Dünya xalqları öz nadir sənət incilərini

265

Bir süfrədə kəsdiyimiz

Ç örək sənin-loxma mənim.

Bir küçədə yan-yanaşı

Saray sənin-daxma mənim.

Və

qismətinə

düşəni

açıq-aşkar

bölünməsindəki

haqsızlıq

onu

dilləndirir. 

Bölünmüş qismətdə "bütöv sənin-para mənim" 

günlərin "ağı sənin-qarası mənim"  dedikdə

zəmanəsinin,  yaşadığı cəmiyyətin iç üzünü açıb

tökmüş olur. Şairə dərd edən odur ki, bu doğma

vətəndə qismətinə düşən daşdır:

Sevinc sənin yol yoldaşın.

Amma bu göz yaşı mənim.

Bir ölkədə vətəndaşıq,

Vətən sənin-daşı mənim.

("Bu zəmi hər ikimizin")

Fikrət

Sadıq

dünyası

göz

önündədir. 

Bəzəksiz-boyasız.  Onu bu qiyafədə xalq daha

çox sevir.  Fikrət Sadıq xalq şairidir,  Sabir tinətli, 

Nəsimi xislətli,  Füzuli dərdli.  Fikirləşəndə ki, 

Fikrət

Sadıq

bizim

zəmanəmizdə

deyil

Məhəmməd

Hadininmi,  Hüseyin

Cavidinmi, 

Nəsimininmi,  Sabirinmi döıvründə yaşayır və bu

ideya məzmunlu əsərlərin müəllifidir,  elə o

zamanda da sənədsiz- filansız xalq şairidir, 

yanan bir parçana sərin su səpilmiş olur.  O,  o

zamanda da belə seviləcəkdi, çünki belə cəsarət

Xaqani, Sabir ölkəsində yetişə bilər.

266

Dünyanın ədalətsizlikləri,  insan övladının bir

parça çörək yolunda çəkdiyi əzablar,  gördüyü

haqsızlıqlar təngə gətirəndə Fikrət Sadıq olmaq

olar.

Dünyanı başına götürən dərdlər,  ehtiyac, 

qayğı, şərin,  pisliyin meydanda at oynatması, 

millətə canı yanmayan "millətbaz"ların sözdə

xalq,  millət,  işdə

özüçün

yaşaması

şairi

qəzəbləndirir.  "Nəfsinə qul olan "beş-altı işbaz" 

xalqa nicat yolu tapa bilməz.  "Yeddidən birimiz

qaçqın,  didərgin"  olan zaman insanları yazıq

günə qoyub.

Daşqəlblilərin

əməlləri, 

sərvət

naminə

torpağını,  millətini satan xainləri şairin görməyə

gözü yoxdur.

Hər kəs öz işini görür, özüyçün

Bir

iş

görən

yoxdur

millət

naminə.

Torpaq da, vətən də satılır, Allah!

Varlanmaq

naminə, 

sərvət

naminə.

Özünü "naşılar əlinə düşən çırağ"a bənzədən

şair dünyasının,  millətinin,  xalqının çəkdiyi

zülümlərə baxanda bağrı qan ağlayır.  İnsanların

əməlləri,  xislətindəki acgözlük,  onun nəzərində

sağalmaz mərəzdir.  Göz açıb dünyaya gəlib

ətrafında baş verən hadiəsləri dərk etdiyi

vaxtdan, 

oxuduğu

qalın-qalın

kitablardan, 

müşahidə etdiyi həyat hadisələrindən şair belə

267

bir qənaətə gəlir ki,  bəşər yarandığı gündən öz

təbiətini dəyişməyib:  güclü elə gözlərindən qan

daman güclü, zəif, elə zəif, əyri elə əyridir:

Allahlar ha düz yola çağırır,

Qanunlar ha dəyişir,

Kitablar ha öyrədir.

Gözü tox elə gözü toxdur.

Acgöz yenə acgözdür.

("Bu yağış")

Şair dərdləndirən budur ki,  onun qismətinə

düşən loxma Orxan Vəlinin dediyi kimi "  aslan

əlində"dir.  Kaş mənim də loxmam    aslan əlində

olaydı. Ç ünki:

Aslan döyüşü üzbəüz olur,  mərd

olur,

İnsanda min bir dərd olur.

