Digital parenting attitude scale: validity and reliability study

Verilerin Analizi 
Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği, çalışma grubuna uygulandıktan sonra, ölçeğin psikometrik 
özelliklerini ortaya koymak için istatistiksel analizler yapılmıştır. İlk olarak ölçeğin yapı geçerliği 
incelenmiş, bu amaçla Açımlayıcı Faktör Analizi uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliği iç tutarlık, test 
yarılama ve test-tekrar test yöntemleriyle incelenmiştir. Bağımlı Örneklem t-Testi ile tekrarlı 
ölçümler karşılaştırılmıştır. Araştırmanın verileri SPSS 20.0 ve AMOS 24 programları kullanılarak 
analiz edilmiştir. 
Bulgular 
Yapı Geçerliği İle İlgili Bulgular 
Açımlayıcı faktör analizi. Ölçeğin faktör analizine uygun olup olmadığını değerlendirmek 
öncelikle, örneklem büyüklüğünün değerlendirilmesi yoluna gidilmiştir. Örneklem büyüklüğü ile 
ilgili literatürde farklı görüşler önesürülmüştür. Faktör analizi yapılabilmesi için çalışmadaki en az 
katılımcı sayısının 100 olması gerektiği ifade edilmekle birlikte (Büyüköztürk, 2002), güvenilir 
sonuçlar elde etmek için katılımcı sayısının en az 200 olması gerektiğini belirten (Kline, 1994) 
görüşler yanısıra, katılımcı sayısının ölçekteki madde sayısının 10 katından fazla olmasının 
gerektiğini belirten yorumlar bulunmaktadır (Field, 2009). Bu ölçütlerden en az ikisinin 

---

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 
ISSN:1302-8944 Yıl: 2018 
Sayı: 46 
Sayfa: 149-173 
157 
karşılanması önerilmektedir (Çokluk, Şekercioğlu & Büyüköztürk, 2012). Bu çalışmada, 355 
katılımcı ile örneklem büyüklüğü sayıltısı karşılanmaktadır. Ölçeğin faktör analizine uygunluk 
koşullarını karşılayıp karşılamadığını değerlendirmek amacıyla ikinci adımda, Kaiser Meyer Olkin 
(KMO) ve Barlett Küresellik Testleri yapılmıştır. KMO testi, çalışma grubunun yeterliğini 
göstermek amacıyla yapılmış olup 0.6 ve üzerindeki değerler iyi olarak kabul edilmektedir 
(Büyüköztürk, 2010; Can, 2013). Bu çalışmada, 13 madde üzerinden yapılan analizde, KMO 
örneklem uygunluk katsayısının .762 olduğu; korelasyon matrisinin birim matrisine eşit olup 
olmadığını değerlendirmek için yapılan Barlett Küresellik Testi’nin ise anlamlı olduğu görülmüştür 
(χ2=1121.035, sd=78, p<0.05). Bu sonuçlar değerlendirildiğinde, veri setinin faktör analizine uygun 
olduğuna karar verilerek analize başlanmıştır.  
Açımlayıcı faktör analizi için faktör yüklerinin en az .30 olması önerilmektedir (Büyüköztürk, 
2010). Tüm maddeler için temel bileşenler analizi kapsamında, açımlayıcı faktör analizi için 
yapılan ilk analizde bileşen matriksi incelenmiş ve tüm maddelerin faktör yüklerinin .30’dan büyük 
olduğu görülmüştür. Onüçüncü maddenin ise bir faktörde sahip olduğu yük değeri ile diğer faktörde 
sahip olduğu yük değeri arasındaki farkın en az 0.10 olması şartını taşımadığı görülerek madde 
çıkartılmış (Büyüköztürk, 2010) ve analiz 12 madde üzerinden yeniden yapılmıştır. Onüçüncü 
madde analizden çıkartıldıktan sonra, KMO örneklem uygunluk katsayısının .764 ve Barlett 
Küresellik Testi’nin ise anlamlı olduğu görülmüştür (χ2=1015.601, sd=66, p<0.05). Bu sonuçlar 
değerlendirildiğinde, veri setinin faktör analizine uygun olduğu değerlendirilmiştir. Temel 
bileşenler yöntemi ve oblik döndürme ile gerçekleştirilen açımlayıcı faktör analizi sonucunda, 
toplam varyansın %46.109’unu açıklayan iki faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Bu döndürme tekniği, 
faktörlerin, ebeveynlerin dijital medya araçlarının çocukları tarafından kullanımında sahip oldukları 
birbiri ile ilişkili iki tutumu karşılaması (Lauricella ve diğ., 2015; Nikken & Schols, 2015) 
nedeniyle kullanılmıştır. Aynı zamanda çizgi grafiği (scree plot) üzerindeki kırılma noktası 
incelenerek ölçeğin iki faktörlü bir yapıda olduğu gözlenmiştir (Şekil 1).

