
0 
0 
14 
Craxor 
18 
- 
- 
34 
- 
0 
15 
Cullu 
110 
85 
110 
69 
0 
0 
16 
Çanaxçı 
50 
0 
0 
0 
0 
0 
17 
ÇiriĢ 
68 
30 
- 
95 
0 
0 
18 
Çobanlı 
96 
160 
156 
49 
0 
0 
19 
DaĢbaĢı 
53 
" 
87 
42 
170 
0 
20 
DaĢnov 
31 
47 
39 
0 
0 
0 
21 
Dəlləkli 
118 
336 
276 
0 
0 
0 
22 
Dovrus 
184 
268 
297 
0 
0 
0 
23 
Əcili 
153 
340 
400 
76 
0 
0 
24 
Gərd 
60 
- 
- 
115 
- 
0 

337 
 
25 
Gıgı 
254 
970 
- 
396 
1800 
0 
26 
Girətağ Y. 
537 
666 
289 
396 
130 
0 
27 
Girətağ A. 
187 
289 
- 
126 
200 
0 
28 
Gomaran 
177 
- 
138 
60 
220 
0 
29 
Gödəkli A. 
123 
- 
- 
- 
206 
0 
30 
Həçəti 
30 
- 
- 
71 
160 
0 
31 
Hünüt 
74 
- 
- 
- 
120 
0 
32 
Xələc 
308 
510 
300 
114 
450 
0 
33 
Ġncəvar 
92 
140 
89 
38 
0 
0 
34 
Kavart 
142 
580 
153 
0 
0 
0 
35 
KeypəĢin 
68 
- 
- 
136 
- 
0 
36 
Kirs 
130 
- 
- 
104 
- 
0 
37 
Kurud 
145 
- 
- 
220 
500 
0 
38 
Qafan 
 
 
 
 
5500 
0 
39 
QarabaĢlar 
60 
- 
52 
49 
0 
0 
40 
Qaraçimən 
225 
376 
216 
240 
771 
0 
41 
Qaratqa 
332 
230 
- 
125 
240 
0 
42 
Qatar 
- 
2700 
5100 
0 
0 
0 
43 
QovĢud 
163 
- 
320 
200 
350 
0 
44 
QuĢçulu 
221 
- 
93 
109 
450 
0 
45 
Mahmudlu 
416 
596 
423 
170 
120 
0 
46 
Mollah 
637 
270 
456 
0 
0 
0 
47 
Muçes 
Novruzlu 
- 
303 
377 
0 
0 
0 
48 
Müsəlləm 
34 
- 
- 
104 
515 
0 
49 
NoraĢennik 
179 
200 
224 
0 
0 
0 
50 
Oxçu 
1222 
1709 
200 
0 
0 
0 
51 
Oxdar 
338 
454 
353 
164 
320 
0 
52 
Pəyhan 
128 
88 
120 
96 
80 
0 
53 
Pirili 
287 
250 
- 
254 
145 
0 
54 
Pir Davudan 
223 
291 
360 
150 
0 
0 
55 
Sənçəralı 
258 
467 
520 
- 
- 
0 
56 
Siznək 
178 
425 
275 
121 
450 
0 
57 
Suxan 
32 
- 
- 
7 
0 
0 
58 
Sünik 
28 
- 
- 
21 
0 
0 
59 
ġabadin Oxçu 
582 
560 
516 
- 
- 
0 
60 
ġəhərcik 
471 
796 
649 
669 
0 
0 

338 
 
61 
ġirvanĢahlı 
68 
125 
98 
0 
0 
0 
62 
ġotalı 
30 
- 
28 
25 
0 
0 
63 
Taxta 
13 
0 
0 
0 
0 
0 
64 
Təcədin 
58 
- 
- 
32 
0 
0 
65 
Yeməzli A. 
244 
230 
89 
54 
0 
0 
66 
Yeməzli Y. 
244 
246 
899 
0 
0 
0 
 