Bu ədalətsiz dünyada insanların birini ağa, 

birini qul edən,  onları bir-birindən ayıran pul

dünyanı da özü istədiyi kimi fırladır,  ad-san da, 

şərəf də pulla alınır, pula satılır.  Şair düz söz

danışanın başının bəlalar çəkdiyini xatırlatmaqla

özünün də adı bu sırada çəkilsə narahat deyil:

Doğru söz danışanın başı bəlalar

çəkər,

Nə qəm, çəkilsə adım o sırada, o

səfdə.

    ( "Pərakəndə şer")

Şair

cəsarətlə

dünyada

qanun-qayda

olmadığını deyir.  Dinc yaşayışlı insan övladı

268

üçün nə yerdə,  nə göydə - heç yerdə tapılacaq

bir nemət deyil. 

F. Sadıq yaradıcılığında bəzək-düzək yoxdur. 

Bəzək-düzək

elə

onun

yaratdığı

əsərin

ideyasındakı düz sözü üzə deməkdədir.  Şerin

bədiiliyi içərisində onu əridir:

Bu qurbanı olduğum Tanrıda

Bilmirəm bu nə adətdir,

Bu nə adət!

Pulu olana pul verir,

Evi olana imarət!

Kasıbı da unutmur,

Ona da

Dərd üstündən verir dərd.

Xəlil Rza hələ 80-ci illərdə Fikrət Sadıq

yaradıcılığına dərindən bələd olan bir qələm

ustadı kimi yazırdı:"  Azərbaycan torpağının min

illər boyu yetirdiyi şairlər sırasında Fikrət Sadıq

adlı bir şair də var. Mərd, cəsur, vüqarlı bir şair. 

Bu kövrək,  bu həzin,  bu cəsur,  müstəqil şairin

yalnız özünün kəşf etdiyi müstəqil bir dünyası

var".

F. Sadıq şerlərində bu dünyanın öz qapısı, öz

pəncərəsi,  psixologiyasını,  təfəkkür tərzini yaxşı

bildiyi insanlar var.  O,  bu insanlardan nə

istəyirsə,  onu yazır.  Onun ehtiyac duyduğu

insanlıqdır.  Bu çətin zəmanədə xalqının böyük

qurbanlar

bahasına

əldə

etdiyi

azad

Azərbaycanın əbədi müstəqilliyini təmin etmək, 

269

əmniyyəti,  bərabərliyi qoruyub saxlamaq üçün

mənsub olduğu milləti vicdanı saf görmək isətyir. 

Onun bu istəyi şerlərində bu və ya digər bir

deyim tərzində verilib.  Bu əsərlərində heç kimi

adıyla,  ismiylə məhşər ayağına çəkmir.  Milli

mənafe naminə,  mənsub olduğu xalqın xoşbəxt

sabahı naminə kövrək bir dillə,  bəzən uşaq

incikliyi ilə sözünü deyir.  Elçin yazır:"  sən öz

poetik sözü, öz nəfəsi, öz məktəbi olan gözəl bir

sənətkarsan və buna görə də ədəbiyyatımızda

tutduğun yer işıqlı və ucadır.  Sənin sadə, 

xeyirxah, vətənpərvər şəxsiyyətində -dostların,  o

cümlədən mənim üçün həmişə eləcə bir işıq, 

təmizlik, paklıq təcəssümü olub."

F. Sadığı dostluqda dəyanətli, sədaqətli edən

onun insan ovladını öz əməlinə,  işinə görə

qiymətləndirməsidir. O, öz gözünü tərəzi olmağa

səsləyir:

Tərəzi ol, iki gözüm,

Ağır çəkmə, hər adamı.

Əməlinə görə ayır

Nanəcibdən ər adamı.

