Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

ning nomi
Yeyishli qismining 100 g ig a t o ‘tri keladigan asosiy
moddalar miqdori, %hisobida
Oziqaviy
qiymati
kkal/kj
SUV
Oqsil
y ° g ‘
Krax-
mal
qand
boshqa
uglevod-
lar
Kul-
dor-
ligi
Grechixa
14.0
12,6
2,6
63,7
2,0
2,3
1,7
329/1377
Guruch
14,0
9,5
1,9
64,8
2,1
5,3
1,3
329/1364
Suk
14.0
7,0
0,6
73,7
1,1
2,4
0,7
323/1351
Suli
12,0
12,0
2,9
64,8
1,7
3,8
1,1
334/3327
Gerkules
12,0
11,9
5,8
54,7
2,9
9,6
2Д
345/1444
Arpa
14,0
13,1
6,2
59,2
3,3
3,2
1,7
354/1485
B u g‘doy
14,0
9,3
1Д
65,7
1,6
6,4
0,9
324/1356
Manniy
14,0
11.3
0,7
70,3
1,3
1,7
0,5
326/1354
Roltava
14,0
12,7
1,1
68.1
2,5
-
0,9
325/1360
Artek
14,0
12,5
0,7
67,9
1,7
2,2
0,7
326/1364
Makkajo1-
xori
14,0
8,3
1,2
70,4
2,0
2,0
0,7
325/1360
Oqlangan
n o‘xat
14,0
23,0
1,6
47,4
3,4
6,9
2,6
323/1351
197

---

36-jadval
D on m assasining don tozalash uskunalarida ketm a-ket о ‘tish
soni
Tozalana-
yotgan don-
laming
nomi
Donlarni uskunalardan ketma-ket o ‘tish soni
sepa
ra
tor
lar
sa
r
a
lo
v
c
h
i
ra
ss
e
v
la
r
d
o
n
n
i 
ik
k
i 
m
ar
ta
 
h
av
o 
b
il
a
n
to
za
la
sh
 
d
u
o
a
sp
ir
a
to
r
i
trierlar
ab
ra
zi
v 
sili
n
d
rli 
oq
la
sh
 
u
sk
u
n
a
si
to
sh
 
a
jr
a
tu
v
ch
/ 
u
sk
u
n
a
b
u
ra
t 
se
n
tr
if
u
g
a
la
r
qi
ltanoqni 
to
z
a
lo
v
c
h
i 
u
sk
u
n
a
k
u
k
o
l 
ajrat
gich
i
o
v
sy
u
g
 
ajratgich
Tariq
3
2
-
1
-
-
-
1
2
-
Grechixa
2
3
1
1
-
-
-
1
-
-
Suli
3
1
-
1
i
-
1
-
1
-
N o ‘xot
2
-
1
-
-
-
-
-
1
-
B u g‘doy
3
-
-
4
i
1
2
1
2
-
Arpa
3
-
-
7
i
-
4
1
1
-
Makkajo‘xori
2
1
1
-
-
-
-
1
-
-
Sholi
3
1
1
1
-
-
-
1
1
1
Jadvalda ko‘rsatilgan don tozalash uskunalarining ketma-ketligi 
va ular sonini o ‘zgartirishda yangi texnika va texnologiyalami 
q o ilab , eskirgan uskunalami yuqori unumli uskunalar bilan 
almashtirish tavsiya etiladi.
Har xil turdagi donlardan keng assortimentda yorma ishlab chi­
qarishda ulami hajmi va g bo ‘limidagi texnologik jarayonlaming 
murakkabligiga asoslanib uskunalar tanlash tavsiya etiladi.
G boiim id a quyidagi jarayonlar amalga oshiriladi:
1. yormabop donlarning yirikligi bo‘yicha saralash; 2. g;
2. oqlangan aralashmani saralash; 4. m ag‘izni maydalash yoki
198

---

qirqish; 5. m ag‘izni sayqallash; 6. oqlangan m ag‘iz yuzasiga jilo 
berish; 7. yirikligi bo‘yicha saralash; 8. yormani nazorat qilish, g 
bo?limida amalga oshiriladigan texnologik jarayonlaming ketma- 
ketligi k o ‘rsatilgan.
Yormabop donlarni tozalash va oqlashga tayyorlashda
gidrotermik ishlov berish usullari
Yuqori sifatli yorma olishda qayta ishlov beriladigan yormabop 
don partiyasini shakllantirish bilan chambarchas bog‘liq. Yormabop 
don partiyalari donni saqlash paytida shakllantiriladi. Bunda sezilarli 
natijalar beradigan qator qoidalarga amal qilish zarur, ana shunda 
yuqori «chiqishga» ega bo'lgan mahsulotlar, barqaror tayyorlov va 
qayta ishlov berish rejimlari, elektr energiya resurslarini tejash kabi 
natijalarga erishiladi.
Yorma zavodlarida qayta ishlov beriladigan don partiyalarini 
shakllantirishda ishlab chiqilgan ayrim qoidalar quyidagilardan 
iborat (har xil navli va turdagi donlarni aralashtirish qatiyan man 
etiladi):
- standartga mos don turi va naviga ko‘ra bir xil bo‘lsada, lekin 
tarkibida ajratish qiyin bo‘lgan yoki zararli aralashmasi bo‘lgan 
donni aralashtirish man etiladi. Bunday don alohida saqlanadi, ishlov 
beriladi, shundan so‘ng ulardan don partiyalari tuziladi;
- qayta ishlov beriladigan va namligida sezilarli farq 1% dan 
ko‘proq bo‘lgan don yormasi shakllantirishga yo ‘l qo‘yilmaydi. 
Bu ayniqsa texnologiyada gidrotermik ishlov berish mavjud 
b o ‘lmaganda juda muhim;
- namligida sezilarli farq bo‘lgan (1% dan ko‘p) qayta ishlov 
beriladigan yormabop don partiyalarini shakllantirishga yo‘l qo‘yil- 
maydi;
- yormabop don bir xil namlikka ega bo‘lsa-da, issiqlik bilan 
quritishdan o ‘tgan yoki o‘tmagan yormabop donga alohida qayta 
ishlov beriladi.
0 ‘z mohiyatiga ko‘ra yormabop don partiyani shakllantirishda 
qayta ishlov beriladigan donni oldindan tayyorlash texnologiyaning
199

---

boshlang‘ich bosqichi hisoblanadi. Yormabop don tayyorlash 
jarayoni yorma zavodining don tozalash b o iim id a davom ettiriladi.
Bu erda don eng qulay texnologik xususiyatlarga ega b o iad i. 
Bunda un tortish zavodining don tozalash boiim idagi kabi quyidagi 
vazifalar hal qilinadi:
- separatsiyalash jarayonida don massasidagi xas-cho‘plarni 
aralashmalarni ajratish;
- don yuzasiga mustahkam yopishgan aralashmalarni ajratish 
uchun donning ustki qismiga yoki periferiy qatlamlarning q o b ig i 
chuqur tozalamagan qismiga ishlov berish. G jarayoni donning 
tashqi yuzasiga ta ’sir etib yoki donning ustki qobigini to iiq ajratib 
olingandan so‘ng amalga oshiriladi. Shuning uchun ham u yorma 
zavodining don tozalash yoki donni g boiim larida ham amalga 
oshirilishi mumkin.