Sisyan rayonu 
 
67 
Ağadi Mehrəli 
116 
0 
0 
0 
0 
0 
68 
Ağağa  
19 
0 
0 
0 
0 
0 
69 
Ağyol  
29 
0 
0 
0 
0 
0 
70 
Ağudi 
903 
1345 
1070 
496 
2100 
0 
71 
Ağ kənd 
300 
390 
410 
0 
0 
0 
72 
AlıĢar 
158 
170 
214 
135 
0 
0 
73 
Almalıg 
38 
50 
0 
0 
0 
0 
74 
Arıqlı 1 
125 
150 
0 
0 
0 
0 
75 
Arıqh 2 
106 
140 
214 
0 
0 
0 
76 
Armudlu 
- 
- 
150 
0 
0 
0 
77 
Baharlı 
55 
124 
49 
0 
0 
0 
78 
Comartlı 
244 
410 
770 
149 
200 
0 
79 
Darabas 
453 
440 
1128 
0 
0 
0 
80 
Dərəkənd 
200 
240 
180 
100 
0 
0 
81 
Dəstəgerd 
- 
510 
450 
484 
700 
0 
82 
Dulus 
176 
- 
390 
0 
0 
0 
83 
Ərəfsə 
154 
440 
300 
225 
520 
0 
84 
Ərikli 1 
106 
150 
325 
0 
0 
0 
85 
Ərikli 2 
126 
126 
214 
0 
0 
0 
86 
Hortagiz 
520 
605 
770 
0 
0 
0 
87 
Ġrmis 
150 
270 
616 
0 
0 
0 
88 
Qıvrax 
69 
85 
220 
111 
0 
0 
89 
Qızılcığ 
287 
450 
441 
292 
700 
0 
90 
Məliklər 
209 
282 
249 
0 
0 
0 
91 
Murğuz 
138 
170 
190 
177 
200 
0 
92 
Pulkənd 
146 
193 
282 
0 
0 
0 

339 
 
93 
Püsək 
332 
- 
310 
197 
0 
0 
94 
Sisyan  
(Qara kilsə) 
717 
850 
1300 
0 
0 
0 
95 
Sofulu 
330 
970 
- 
- 
1124 
0 
96 
ġam 
234 
495 
405 
0 
0 
0 
97 
ġəki 
838 
1605 
1584 
700 
1900 
0 
98 
ġıxlar 
361 
590 
1584 
411 
700 
0 
99 
ġükər 
218 
280 
585 
0 
0 
0 
100 
Urud 
270 
435 
408 
340 
1000 
0 
101 
Vağudi 
926 
1300 
870 
336 
2000 
0 
102 
Zabazadur 
103 
143 
120 
0 
0 
0 
 
Gorus rayonu 
 
103 
Ağbulaq 
- 
- 
600 
120 
240 
0 
104 
Babalı-qayalı 
151 
220 
250 
0 
0 
0 
105 
Babayağublu 
145 
190 
179 
0 
0 
0 
106 
Bağırbəyli 
869 
836 
0 
0 
0 
0 
107 
Ballı qaya 
202 
230 
0 
0 
0 
0 
108 
Bayandur 
- 
803 
409 
0 
0 
0 
109 
Bəzli-Ağca 
kənd 
- 
545 
0 
0 
0 
0 
110 
Binə yeri 
106 
108 
166 
0 
0 
0 
111 
Əkərli 
170 
253 
0 
0 
0 
0 
112 
Ələkçi 
140 
160 
0 
0 
0 
0 
113 
Ərəbxana 
- 
249 
0 
0 
0 
0 
114 
Kosalar 
144 
358 
55 
0 
0 
0 
115 
Kürdlər 
72 
123 
215 
0 
0 
0 
116 
Qurdqulaq 
35 
54 
200 
58 
280 
0 
117 
ġahverdilər 
186 
200 
225 
123 
80 
0 
118 
ġamsız 
124 
122 
186 
125 
0 
0 
119 
ġurnuxu 
184 
117 
104 
60 
780 
0 
 