("Adamı")

F.  Sadıq zəmanəsinin çətinliklərindən doğan

qayğıların içində itib-batıb şerlərini,  yazdıqlarını

çap etdirə bilməyəndə ruhdan düşüb qələmi yerə

qoymaq istəyəndə  bir vətəndaş şair kimi vicdanı

onu sakit buraxmır. Yalanlar təriflənəndə, "doğru

təklənəndə",  düzdə qurulmuş çadırdakı yetimin

270

"üst-başını cındır görəndə"  necə yazmasın.  Şair

dünyanın,  millətin qayğılarını,  əzablarını yazır, 

içindən keçirib,  ilhamının ələyindən ələyib yazır. 

Buna görə də şair "yazmamaq olmur"  fikrində

haqlıdır.

F.  Sadıq şerlərində Allah fəlsəfəsi var. Alllah

göyün qatında,  eyni zamanda sənin qəlbində

dövr edən qanındadır."  Allah çayın şırıltısında, 

quşun səsində, günün doğmasında, batmasında, 

insanın gözünün nurunda,  bənizində Allah

yaşayır.  Şair yerin göyün kainatın yiyəsi,  Allaha

sevgisini ürəyində yaşadır. Ona inanır. İnanır ki:

Allahdandır bu həyat.

Bu torpaq, bu təbiət.

Bu dənizlər, bu dağlar.

Bu gözəllik, bu qüdrət.

Şair insan bəndəsinin əməllərindən xəbərdar

olan, "əməlimizi uzaqdan görən" bir böyük varlıq

olan Allahı uca tutur.  Onun nəzərində hər kəs

sidq ürəklə Allahının köməyinə çağırsa,  uca

varlıq ondan heç nəyi əsirgəməz.  Şair səadəti

də,  fəlakəti də,  gecəni də,  gündüzü də,  xeri-şəri

də Allahın yazısı,  sınağı olduğunu unutmamağı

insan övladına tövsiyə edir.  İnsan əməlində, 

işində düz olmalıdır.  Şairin fikrincə,  oruc

tutmaqla,  namaz qılmaqla insan mömin olmaz. 

Şirin-şirin danışmaq hələ əməllərinin saflığı

deyildir.  Zalım,  qəddar,  insafsız insanın rəhmdil

Allahın qarşısında nə qiyməti ola bilər?  Yer

271

üzünün əşrəfi insanın bu günə qalmağının

günahı, şairin fikrincə, "özündədir".

Mənasız,  boş,  məqsədsiz

insan

ömrü

qiymətsizdir.  Şair allahına bağlı,  mərifəti,  haqq-

ədaləti əsas tutan insaflı,  humanist insanlarla

yanaşı,  hələ də hərc-mərclik salan insanların da

olduğunu gizlətmir.  Lakin bu başı bəlalı dünya " 

lap nə qədər qarışsa da"  Allahla insan bağlılığı

var və bunu yaradılan unutmamalıdır.  Ona görə

də:

Can yandırsan diliylə

Allaha da xoş gedər.

Boş, mənasız, məqsədsiz

Ömür hədərdir, hədər.

Allah insanı əməllərində düz, saf olması üçün

Quranı göndərib:

Allah! Quranda Allah!

Hər ayəsində Allah!

Gör, götür, oxu, daxilən saflaş, mənən saflaş, 

əməllərində Allah deyən yolu tut,  çünki səni

yaradan Allahdır.  İnsan oğlu öz əməlinə görə

cəzalandırılır, mükafatlandırılır:

Səadət də Allahdan,

Fəlakət də Allahdan.

Allahın yazısıdır,

Dünyada yaxşı, yaman. 

Allahın sınağıdır,

Gecə-gündüz, xeyir-şər.

272

Hələ yol ayrıcında,

Çaşıb qalıbdır bəşər.

Allahın məhək daşı,

Safçürük edir bizi.

Yaxşı tanıyır Allah,

Bizim hər birimizi.

F.  Sadığın şerlərində Tanrıdan istəyi var. Bu

istək odur ki,  yaxşı insan övladını şərdən, 

böhtandan qorusun.  Bəşər övladının kələyinə, 

şeytanın əməlinə diqqəti yönəldən şair:

Adəmi aldadan şeytan

əl çəkməyib bu dünyadan.

Yeri yerindən oynadan

Tufanı var, kələyi var.

Qarışıbdır yalan, gerçək.

Bu dünya olub görəcək.

Bu yuxu uzun sürəcək,

Qurğuşundan bələyi var-deyir.

