Diplom iŞİ 2015 MƏMMƏdova nəRMİn azərbaycan döVLƏT

Komvol Yun Parçaların Keyfiyyətinin ekspertizası
. 
62 
elektrik mühərrikini işə salıb, lazımi sürəti müəyyənləşdirərək dəstəklə 36 
rəqəminin üzərindəki bölgüdə dayandırılır. Aşağıdakı bərkidicinin hərəkət sürətini 
dəqiqləşdirmək məqsədilə saniyə ölçəni işə salıb yoxlayırlar. Əgər seçilmiş sürətlə 
saniyəölçən arasında fərq alınarsa, onda fırlanan diskin qayışını və dişli çarxını 
dala-qabağa doğru hərəkət etdirməklə lazımi faktiki sürəti almaq mümkündür. 
Götürülmüş nümunə cihazın yuxarıdakı bərkidici 1 arasında yerləşdirilir və 
yüngülcə sıxıcı vasitəsinə sıxılır. Sonra nümunənin digər ucu aşağıdakı sıxıcının 2 
arasında yerləşdirilir və o da yüngülcə sıxılaraq bərkidilir. Bu zaman elə etmək 
lazımdır ki, nümunənin həm yuxarı və həm də aşağıdakı uclarının kənarları hər iki 
bərkidicilərin bölgüsünə uyğun yerləşdirilməlidir. Sonra yuxarı sıxıcını boşaldıb, 
parça zolağının öz vəziyyətini düzəltməyə şərait yaratdıqdan sonra tez bir anda 
yuxarı dəstəyin səxəcənə möhkəm bərkidirlər. Eyni halda aşağıdakı məngənənin 
sıxıcısını da möhkəm bərkidirlər. Sonra yuxarıdakı bərkidicinin dəstəyi vasitəsilə 
onu boşaldıb, aşağıdakı dəstəklə aşağı dartıcı məngənəni işlək vəziyyətinə salırlar. 
Dinamometrin yuxarıdakı sıxıcı yüklə şkalanın 4 əqrəbi 3 ilə əlaqələndirilmişdir. 
Aşağıdakı sıxıcı endirilən zaman parça nümunəsi zolağını yük dartır. Bu zaman 
şkalanın əqrəbi tədqiq olunan nümunəyə düşən yükün miqdarını soldan sağa 
istiqamətə hərəkət etməklə göstərməyə başlayır. Cihaz işləyərkən dartılma 
prosesində parçanın həm uzanması və həm də müəyyən qüvvə altında cırılması baş 
verir. Deməli, cırılma yükü 4-cü şkalada və cırılma zamanı uzanma isə 5-ci şkalada 
öz əksini tapır. Bundan əlavə, tədqiqat zamanı diaqram lentində 6 cırılma əyrisi 
diaqramı göstərilirDartılma zamanı parçanın uzanmaya başlamasının, hər şeydən 
əvvəl, parçanın toxunmasında iştirak edən əriş və arğac saplarının bir-birlərilə 
əyilməsi sayından birbaşa əlaqəsi vardır ki, bu da parçanın toxunma növü ilə 
hesablanır. Məsələn, belə bir fikir təsdiq olunur ki, polotno toxunuşlu parçalarda 
əriş və arğac saplarının bir-biri ilə dolaşması addımı daha yaxın olduğuna görə belə 
parçalar dartılarkən digər növ toxunuşa malik olanlardan daha çox uzana bilir. Son 
bəzək əməliyyatlarından sayılan enləşdirmə parçanın uzanmasını azaldır, 
xovlaşdırma, bişirilmə, sıxlaşdırma əməliyyatları isə artırılır. Odur ki, əksəriyyət 

---