Dilorom qosimova menejment nazariyasi

14-bob. MENEJMENT SAMARADORLIGI
14.1. U num dorlikka m ajm uiy yon d ash u v
14.2. B iznes-reja va unum dorlik
14.3. M enejm entni ta sh k il etish unum dorligi
14.4. Inson om ili va unum dorlik
14.1. U num dorlikka m ajm uiy yond ash u v
U num dorlik k o 'rsa tk ic h i bo'yicha m e n ejm en t - bu sam arali 
b o sh q a ru v d eg an id ir. B a rq a ro r yuqori u n u m d o rlik n i t a ’m in lash
barcha menejment vazifalari va biriktiruvchi jarayon - kommunikatsiya, 
qaror qabul qilish va peshqadam likni t a ’m inlashga taalluqlidir.
K orxonaga o 'z a ro bir-biriga bog'liq u n su rlard an iborat tizim
nuqtai nazaridan qarash zarur. Tashkilot unsurlari ham da tashkilotning 
tash q i m u h it bilan bir-biriga ju d a bog'liqligi tufayli m u am m o lar 
oson va te z hal etiladi. B oshqa tashkiliy m uam m olar kabi kelajak- 
da unum dorlikni oshirish m uam m osi ham m ajm uiy yondashuvni 
ta la b qiladi. U n u m d o rlik k a ham ta sh q i m u h itn in g , h am tizim
o 'z g a rish ja ra y o n in in g tu rli om illari ta s ir etadi. Bu om illar bir- 
biriga t a ’sir etish i sababli, unum dorlikni o sh irish n in g o 'z g a rm a s 
(y a g o n a ) y o 'li m a v ju d b o 'lm a y d i. U n u m d o rlik n i o s h ir is h g a
qaratilgan ko'plab urin ish lar korxonalar rahbarlari o 'z harakatlari 
natijasini k o 'ra bilm aganliklari sababli m uvaffaqiyasizlikka uchray- 
di. O ’z k o rx o n a si u n u m d o rlig ig a bah o b e rish d a e n g k o 'p y o 'l 
qo'yiladigan xato sifatga e ’tibor berm ay faqat ishlab chiqarish haj­
mi ko'rsatm alarin i hisobga olishdir.
So'nggi yillarda muvaffaqiyatli faoliyat yuritayotgan korxonalar 
tajribasi sifat xarajatlar majmuining muhim unsuri ekanligini namoyon 
qilmoqda. Yuqori sifat sotish m um kin bo'lgan m ahsulot hajm ining 
ortishi, xaridorlar tom onidan qaytariladigan m ahsulot m iqdori va 
kafolatli ta ’mirlash hajmining qisqarishi hisobiga xarajatlar kamayishi- 
ga olib keladi. N atijada kom paniya o'z raqobatbardoshligini oshirish 
im koniyatini k en g ay tirish g a sarflash uchun qo'yim cha m ab lag 'g a 
ega bo'ladi. Y uqori sifat so tu v hajm ini oshiradi, ishlab chiqarish 
ko'lam ini k en g a y tirish g a , foydani k o 'p a y tirish g a im kon y aratad i.
168

---

B utlovchi q ism larning sifatli bo ‘lm asligi b u tu n m ahsulot sifatiga 
t a ’sir k o 'rsa tad i. K orxonalar o 'z aro bog'liq bo'lgani sababli biror 
bir asosiy m ahsulotning sifatsiz bo'lishi ko'pchilik tarmoqlarda unum- 
dorlik pasayishiga olib keladi. D avlat apparatidagi p ast unum dor- 
lik soliqlarning k a tta bo'lishiga, natijada iqsodiyot sam aradorligini 
oshirishga sarf qilinishi m um kin bo'lgan m ablag'larning qisqarishi- 
ga olib keladi.
Atrof-muhit ifloslanishi darajasini kamaytirish, ish joyi sanitariya 
xolatini yaxshilash va korxona ishchilari sog'lig'ini him oya qilish 
u ch u n korxonalar qim m at u sk u n alar (m asalan, tu tu n tu tg ic h la r) 
sotib olishlari kerak, bu esa x a ra ja tla r k o 'p a y ish ig a olib keladi. 
Istiqbolda atrof-m uhitni yaxshilash va m eh n atn i m uhofoza qilish 
ish vaqtini taqsim lashga va natijada m ehnat unum dorligi ortishiga 
olib keladi.
M ehnat unum dorligiga ta ’sir etuvchi muhim omil - korxonaning 
m enejm ent ilmiga ega bo'lishidir. Korxona unum li ishlashi uchun 
m enejm ent tizim ini takom illashtirish zarur. O ’sib borayotgan raqo- 
b at sh aroitid a ra h b ariy at n eg a m aqbul bo'lg an q aro rlar b ugu ng i