F.  Sadıq yaratdığı şe'rlərin adlarının özü hər

biri ayrılıqda bir mə'na ifadə edir:  "Qayğı və

qanad",  "Tufan və ümid",  "Ç içək və tikan",  "Sağ

əl, sol əl", "Dost-düşmən", "Həyət və həyat".

"Qayğı və qanad"  şe'rində şair qayğı və

qanadda oxşar cizgilər axtarır. Uşaq bir də olsa, 

beş də olsa qayğıdır,  sayı qədər qayğıdır.  Bu

qayğının içində çörək,  övlad,  həyat qayğıları

yaşayır eyni zamanda uşaq da qanaddır,  bir də

273

olsa,  beş də olsa qanaddır,  sevinc,  fərəh,  ümid

qanadı,  insanı yaşamağa səsləyən qanad. 

Böyüyüb,  boya-başa çatan övladının sevinci, 

fərəhi,  onlarda arzu dolu həyat eşqi insana qol-

qanad verir.

Tufanla İlhamı şair eyniləşdirir. Tufan təbiətin

ilham çağıdır.  İnsanın da ilham çağıdır.  Bir fərq

ondadır ki, tufan ilham çağı vurub dağıdır, insan

yaradır.  "Övlad,  qayğı"  insanı

nə

qədər

yüksəldirsə onların sevinən üzünü,  fərəhdən gül

açan gözlərini görəndə necə qanadlanıb,  ürək

dolusu, sevinc dolusu nəfəs alırsan. Bir övlad, bir

qayğı,  beş övlad beş qayğıdırsa,  bir övlad bir

qanad, beş övlad beş qanaddır. İnsanın taleyinə

biçilib bu.

F. Sadıq yaradıcılıqda düzlük, mərdlik, ululuq

nə qədər incə, eyni zamanda poetik bir dillə vəsf

olunursa,  cəsarət də o incəliklə,  o pafosla

tərənnüm olunur.  Cəsarət şairin şe'rində bir

obrazdır.  O elə bir obrazdır ki,  o çiçəyə ilkin

həyat verən, Promoteyin əlləriylə yerə od gətirib. 

O buludların toqquşmasından yaranan şimşəkdir. 

Məsləklərin toqquşmasında-Babəkdir.  Cəsarət

şairin nəzərində bəşəriyyətin bu günə kimi gəlib

çıxmasında rolu olan misilsiz bir qüvvədir. O elə

bir qüvvədir ki, o insan övladının içindədir. Onun

vasitəsilə insan oğlu ölümün gözünün içinə dik

baxa bilir.  O cəsarətdir ki,  Nəsimiyə də dərisini

"ənəl-həqq"  dediyindən diri-diri soyarkən güc-

274

təpər

verib,  dizini

qatlanmağa

qoymayıb. 

Fikrindən

dönməyənlər

cəsarətin

gücünə, 

tonqallarda

atəşlərdə

yanarkən

dəhşətlərə

dözüb.  Cəsarət

şairin

nəzərində

azadlıq

gələcəyə körpüdür,  göyə ilk dəfə uçmaq da

cəsarətin qələbəsidir.  Cəsarət elə qüvvə,  elə

varlıqdır ki,  onun qüdrət və gücünü şair bütün

dolğunluğuyla tərənnüm edir:

Yeri məhvərindən oynatmağa da

Ç atar qüdrətim.

Sönmüş planeti oyatmağa da

Ç atar qüdrətim. 

O da taleyin amansız zərbələrinə dözdü.  