 
 
 

340 
 
Meğri rayonu 
 
120 
Aldərə 
1077 
1505 
1987 
490 
820 
0 
121 
BənövĢəpuĢt 
30 
28 
42 
0 
0 
0 
122 
Buğakar 
139 
194 
96 
41 
0 
0 
123 
Ernəzir 
204 
163 
562 
219 
0 
0 
124 
Əmrəkar 
- 
- 
- 
67 
0 
0 
125 
Lehvaz 
375 
525 
836 
171 
1002 
0 
126 
Maralzəmi 
174 
951 
- 
70 
800 
0 
127 
Mərzigit 
301 
766 
751 
0 
0 
0 
128 
Mülk 
- 
96 
112 
78 
0 
0 
129 
Nüvədi 
1083 
771 
1072 
596 
1800 
0 
130 
Tağamir 
129 
194 
225 
36 
0 
0 
131 
Tuğut 
199 
240 
294 
85 
0 
0 
132 
Tey 
174 
325 
420 
81 
0 
0 
133 
Varhavar 
- 
258 
- 
61 
0 
0 
134 
Vartanizor 
(Lök) 
480 
951 
1053 
177 
600 
0 
 
 
 

341 
 
Hörmətli Heydər Əliyev ilə uzun illər davam edən dostluğumuz Azərbaycan 
Respublikası  müstəqillik  qazandıqdan  sonra  daha  da  genişlənmiş  və 
möhkəmlənmişdir. O, təkcə Azərbaycanın deyil, bütün türk dünyasının yetişdirmiş 
olduğu ən məşhur dövlət xadimlərindən biridir. 
Süleyman DƏMĠRƏL, 
Türkiyə Respublikasının 9-cu prezidenti. 
 
Heydər Əliyev, həqiqətən, Rusiyanın böyük dostu idi. Biz bunu hiss edirdik 
və  çox  qiymətləndirirdik.  O, böyük  dövlət  xadimi  idi.  Mübaliğəsiz  demək  olar  ki, 
siyasət  nəhəngi  idi.  Mən  ona,  sadəcə,  böyük  hörmətlə  yanaşmırdım,  mən  ona 
məhəbbət bəsləyirdim. 
Vladimir PUTĠN, 
Rusiya Federasiyasının prezidenti. 
 
Dünyada  tanınmış  görkəmli  dövlət  xadimi  Heydər  Əliyevin  şəksiz 
liderliyinə,  cəsarətinə,  misilsiz  dünyagörüşünə  və  nadir  natiqlik  istedadına 
valehəm. 
Corc BUġ,  
ABġ prezidenti. 
 
...Azərbaycanın  bəxti  onda  gətirib  ki,  bu  ölkəyə  prezident  Heydər  Əliyev 
kimi böyük siyasi iradəyə, zəngin dövlətçilik təcrübəsinə malik müdrik uzaqgörən 
və nüfuzlu dövlət xadimi rəhbərlik edir. 
Jak ġĠRAK, 
Fransa Respublikasının prezidenti. 
 
Heydər  Əliyev  Azərbaycanın  boyük  lideri  idi.  O,  böhranlar  dövründə  öz 
ölkəsinə sabitlik gətirdi. Azərbaycan xalqı onıın qoyduğu irs ilə fəxr edə bilər. 
Toni BLEYER, 
Böyük Britaniyanın baĢ naziri. 
 
İndi Azərbaycan İkinci dünya müharibəsindən çıxmış Almaniyanı, prezident 
Heydər  Əliyev  isə  kansler  Adenaueri  xatırladır.  Əgər  daxili  və  xarici  qüvvələr 
prezident Heydər Əliyevə mane olmasalar, işləməyə imkan versələr, Azərbaycanın 
indiki  inkişaf  mərhələsi  onun  tarixinə  intibah  dövrünün  başlanğıcı  kimi  daxil ola 
bilər - ölkəniz müharibədən şərəfli sülhə nail olaraq çıxar. Sabitlik, sosial-iqtisadi 
rifah, beynəlxalq aləmdə hörmət və nüfuzunun artması  - bunlar Azərbaycan üçün 
gerçəkliyə çevrilə bilər. 
Valter VĠMMER, 
Almaniya Parlamentinin üzvü. 
 

