Dilrabo elmuratova nodira misirova

B ilish m a la k a la r in i o ‘stirish
m alakalarini shakllantirishni, bilimlarni tayyor 
holda qabul qilish va fikrlashni, eng asosiysini ajratib ko ‘rsatishni, rejada tezislar 
tuzishni, konspekt olishni, kuzatishni, o ‘lchashni, tajribalar o ‘tkazishni; qisman 
izlanuvchanlikdan iborat bilish faoliyati, malakasini o'stirish-qism an muammolar 
qo‘yish, gipotezani ilgari surish, uni hal qilishni; izlanuvchanlikdan iborat (ijodiy) 
bilish faoliyatini o ‘stirish-m uam m oni m ustaqil ravishda k o ‘rish, uni shakllantirish 
gipotezalarini ilgari surish, dalillarni asoslashni aks ettiradi.
A gar ta ’lim o ‘quvchilarning b ilim larini shakllantirib va ularni aniq maqsadni 
k o ‘zlagan ho ld a tarbiyalab, bilish qobiliyatlarini takom illashtirilsa, u holda 
r iv o j la n tir a v c h i t a ’lim
deb e ’tir o f qilinadi.
D a rsla rd a o ‘q u v ch ila rn in g o ‘q u v -b ilish faoliyatin i ta sh k il q ilish va am alga
o s h ir is h m eto d la ri
Hozirgi vaqtda pedagogikada o ‘quvchilarning o ‘quv-bilish faoliyatini tashkil 
qilish va.am alg a oshirishning quyidagi m etodlari ma’lum:
1. 0 ‘q u v ch ilarg a o ‘quv ax b o ro tn i berish va ularning eshitish vositasida 
idrok qilishni t a ’m inlaydigan v o jitala rid an foydalanish.
2. A m aliy faoliyat (tu sh u n tirish -k o ‘rsatish) m etodlari:
• 
o g ‘zaki (verbel) m etodlar hik o y a qilish, tushuntirish, leksiya, suhbat. 
sem inar, m u n o zara va hokazolar;

---

• ko‘rgazmali m etodlar-kuzatish, ko‘rsatish, namoyish qilish; amaliy 
rnetodlar:
• mashq laboratoriya, amaliy ishlar, demontaj, remont ishlari vahokazo.
3. T a ’lim ning m antiqiy va o ‘quvchilar bilish faoliyatining holatini 
belgilovchi metodlar:
individual, 
deduktiv, 
analitik, 
sintez, 
analiz 
qilish, 
taqqoslash, 
um um lashtirish, tizim lashtirish va boshqalar;
• o ‘q ituv ch in in g rahb arlig id ag i o ‘quv ishlari - kitob bilan ishlash, 
laboratoriya ishlari, jo riy instruktaj bilan olib boriladigan mustaqil ish va 
boshqalar; o'quvchilarning m ustaqil o 'q u v faoliyat metodlari - kurs va diplom 
ishini loyihalashtirish; tajrib a uchastkasi, poligonlardagi iujlar va boshqalar.
4. 0 ‘quvchilaming o ‘quv-bilish faoliyatini rag‘batlantirish va asoslash. 0 ‘qishga 
bo‘lgan qiziqishni shakllantirish; ishga doir o ‘yinlar, bilishga doir tortishuv, o ‘quv 
bahslari, vaziyatni tahlil qilish va boshqalar.
5. T a ’lim da burch hissi va m as’uliyatini shakllantirish quyidagilardan 
iborat: e ’tiqod, dalil, asosli tushuntirish, pedagogik talab, jam oatchilik fikri, 
talablar, rag'batlantirishlar va boshqalarni bajarish malakalarini ishlab chiqish 
bo ‘yicha mashqlar.
6. 0 ‘quv-bilish faoliyatining sam aradorligini nazorat va o ‘z - o ‘zini nazorat 
qilish m etodlari o g ‘zaki, yozm a, dasturlashtirilgan (mashinada, mashinasiz), 
kom binasiyalashgan (aralash), amaliy va g rafik « o ‘zingni tekshirib k o ‘r» 
stendlaridan fo ydalanish v a boshqalar.