Xalq düşmənin balası damğasını alsa da, 

atasının saflığına,  təmizliyinə inandı,  içində

göynədi,  ağrıdı,  atasızlıq odunda yandı.  Gedər

gəlməzə

yola

saldığı

atasının

qayğısını

çiyinlərinə götürüb uşaqlıqdan sənət məktəbinə

daxil olub işıqçı oldu.  Gecənin zülmətini yaran

işığın bir gün dərd, zülmət dolu bir həyatı andıran

atasız keçirdiyi qaranlıq gecələrə işıq salacağına

inanıb,  işıqçı olmaq eşqi ilə bu peşəni seçib və

könül arzularının işığında yazıb.  Uzun illər atası

gedəndən sonra yolunu gözləsə də inanmayıb

qaydacağına.  Stalinizmin şəxsiyyətə pərstişinin

acı nəticələri aradan qaldırılmağa başlananda

artıq çoxları kimi onun atası da bəraət alıb,  alnı

açıq evlərinə qayıtdı.  Zamanın vurduğu damğa

sinəsində sağalmaz    yaralar açsa da,  "xalq

275

düşməni"  kimi

bir

adın

ailənin

üstündən

götürülməsi nə demək olduğunu bizdən yaxşı

bilən stalinizmin qurbanı olan ailələr bilir.  O

zaman "xalq düşməni"  damğası alanın evə

qayıda bilmək şansı zərrə qədər də yox idi. Lakin

zaman gəlib haqq-ədalət bərpa olunanda, qələbə

çalanda onun atası da qayıtdı.  Bu "qayıdış" 

Fikrət Sadıq yaradıcılığında epopeyadır:

Atam qayıtdı dedilər.

İnanmadım, dedim məgər,

Gedər-gəlməzdən

Adam qayıda bilər?

İnanmadım, dedim məgər

Atam qayıda bilər?

Atası gedəndə uşaq olan,  özü demişkən

"körpəcə fidan"  atası gələndə "indi ağac olmuş, 

qol-budaq atmış",  böyüyüb boya-buxuna çatmış

Fikrət Sadıq iyirmi ildən sonra onun qayıda

biləcəyinə inanmır.

F.  Sadıq bu atasızlıq ağrı-acısı içində

yaşadığı bir ömrün iyirmi ilində gizlin içində

gəzdirdiyi ağrı-acılarını açır.  Atasız bu illərdə

qorxub dağlara,  daşlara danışdığı dərdini indi

ürəklə,  kövrələ-kövrələ danışır.  Artıq saflığına

ömür boyu şübhə etmədiyi atası qayıdıb.  İndi

daha hər şeyi danışa bilər.  Bu haqsızlığın

gəncliyinə, 

uşaqlığına

vurduğu

yaranın

göynərtilərini deməyə haqqı var,  kimisə ittiham

etməyə haqqı var,  zülümdən,  haqsızlıqdan, 

276

ədalətsizlikdən gileylənməyə haqqı var.  Qoy

desin. Qoy ittiham etsin. Bu onun haqqıdır. Ç ünki

çox arzusu,  istəyi tapdanıb,  onu bü günə inam

yaşadıb,  inanıb saflığına,  nəcib nəslin zümrəsi

olduğuna. Haqq nazilib, ancaq üzülməyib. İndi o

haqqı

tapdayanlar

onun

qəlbinin

ədalət

məhkəməsi qarşısında acizdir.  O vurub yıxmaq, 

öldürmək qorxusu ilə onları hədələmir.  Özünə

məxsus bir təmkinlə,  səbirlə,  vüqarla bu adın

taleyinə vurduğu zərbələrdən onları da göynədir:

Gəzməyi öyrənməmiş

Dərdin ağır yükünü

Daşımağı öyrəndim.

Əlifba oxumamış

Ürəyimdə sükutla

Danışmağı öyrəndim,-deyir.

Şair

yaşadığı

zəmanədə

gördüyü

eybəcərlikləri ədalətsizlikləri,  əyrilikləri də tənqid

edir.  Yayın qızmar iyul Günəşi altında lirik

qəhərəman

soyuq

ürəklərin

buzunun

əriməsindən "gilə-gilə ömrün əriyib getməsindən, 

qədəmlərini qıran "dizlərinə"  yığılmış duzun

əriməməsindən

bəhs

etsə

də, 

bu

"düşüncələri"ndə "ayaq tutub dünyanı "  gəzən

yalan,  doğru sözün etibardan düşməsindən, 

əyrinin qanad açıb quş kimi uçan,  doğrunun, 

düzün isə qiymətdən düşməsindən-dünyada

gördüyü haqsızlıqlardan giley-guzarı çoxdur.

