Dinshunoslikka
Yüklə 4,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. «Mutaassiblik», «ekstremizm» va «terrorizm» tushunchalari- ning mazmun-mohiyati.
|
Tayanch tushunchalar:
«Mutaas siblik», «ekstremizm», «terrorizm», jihod, hijrat, takfir, shahid lik, xalifalik, «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risidagi» Qonun, ma’rifiy islom. Mavzu o‘quv maqsadi: Talabalarda «mutaassiblik», «ekstre mizm» va «terrorizm» tushunchalarining mazmunmohiyati, mutaassiblikning islom dini va jamiyatga yetkazgan zararlari, is lom dinida uning qoralanishi, globallashuv sharoitida mafkuraviy xurujlarning oldini olish yo‘llari haqida bilim va tasavvurni hosil qilish. 1. «Mutaassiblik», «ekstremizm» va «terrorizm» tushunchalari- ning mazmun-mohiyati. Diniy ekstremizm va terrorizm kabi hodi salarning ildizlari uzoq, tarixga borib taqalsada, ular hech qa chon ijtimoiy barqarorlik va taraqqiyot uchun bugungidek ta’did solmagan. Shunday ekan, uning oldini olish va unga karshi kura shish insoniyatning istiqboliga daxldor masalaga aylandi. Ush bu vazifalarga to‘xtalib, Respublikamizning Birinchi Preziden ti Islom Karimov: «Birinchi galda, terrorchilarni tayyorlaydigan zaminga, g‘oyaga, mafkuraga e’tibor berish, shularga qarshi kurashish ke rak. Bolalarimizning ongini va hayotini buzadigan, ertangi kuniga mutlaqo ishonchini yo‘qotadigan mana shunday 272 g‘oyalarga qarshi biz qurol bilan emas, g‘oya bilan kurashishimiz zarur», deb ta’kidlaydilar. Zero, ilmiy istilohda qo‘lla nayotgan «mutaassiblik», «fun damentalizm», «ekstremizm», «terrorizm», «fanatizm» kabi ata malar deyarli barchaga tushunarli bo‘lsada, har kishi ularni o‘zi cha talqin etishi mumkin. Keng ma’noda bu atamalar qonuniy hokimiyatga qarshi kurashuvchi ijtimoiysiyosiy guruh va oqim larga tegishlidir. Ammo muayyan mintaqa yoki din bilan bog‘liq bo‘lgan tadqiqotlarda yuqoridagi atamalarning hammasi ham doimo qo‘l kelavermaydi. Masalan, «fundamenta lizm» atamasi aslida asrimiz boshida AQSH protestantlari orasida quyidagi besh aqida: Isoning bokira ayoldan dunyoga kelgani, uning insoniyat gunohlarini oqlash uchun qurbon bo‘lgani, jisman qayta tirilishi, yer yuziga jismonan ikkinchi marta kelishi, nihoyat, Kitobning muqaddasligini o‘z ichiga olgan ta’limotga berilgan nom sifatida paydo bo‘lgan. Bu atama islom diniga nisba tan olinganida faqat bir aqi da — Isoning bokira ayoldan tug‘ilga nida o‘xshashlik bor, xo los. Oxirgi paytlarda matbuot da o‘zini musulmon hisob lovchi mutaassib jangarilarni «fundamentalist lar» deb atash odat tusiga kirib qoldi. Ko‘rinib turibdiki, bu fundamentalizm ning ilk ma’nosiga muvofiq kel maydi. Agar o‘z e’tiqodlarini faol Bu kabi manzaralar terrorchilik avj olgan hududlarda odatiy ko‘rinishga aylangan Odamlarning uy joyi, maktab va masjidlar jangarilar tomonidan vayron qilinmoqda 273 targ‘ib qilayotgan injilchixristian fundamentalist larining ko‘plab jamoalari jahon bo‘ylab hozir ham mavjudligini hisobga olsak, Misr, Jazoir va boshqa davlatlardagi mutaassib musulmon guru hlariga nisbatan «fundamentalizm» emas, balki «islom niqobi os tidagi ekstremizm» iborasini ishlatish ma’qulroq ko‘rinadi. «Ekstremizm» (lotincha — «aql bovar qilmas darajada», «had dan oshish») jamiyatda qabul qilingan qonunqoidalarga zid radikal qarash va harakatlarni anglatadi. Bunday harakatlarga diniy tus berish diniy ekstremizmga olib keladi. «Diniy ekstremizm» — jamiyat uchun an’anaviy bo‘lgan diniy qadriyatlar va aqidalarni rad etish, ularga zid g‘oyalarni aldov Yüklə 4,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|