Dislaliya va uning bartaraf etish usullari

PEDAGOGS 
 international research journal
www.pedagoglar.uz
 

Volume-5, Issue-1, March-2022
 
407 
mashg’ulotlar o’tkazilishi lozim ( logoped topshiriqlari asosida ). 
Mashg’ulotlarni har kuni ( kuniga 2-3 marta) 5-15 minutdan o’tkazish lozim.
Logopedik ta’sir bosqichma- bosqich amalga oshiriladi, har bir bosqichda 
logopedik ta’sir umumiy maqsadiga qarashli bo’lgan aniq pedagogic masala 
yechiladi.
Tayyorlov bosqichi. Bu bosqichning asosiy maqsadi bola diqqatini maqsadga 
qaratilgan logopedik jarayonga qaratish. Buning uchun bir qator umumpedagogik va 
maxsus logopedik masalalarini yechish lozim. Muhim umumpedagogik 
masalalardan biri mashg’ulotlar yo’nalishini shakllantirishdir: logoped bolani 
logopedik kabinet jihozlariga, muhitiga o’rgatishi, bolada mashg’ulotga nisbatan 
qiziqish va xohish uyg’otish lozim.
Bola mashg’ulot qoidalariga rioya qilishi, logoped bergan instruksiyalarni 
bajarishni, muloqotga faol ravishda kirishishini o’rganishi kerak.
Logoped, mashg’ulot davomida, bola kerakli tovushni talaffuz qilish uchun to’g’ri 
vaziyatni egalladimi, yo’qmi tekshiriladi. Buning uchun logoped boladan to’g’ri 
vaziyatni egalladimi, yo’qmi tekshiriladi. Buning uchun logoped boladan to’g’ri 
vaziyatni egallagan holda nafas chiqaarishni ( qattiq puflashni) so’raydi. Kuchli 
nafas chiqarish natijasida intensive shovqin hosil bo’ladi. Agarda shovqin kerakli 
tovushning akustik effektiga mos kelsa, vaziyat to’g’ri tanlangan bo’ladi. Agar 
bunday bo’lmasa, unda logoped boladan artikulatsion organ vaziyatini 
o’zgartirishini so’raydi ( biroz ko’tarish, tushurish, tilni harakatlantirish ) va yana 
puflatiladi. Muvaffiqaytli natijaga erishmaguncha bajartiriladi.
Dastlabki logopedik tekshirish jarayonida artikulatsion apparat a’zolari tuzulishida 
kamchiliklar borligi aniqlanadi. Bunday hollarda fonematik idrokni rivojlantirish 
ishlari bilan parallel ravishda artikulatsiya gimnastikasi ( tayyorgarlik mashqlari ) 
olib boriladi. 
Artikulatsiya gimnastikasining maqsadi, tovushlarni to’g’ri talaffuz etish uchun 
zarur bo’lgan artikulatsiya a’zolarini to’liq, aniq keltirish va oddiy harakatlarni 

---