277

Çarxı çönmüş bu dünyada ölü də urvatsız

olur,  molla da imansız.  Dünya nəfsi azğınların, 

gözü doymazların dünyasıdır.  Rüşvət,  bahalıq, 

yalan baş alıb gedən dünyadan qalan da

bezardır, ölən də bezardı. Ölü basdıranların yerə, 

qəbrə,  kəfənə,  suya,  mürdəşirə,  baş daşına

qoyulan qiymət ölünü "yerindən oynadır".  İnsaf, 

mürvət qalmayan,  ölünün də "haqqına"  da əl

atılan zamanının ədalətsizlikləri ölənin özünü

qəzəbləndirir:

Mən dururam ayağa,

Dözə bilmirəm daha,

Mənim ölü üsyanım

Acıq getməsin

Böyük Allaha.

Küncü,  bucağı, qucağı mərddən çox namərd

olan rüşvət,  özbaşınalıq,  kin- küdurət,  qiybət

dünyasından bezar ölü:

Qardaş çəkilə bilməz,

Vallah bu dərd, bu qədər  ,

Öldün canın qurtardı,

Öldün azadsan guya.

Ölənin qayğısı, dərdi,

Dirilərinkindən də betərdi.

Bu

dünyada

xeyirin, 

şərin

yerində

olmamasından ölünü dəhşət bürüyür,  uz tutur

göylərə.    Ulu tanrının yaratdığı bəşərin torpaq

olan canındakı iti nəfsini ifşa edir, dünyanı yeyən, 

278

gözü doymayanları iti,  azğın nəfsindən əl

çəkməyə çağırır. 

Ölüsü ölənin belə göz yaşlarının unudub onu

yerdən necə götürəcəyinin dərdini çəkməsi, 

ölünün özünün insan övladına baha başa

gəldiyini və bütün bunların insan övladının

törətdiyinin şahidi olan lirik qəhərəman:

Yoxmu sənin qəlbində

Allah xofu bu qədər?

-deyə sorğu-suala çəkir. Yaşadığı zəmanənin

çətinliklərindən

istifadə

etməklə

varlanmaq, 

özünə

yaxşı gün

güzaran

düzəltmək,  öz

xoşbəxtliyini qeyrilərinin göz yaşları,  bədbəxtliyi

üzərində

qurmaq

istəyənlərin

çirkin

mə'nəviyyatını

lənətləyir.  Zaman

o

qədər

iyrəncləşib ki, dünya o qədər çirkinləşib ki, elə bir

günə qalıb ki, "ölü də üzə durub", dünyaya qarşı

üsyana qalxıb.  Bu dünyada duz,  çörək,  qənd, 

çay, un, ət, yağ, qəbir, mənzil, işıq, insan həyatı

üçün nə lazımsa hamsı baha,  insana düşmən, 

onu məhv edən dərd,  qəm,  ölüm,  qan,  insan, 

səbir ucuzdur. Dovranın üzü elə dönüb ki, varlıq

ədasından "cırılır",  yoxsul xəcalətindən ölür. 

Dünyanı, insanlığı barmağına dolayıb, ah-nalələri

ərşə yüksəldən pul- var və bu şairin lirik

qəhrəmanın gözünün düşmənidir.  Ehtyacı "kor

kahaya"  bənzədən,  ümidini göylərə bağlayan, 

yoxsulu yox edən, çox başları özündən əskiklərə

279

əyən, çox karvanları dağıdan, aciz, günahı yuyla

bilməz "pulun başına daş düşsün" deyir.

F.  Sadıq üçün dünyanı,  quşları,  ağacları, 

otları,  bütün

canlıları,  cansız

məxluqatları

yaradan,  sayını artıran "Ç ərxi-fələk"dir.  O çərxi-

fələk ki, insanı da yaradıb, onun alın yazısını da

yazıb.

F.  Sadıq

dünyada

yaşayan

insanların

müxtəlifliyinə baxışlarında da qəribədir.  Onun

fikrincə,  yer üzündə bütün canlılar kimi insanları

da

Tanrı

yaratmışdır.  Bu

insanların

biri  

mehriban,  o biri sərt,  "biri namərd,  biri mərd"dir. 

