Dinshunoslikka
Yüklə 4,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Yangi Ahd to‘rtta xushxabar (The Gospel)ni o‘z ichiga oladi:
Matto, Mark, Luka va Yuhanno. 1 Rim katolik cherkovi tomonidan 1545–1563yillar orasida Italiyaning Trento shahrida protestantlik harakatini qoralashga bag‘ishlanib o‘tkazilgan sobor bo‘lib, unda an’anaviy katolik e’tiqodlari qayta belgilangan hamda «aksilislohotchilik kompaniyasi» maqsadvazifalari ishlab chiqilgan. 1407yilda ko‘chirilgan Xristian Bibliyasi 231 Yangi Ahd to‘rtta xushxabar (The Gos’el)ni o‘z ichiga oladi: Matto, Mark, Luka va Yuhanno. Bulardan dastlabki uchtasida Iso Masih hayoti va faoliyati, o‘limi va vafotining uchinchi kuni qay ta tirilishi haqidagi o‘xshash xabarlar jamlanganligi uchun «sinop tik xushxabar» (bir tekis yig‘ma, to‘plangan) deb ataladi. Yuhanno Injilida esa asosiy nuqta payg‘ambarning xaloskor sifatida namo yon bo‘lishi hisoblanib, ruhni bu dunyo iztiroblaridan xalos qi lishni «aqlbovar qilmas namunasi» Iso Masih hayoti misolida tas virlanadi. Shu bilan birga, Yangi Ahd havoriylar (masalan, Pavel (‘aul), Peter (‘eter), Iakov (James), Yuhanno (John) va b.) maktub laridan iborat bo‘lib, ularda milodiy 1asrda ilk cherkov faoliyatini tashkil qilish uchun zarur hisoblangan ilohiyot, ta’limot, e’tiqod va axloqqa oid masalalar muhokama qilinadi. Xavoriylar mak tublari orasida – rimliklar, korinfliklarga birinchi va ikkinchi, galatiyalik, filippinliklar, salonikaliklar va Filimonga jo‘natilgan noma lar Pavelga tegishli ekanligida shubha bildirilmaydi. Qolgan lari esa mazmunan Pavel maktublariga o‘xshashligi yuzasidan ular ham Pavelga ta’miniy nisbat beriladi. Umuman olganda, Yangi Ahd tarkibiy qismini tashkil qilgan «Havoriylar faoliyati» kitobi bi rinchi Troitsa bayrami 1 dan apostol Peter va Pavelning xristian lik dinini yoyishga bag‘ishlangan safari (Evangelical tour) amal ga oshgunga qadar bo‘lgan davr haqida hikoya qiladi. Yangi Ahd ning yana bir qismi sanaluvchi «Vahiy» kitobi dunyoning oxiri va Yer yuziga Iso Masihning ikkinchi tushishi xususida xabar bera di. Yangi Ahdni tashkil etgan barcha kitoblar Iso Masih vafotidan keyingi dastlabki yuzyillik ichida yozilgan bo‘lib, ulardan qaysi biri Yangi Ahd tarkibiga kirishi yoki olib tashlanishi to‘g‘risidagi yakuniy qarorga milodiy 4asrdagina kelingan. Islom. Islom dinining muqaddas manbayi Qur’on – bos qichmabosqich Jabroil farishta vositasida o‘qish va yozishni 1 Troitsa kuni (bayrami) – pasxa bayramidan keyingi yettinchi yakshanba kuni o‘tkazilib, unda Iso Masih osmonga ko‘tarilgach, uning shogirdi qiyofasida Muqaddas Ruhning tushish hodisasi nishonlanadi. 232 bilmagan Muhammad (s.a.v.)ga nozil bo‘lgan, farishta Qur’on oyatla rini payg‘ambarga tilovat qilib turgan, o‘z navbatida, payg‘ambar ularni o‘z ummatiga o‘rgatgan, ular esa oyatlarni yodlab, barg va qog‘oz parchalariga yozib qo‘yganlar. Qur’on oyatlari to‘liq kitob holatida zamon talabidan kelib chiqib, muayyan shartlar asosida payg‘ambar vafotidan so‘ng jamlan gan. Natijada, Qur’on oyatlarining hajmi kattakichikligiga qarab hamda hayotlik chog‘ida payg‘ambar bergan ko‘rsatmasi ga monand ravishda tartiblangan 114 suradan iborat mushaf ko‘rinishiga keltirildi. Bugungi kunga qadar Qur’on dunyo ning turli tillariga tarjima qilindi, ammo, musulmon ulamo lar tomonidan bu tarjimalar Qur’onning arab tilidagi kabi «ilo hiy xabar beruvchi» sifatini tom ma’noda ochib bermaydi, deb ishoniladi. Buning sabablari bilan quyidagi mulohaza orqali tanishish mumkin. Islom manbalari deganda, avvalambor, Qur’oni karim va ha Yüklə 4,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|