Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish oliy va o ‘rta maxsus ta'lim vazirligi


narsa ayniqsa yoddan o'qilganda yoki she’r tinglanganda yaqqol



Yüklə 37,25 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə104/182
tarix05.12.2023
ölçüsü37,25 Kb.
#173845
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   182
Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish ol

narsa ayniqsa yoddan o'qilganda yoki she’r tinglanganda yaqqol
seziladi) qofiya misraning tugaganidan darak beradi, pauza bajarayotgan
ajratish funksiyasini ta’kidlaydi.
She’riyatda qofiyaning bir qator ko'rinishlari (to'liq va to'liqsiz
qofiya; unlilar ohangdoshligigagina asoslangan assonans va undosh
tovushlar ohangdoshligigagina asoslangan dissonans qofiyalar; ms
she’riyatida ochiq yoki yopiq bo'g'in bilan tugashiga qarab ochiq -


«jenskaya rifma», yopiq - «mujskaya rifma» va b.) mavjud. Jumladan,
hozirgi o‘zbek she’riyatida qofiyadagi tovushlaming qay darajada mosligi
jihatidan och (to'liqsiz) va to‘q (to'liq) qofiyalar ajratiladi. To'liq
qofiyada qofiyadosh so'zlarning tovush tarkibi to'la mos (misol
tariqasida A.Qutbiddin qofiyalaridan keltiramiz: «buzib - uzib»,
«lo'killaganda - lopillaganda», «izlardan - yuzlardan») kelsa, to'liqsiz
qofiyalarda qisman mos («dahriy - qahridan», «tutun - Alovuddin»,
«titrab - guldurak») keladi.
Qofiyalanish tartibi deganda, banddagi misrlaming o'zaro
qofiyalanish sxemasi nazarda tutiladi. Banddagi qofiyalanish tartibi
turlicha bo'lib, bu tartib bandning ritmik-intonatsion butuniikka
birikishida muhim ahamiyat kasb etadi. Ikkinchi tomondan, o'qish
jarayonida qofiya misraning tugaganligini ta’kidlaganidek, qofiyalanish
tartibi bandning shakllanib bo'lganligi, tugaganini ta’kidlaydi. Masalan,
to'rt misrali a - b - a - b tarzida qofiyalangan she’r o'qilayotgan bo'lsa,
o'quvchi keyingi bandlarda ham shu xil tartibni kutadi, tartib
nihoyalanganida banddagi tugallanganlikni his qiladi. Ya’ni qofiyalanish
tartibi, bir tarafdan, she’r ritmining his qilinishiga, ikkinchi tarafdan,

Yüklə 37,25 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   182




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin