Dilsuz dünyamaliyev hiKMƏT ÇƏLƏNGİ

GÖVHƏR AĞA

Qarabağ xanı İbrahim xanın gürcü knyazı Abaşidzənin

qızından doğulmuş Gövhər Ağa adlı qızı dövrünün

tanınmış, sayılib-seçilən xanımlanndan biri hesab edilirdi.

Molla məktəbində ərəb və fars diliərini də mökəmməl öyrənmişdi.

1769-cu ildə İbraiıim xanın Şuşada tikdirdiyi

məsddi sonraiar GÖvhər Ağa təmir etdirib, əwəlkindən

də gözəl şəklə saldırmışdır. Ağılh, tədbirli, xeyirxah bir

xanım olmuşdur. Lakin gözəüiyinə, mərifotinə, dərin biliyinə

baxmayaraq^ taledən yarımamışdı. Təmir etdirdiyi

məscid tarixdə Gövhər Ağa məscidi kimi şöhrət tapmışdı.

Bu cür xanım-xatın, daxili aləmi llə zahiri aiəmi vəhdət

təşkil edən gözəli mərifətindən, elmdən, mədəniyyətdən

xəbəri olmayan blr adama-Xankişi bəyə ərə verirlər. Gövhər

Ağcinın kəsilib atılan dımağına dəyməyən Xankişi bəy

bu dağ çlçəyinin həyatını öz ncidanlığı İlə odlara qalayır.

QARl VƏ CAVAN

Un əyirməklə məşğul olan qoca bir qandan soruşurlar:

-Tanrının variığını sübut etmək üçün hansı dəlılin

var?

Həmin qadın dərhal toxucu dəzgahından əlini

çəkir və cəhrənin çarxı dayanır. O belə deylr:

-Bu kiçiklikdə çarx onu fıriadan olmasa dayanır.

Necə ola bilər ki, bu böyüklükdə dünya, onun bütün ulduzlu

göyləri, Günəşin və Yer kürəsi ilə blrlikdə heç bir

yaradanı olmadan, heç bir hərəkətverən! oimadan fırianmaqdadır

və Öz hərəkət və seyrini davam edir?!

198
HALALUQ

Yaşı keçmiş, ölkədə halallığı, düzlüyü ilə tanınan

padşah bir gün belə bir göstəriş verir: DüzlüyD, halallığı

ilə tanman qırx nəfər adam seçib mənim hüzuruma gətirin

ki, indldən öz yerimə bir halalzadə şəxs seçim. Qırx nəfer

inanılmış adam seçib padşahın yanına gətirdilər. Padşah

onlara baxıb, hər birinə bir gül toxumu verdi. Göstəriş

verdi ki, toxumu əkib becərin, qırx gündən sonra mənim

hüzuruma gətirin.

Qırx gün tamam oldu. Həmin adamlar saraya yollandı.

Təkcə yetimçiliklə böyümüş bir biçarə həmin adamlaria

birlikdə saraya gedə biimədi. Utandığından evdən

eşiyə çıxmadı. Anası söylədi:

-Oğul, sən də get.

Oğlan qəmlİ-qəmli dedi:

-Anacan, mən əliboş dibçəklə haragedim ? Həmin

qırx adamdan otuz doqquzunun əkdiyi toxum göyərdi.

Təkcə mən əkdiylm göyərmədi.

Ana təkid etdi. Əlacsız oğul çar-naçar saraya yoiiandı.

Boş dlbçəklə axırda dayandı ki, xəcaiət çəkməyini

heç kim görməsin.

Dibçəkİərdə gözəl, ətirli güliəraçmışd!. Ətrafaxoş

rahiyəli ətir saglırdı. Hər kəs padşaha xoş gəlmək üçün

əkdiyi gülü, onun bihuşedici ətirini tərifiəyirdi. Axır ki,

padşah gəiib çıxdı. Bir-blr dibçəldərə nəzər saldı. Gəlİb

yetim oğlanın yanında dayandı.

-Oğul, sənin dibçəyin niyə boşdu?'deyə soruşdu.

'N ə qədər qulluq etdim, bitmədi ki, bitmədi!

Padşah taxtında əyləşib dedl:

-Camaat, mən əsii varisimi tapdım. Çünkl o, əsil

halalzadədir. O, yetim oğianı yanına çağırdı və dedi:

-M ^dən sonra mənim varisim sənsən, Mən bütün

toxumlan qaynatmışdım. Halallığa təkcə sən sadiq qcddın.