342 
 
O,  təkcə  Azərbaycanın  deyil,  bütün  türk  dünyasının  yetişdirmiş  olduğu  ən 
məşhur dövlət xadimlərindən biridir. 
Süleyman DƏMĠRƏL, 
Türkiyə Respublikasının 9-cu prezidenti. 
 
Cənab  Heydər  Əliyev  Corc  Vaşinqtona  bərabər  şəxsiyyət  və  Amerikanın 
böyük dostudur. 
Madlen OLBRAYT,  
ABġ-ın sabiq  Dövlət katibi. 
 
Heydər Əlirza oğlu Atatürk qədər qüdrətli bir türkdür. 
Bülənd ECEVĠT, 
Türkiyə Respublikasının sabiq BaĢ naziri. 
 
Mən, Azərbaycanı və Azərbaycan xalqını Heydər Əliyev qədər sevən  ikinci 
adamı tanımıram. 
Nikolay BAYBAKOV, 
Rusiya - Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin sədri. 
 
Siz  Nyu-Yorkda  olduğunuz  qısa  bir  vaxtda  amerikalıların  qəlbini  və  mən 
qətiyyətlə  deyirəm  ki, həm  də Amerika mətbuatını fəth etmisiniz.  Neçə  gündür ki, 
mən  qəzetləri  izləyirəm.  Amerika  mətbuatı  dünyanın  görkəmli  siyasi  xadim  kimi 
Sizin  fəaliyyətinizi  layiqincə  qiymətləndirir.  Əlavə  olaraq,  demək  istəyirəm  ki, 
Amerika mətbuatı heç də bütün ölkələrin prezidentlərinə belə münasibət bəsləmir. 
Rabin ġNAYDER, 
ABġ-ın ictimai xadimlərindən biri. 
 
Cənab Əliyev! Siz canlı əfsanəsiniz.  
Jak DÜRE, 
fransız sovetoloqu. 
 
Dünyada  görkəmli  dövlət  xadimi  kimi  tanınan  prezident  Heydər  Əliyevin 
rəhbərliyi  altında  Azərbaycan  Respublikası  yaxın  gələcəkdə  ən  inkişaf  etmiş 
ölkələrdən birinə çevriləcəkdir. 
 Kofi ANNAN, 
 
BMT-nin BaĢ Katibi. 
 
Məhz Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan bütün dünyaya sübut etdi 
ki,  o,  müstəqil  yaşamaq  istəyir  və  öz  ərazisinin,  zəngin  təbii  sərvətlərinin  sahibi 
olmağa, bütün sərvətləri barəsində müstəqil qərar qəbul etməyə qadirdir. 
Qreq LAFLĠN, ABġ-ın tanınmıĢ siyasi xadimi. 

343 
 
Cənab Əliyev öz geniş dünyagörüşü, açıq və orijinal mülahizələri ilə Sovet 
İttifaqının  ucqar  respublikasının  partiya  rəhbərini  deyil,  ABŞ-ın  görkəmli 
qubernatorlarını  xatırladırdı.  Bizim  fikrimizcə,  belə  bir  şəxsiyyət  qərbin  istənilən 
ölkəsində Prezident seçkilərində qalib gələ bilərdi. 
P. Murfi, 
Ġrlandiyanın Bonndakı səfiri. 
 
 
Heydər  Əliyev  bütün  türk  dünyasının  lideridir.  Mən  onun  zəkası,  ağlı, 
düşüncəsi, cəsarəti qarşısında baş əyirəm.