---

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 
ISSN:1302-8944 Yıl: 2018 
Sayı: 46 
Sayfa: 149-173 
158 
Şekil 1. Dijital ebeveynlik tutum ölçeği yığılma grafiği 
Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ortaya çıkan iki boyut, “Dijital Medyanın Etkili Kullanımını 
Onaylama” ve “Dijital Medya Risklerinden Koruma” olarak adlandırılmıştır. Dijital Medyanın 
Etkili Kullanımını Onaylama boyutunda, faktör yükleri .513 ile .808 arasında değişmekte ve bu 
boyut varyansın %25.281’ini açıklamaktadır. Dijital Medya Risklerinden Koruma boyutunda ise 
faktör yüklerinin .500 ile .730 arasında değiştiği ve bu boyutun ise toplam varyansın %20.828’ini 
açıkladığı görülmüştür. Ölçek maddelerinin iki faktörlü yapıdaki yüklerine ve açıkladıkları varyans 
oranlarına ilişkin bilgileri gösteren bulgular Tablo 2’de sunulmuştur. 

---

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 
ISSN:1302-8944 Yıl: 2018 
Sayı: 46 
Sayfa: 149-173 
159 
Tablo 2
Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği Açımlayıcı Faktör Analizi Sonuçları 
Faktörler ve Maddeler
Döndürülmüş 
Faktör Yük Değeri 
Faktör 1 - Dijital Medyanın Etkili Kullanımını Onaylama 
M6. Çocuğumun teknolojik araçları kullanma becerilerini artırması beni 
memnun eder 
.808 
M2. Çocuğumun teknolojik araçları kullanma konusundaki pratikliği beni 
memnun eder. 
.773 
M10. Çocuğumun teknolojik araçları kullanma becerilerine sahip 
olmasının, geleceği için gerekli olduğunu düşünürüm. 
.725 
M5. Çocuğumun dersleriyle ilgili yapacağı çalışmalarda teknolojik 
araçlara başvurması hoşuma gider. 
.676 
M1. Çocuğumun teknolojik araçları faydalı bir amaç için kullanması beni 
memnun eder. 
.606 
M12. Teknolojik araçları ailenin ortak etkinliklerinde (eğlence, iletişim, 
gibi) kullanmak hoşuma gider. 
.513 
Açıklanan Varyans (%) 
25.281 
Faktör 2 - Dijital Medya Risklerinden Koruma 
M4. Çocuğumun teknolojik araçları kullanmasının neden olabileceği 
zararlar beni endişelendirir. 
.730 
M7. Çocuğumun teknolojik araçları kullanırken karşılaşabileceği riskler 
beni kaygılandırır. 
.701 
M8. Çocuğumun teknolojik araçları kullanırken geçirdiği zamanı 
sınırlamam gerektiğini düşünürüm. 
.695 
M3. Çocuğumun teknolojik araçları kullanması sonucu, çevresi ile 
iletişiminin azalabileceğini düşünüyorum. 
.643 
M9. Çocuğumun teknolojik araçları saatlerce kullanması hoşuma gitmez. 
.588 
M11. Teknolojik araçları, ödevleri dışında kullanmasının çocuğumun 
okul başarısını olumsuz etkilediğini düşünüyorum. 
.500 
Açıklanan Varyans (%) 
20.828 
Açıklanan Toplam Varyans (%) 
46.109 
Yapı geçerliliğine ek kanıt olarak ölçeğin boyutları ve genel toplam puanı arasındaki ilişkileri 
incelemek için Pearson Korelasyon testi yapılmıştır (Tablo 3).
Tablo 3
Ölçeğin Boyutları ve Genel Toplam Puan Arasındaki İlişkiye Yönelik Korelasyon Katsayıları 
Tüm Ölçek Puanı 
Faktör 1 
Faktör 2 
Tüm Ölçek Puanı 
1 
Faktör 1 
.665* 
1 
Faktör 2 
.671* 
-.108 
1 
* p<0.05 

---

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 
ISSN:1302-8944 Yıl: 2018 
Sayı: 46 
Sayfa: 149-173 
160 
Tablo 3’te görüldüğü gibi, ölçekten elde edilen toplam puan ile birinci faktörle (r=.665) orta 
düzeyde ve toplam puan ile ikinci faktörle de (r=.671) orta düzeyde, anlamlı ve pozitif bir ilişki 
olduğu belirlenmiştir (p<0.05).