Bu müxtəliflik insan faciəsində, xoşbəxtliyində öz

işini görür.  Biri insanlıq üçün yararlıdır,  o birisi

yararsız, "zay"dır.

Zay adamlar şairin nəzərində zay qab kimidir. 

"Zay"  adam olmaqdansa,  say qab olasan, 

sınasan, canın qurtara!"-deyən şair "Yoxsa nədir

bu"  şerində cürbəcür gördüyü bu insanların

xislətindəki pisliyi, şəri, iblis əməli ilə bağlamağa

məcbur olur.  Tanrının yaratdığı Adəmi İblisin

oğurladığı haqqında deyilənləri həqiqət kimi

qəbul etməli olur.  Başqa cür düşünə bilməyən

şair öz-özünə sual verir:

Yoxsa nədir dünyanı bürüyən,

Bu şüğhələr, xəyanətlər,

Fəlakətlər, davalar.

"Vəzni sərrast,  məzmunu ehtiyac"  olan ilk

şerin misrası qaya parçasıdır.  Mübaliğələr-

280

şişirtmələr şair üçün şer dünyasına ayaq açıb. 

İnsan təfəkkürü inkişaf etdikcə əqli-zəkanın

yaratdığı duyğular sonralar şerə-bəzəklər vurub.

60-cı illərdən üzü bəri yazıb-yaradan şairlərin, 

sənətkarların

yaradıcılığı

ilə

Fikrət

Sadıq

yaradıcılığını üz-üzə qoyub təhlilini aparadıqda

heyrətedici bir aləmlə qarşılaşırsan. Fikrət Sadıq

üçün bu dünyada nə şöhrət,  nə şan,  nə

romantika, nə xəyalplov var. Hər şair sənətkar öz

mühitinə, zamanına baxışlarında fərdidir. Zaman

mühit,  cəmiyyətin eyibləri insanın taleyinə, 

xoşbəxtliyə zərbələr vurur.  Fikrət Sadıq    mısra-

mısra,  asta-asta gördüyünü yazır,  elə yazır ki, 

oxucunun "canına sarı yağ kimi yayılır,  sanki

oxucunun

istədiyini, 

arzuladığını

narahat

dünyasının çatışmamazlıqlarını onun özündən də

yaxşı görür və ona görə camaata üzünü tütüb, 

Sabiranə bir şəkildə Mirzə Cəlil deyimi,  duyumu

ilə dillənir:

Ay camaat, cibində pul olanda

lal danışır, kar eşidir, kor görür.

Varlı zülmət gecəni ay işıqlı,

kasıb aylı gecəni də tor görür.

İnsaf hanı, ondan quru ad qalıb.

Bu dərd bunu, bu bəxt onun

iqbalı.

Varlı düzür süfrəsinə yağ-balı

281

Amma kasıb həftədə bir şor

görür.

Həyat xoşdu, acı-şirin hər nədi,

Bu zamanda bir gün yaşa gör

nədi.

Kasıb qorxmur o dünyadan,  gör

nədir?

Yazıq elə bu dünyada gor görür. 

("Görür")

Fikrət Sadıq təbiətin qızmar istisindən,  qarlı

çovğunundan,  "gilavarsız",  xəzrisiz

Bakının

üstünə ələnən "xalvar-xalvar"  odun yaratdığı

narahatçılığın içində də millət qayğısı,  dərdi-səri

ilə yaşayır.  Bakının isti,  qızmar,  "qora bişirən" 

avqustunun yaratdığı abı-havada bir yarpaq

tərpənməyir.  İstidən üzü,  gözü,  ağzındakı dili

yanan şair təbiəti kor qoyan quraqlığın özüylə

gətirdiyi

darıxdırıcı

istini-insanın

kasıblığıyla

qarşılaşdırır.  İstidən "iştahı"  küsən,  yaşamağa

həvəsi belə ölən insanların halına yanır:"Adam

bilmir hara gedə"deyə düşünən şair kasıblığın, 

işsizliyin də insan ömrü

üçün bu istinin

cəhənnəm əzabı yaratdığını söyləyir,  millətin

dərd-səri də bir yandan bu isti qızmar günündə

şairə rahatlıq vermir. Şair dünyası bu misralarda

açılır.