Дисперс системлярдя агрегатив давамлылыг вя коагулйасийа

12.7. Elektrolitlərin qarışığının təsirilə koaqulyasiya
Elektrolitlərin qarışığından istifadə etdikdə koaqulyasiya prosesi mü­rək­kəbləşir. Bu halda adsorbsiya tarazlığı yerini dəyişdiyindən İET-də ion­la­rın yenidən paylanması və koaqulyasiya həddi dəyişir. İki elektrolitin qa­rı­şığının təsirilə zolun koaqulyasiyası zamanı üç effekt müşahidə olunur: elek­trolitlərin additivliyi, antoqonizmi və sinergizmi (şəkil 12.9).

A

Şəkil 12.9. Elektrolitlərin qarışığı ilə koaqulyasiya: 1 – koaqulyasiya tə­­sirinin additivliyi; 2 – anta­qo­nizm və ya peptidləşmə; 3 – koa­qul­ya­siya təsirinin sinergizmi
dditivlik elektrolitlərin koaqulyasiyaedici təsirinin toplanmasındə özü­nü biruzə verir. Eyni yüklü və xassələri yaxın olan ionlar (məsələn, və , və ), adətən, additivlik göstərir. Absis oxunda birinci elek­trolitin koaqulyasiya həddi ( ), ordinat oxunda isə ikinci elektrolitin koa­qulyasiya həddi ( ) göstərilmiş koordinat oxunda elektrolitlərin ad­di­tiv təsiri fərdi elektrolitlərin koaqulyasiya hədlərini birləşdirən düz xətlə xa­rak­terizə olunur (şəkil 12.9, 1 düz xətti). Sanki elektrolitlər bir-birindən ası­lı olmadan təsir göstərir.

Əgər sürətli koaqulyasiyanın baş ver­mə­­si üçün ayrı-ayrı elektrolitlərə nisbətən da­­ha çox elektrolit qarışığı tələb olunarsa, bu hadisəyə elektrolitlərin antaqonizmi de­yi­­lir (şəkil 12.9, 2 əyrisi). Antaqonizm elek­­trolitlər qarışdırıldıqda ionların ter­mo­di­­n­­amik aktivliklərinin dəyişməsi, onlar ara­­­­sında qarşılıqlı təsir nəticəsində komp­leks ionların əmələ gəlməsi və adsorbsiya ef­­­fektlərilə izah edilir. Məsələn, zo­lu­­nun və elektro­lit­lə­ri­nin təsirilə koaqulyasiyasında anta­qo­nizm mü­­şahidə edilir. Buna səbəb komp­leksinin əmələ gəl­mə­si ilə ionlarının koaqulyasiyaedici təsirinin iti­rilməsidir.

Ayrı-ayrı elektrolitlərlə müqayisədə onların qarışığının koaqul­ya­si­ya­e­di­ci təsirinin güclənməsi sinergizm adlanır (şəkil 12.9, 3 əyrisi).