Dislaliya va uning bartaraf etish usullari

PEDAGOGS 
 international research journal
www.pedagoglar.uz
 

Volume-5, Issue-1, March-2022
 
402 
Nutq kamchiliklarini bartaraf etishda qulay va samarli usullaridan 
foydalanishning ahamiyati katta rol o’ynaydi. Insonning eng muxim 
xususiyatlaridan biri uning so’zlash qobiliyatidir. Ravon nutq orqali ifodalangan fikr 
tushunarli va yoqimlidir. Nutq insonning murakkab oliy psixik funksiyalaridan 
biridir. Nutq harakatlari murakkab a’zolari tizimi orqali amalga oshiriladiki, bunda 
bosh miya faoliyati asosiy rol o’ynaydi, nutq faqat inson uchun xos bo’lgan alohida 
va yuqori darajadagi aloqa shaklidir, nutqiy aloqa jarayonida kishilar fikr 
almashadilar va bir-birlariga ta’sir etadilar. 
Nutq buzulishlari quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi: 
1. So’zlovchining yoshiga nomuvofiqlik xususiyati: 
2. Shevachilik, nutqiy savodsizlik, til bilmaslikning ifodasi bo’lmagan 
xususiyatlar: 
3. Nutqning psixofizologik mexanizmlaridagi chetlashish bilan bog’liq 
bo’lgan xususiyatlar: 
4. O’z-o’zidan yo’qolmaydigan, balki mustahkamlanadigan barqaror 
xususiyatlar:
5. Dislaliya 
nutq 
buzulishining 
xarakteriga 
bog’liq 
holda 
mustahkamlanadigan barqaror xususiyatlar: 
6. Bolaning keying psixik rivojlanishiga tez-tez salbiy ta’sir o’tkazadigan 
xususiyatlar. 
Bunday tariff nutq buzulishlarini nutqning yoshga bog’liq xususiyatlaridan, uning 
bolalarda va kattalarda vaqtinchalik buzulishidan: nutqning territorial dialektli va 
sosial- madaniy omillar bilan bog’liq xususiyatlaridan farqlash imkoniyat yaratadi. 
Nutqida nuqsoni bor bolalar bilan olib boriladigan ta’lim tarbiya jarayonida bolalar 
quyidagi bilim, ko’nikma, malakalar bilan qurollantiriladi: 
 Bolalarni nutq kamchiliklarini bartaraf etish va shu bilan birga idrok, 
xotira, tafakkur, tasavvur kabi bilish qobilyatlarini rivojlantirish: 
 Korreksion- pedagogik ish faoliyatini to’g’ri yo’lga qo’yish: 

---