DÜnyada ve tüRKİYE’de tibbi Cİhaz sektöRÜ ve strateji ÖneriSİ

Tıbbi Cihaz Sektörel İnovasyon
Finansman ve Destek Sistemleri

192
Tıbbi cihaz sektörü 2010 yılı krizinden en çok etkilenen sektörlerden biri olmuştur. Özellikle Ar-
Ge faaliyetleri daha da çok etkilenmiş, Ar-Ge yatırımları azalmıştır. Ancak aşağıdaki şekilden 
de görüleceği gibi sağlık harcamalarının %70’ini personel ve hastane işletme giderleri oluştur-
maktadır. Tıbbi cihaz harcamaları toplam sağlık harcamasının %5’inden daha düşük düzeydedir. 
Bu nedenle tıbbi cihazlar için ayrılan kaynağı azaltmak sağlık harcamaları tasarrufunda belirgin 
bir iyileşme sağlamayacaktır. İşletme maliyetlerinde azaltılmaya gidilmesinin ki bu da verimli-
lik artışı ile sağlanabilir, getirisi daha yüksek olacaktır. Tıbbi cihazlar ve in vitro-diyagnostikler 
“mümkün kılan (enabling) teknolojiler” olarak tanımlanırlar ve bu teknolojiler üzerinde çalışıl-
ması halinde sağlık alanında sürdürülebilir verimlilik, etkinlik ve üretkenlik sağlanabilecektir.
Tıbbi teknolojilerle ilgili inovasyon faaliyetlerini engelleyen önemli etkenlerden birisi sağlık ala-
nındaki finansman ve fonlamanın “silo-tabanlı” bir yapıda olmasıdır. Bunun yerine “değer esaslı 
fiyatlandırma” uygulaması olması, uzun vadede sağlık alanında önemli ekonomik kazançlar ya-
ratabilecektir. Eğer hedef, maliyet-etkin bir şekilde yaşam sürelerini sağlıklı olarak uzatmak ise, 
yeni ve artı değer yaratacak teknolojilerin desteklenmesi ve sağlık sisteminin hasta ve kullanıcı 
odaklı olması gerekmektedir. Tıbbi teknoloji alanında yapılacak inovasyonlar sağlık hizmetleri-
nin maliyetlerini düşürürken kalitesini ve etkinliğini artırırlar. İnovasyonu destekleyecek gelece-
ğe yönelik senaryolar aşağıdaki şekil ile gösterilmektedir.
Şekil 8.1. Sağlık harcamalarında fon kullanım dağılımı (2008)
Kaynak: Espicom Health-care Intelligence Medical Market Forecasts to 2011, Chichester, UK

193
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TIBBİ CİHAZ SEKTÖRÜ VE STRATEJİ ÖNERİSİ
Tıbbi cihaz inovasyonları ile ilgili “gelişmekte olan ülkeler” için yapılan bir literatür çalışmasında 
sonuçlar şu şekilde özetlenmiştir
94
:
• İnovasyon buluş ve difüzyon (kullanıma dönüştürülme) süreçlerini içermektedir.
• İnovasyon mevcut cihazların faklı bir alana uygulanması türünde adaptasyon içerebilir.
• Biyo-medikal teknoloji alanındaki inovasyon kompleks, doğrusal olmayan ve dinamik bir şe-
kilde gerçekleşir.
• Tıbbi cihaz inovasyonu ağırlıklı olarak artımlı iyileştirmeye/geliştirmeye dayanır.
• Tıbbi cihaz inovasyonunda kullanıcılar anahtar rol oynarlar.
Tıbbi cihazlar alanında günümüzde özellikle Avrupa’da yapısal değişiklikler yaşanmaktadır. İş-
letmeler tarafında bilgi ve inovasyona daha fazla önem verilmekte, ulusal ve uluslar arası kon-
solidasyonlar, satın almalar gerçekleşmektedir. Teknoloji tarafında tıbbi cihazlar, nano-teknoloji 
ve bilişim teknolojileri arasında yakınsamaya önem verilmekte, talep tarafında ise özel sağlık 
hizmetlerine yönelik talep ve tedavi çeşitliliğine yönelim artmaktadır.
Şekil 8.2. İnovasyonun Desteklendiği Gelecek Senaryoları
Kaynak: J.C.Gordo, “Barriers to Innovation in Medical Devices: The Limited Funding of Research & 
Development”, Mart 2011, www.eucomed.org
94
 WHO - Backgroud Paper 6, “Model for the analysis of barriers to innovation in priority medical devices”, Ağustos 2010

194
 Kamu alımının hakim olduğu pazarlarda inovasyonun ve yeni inovatif tedavilerin ve ürünlerin pi-
yasaya girişinin engellendiği değerlendirilmektedir. Birleştirilmiş kamu alımlarında veya entegre 
edilmiş alım sistemlerinde adet büyüklüğüne bağlı pazarlık gücü arttığından daha az sayıda 
tedarikçiye odaklanılmaktadır.  Almanya ve İngiltere gibi hastaneler genelinde “satın alımlarını 
merkezileştiren” veya “entegre eden” ülkelerde, ulusal sağlık hizmetleri satın alma yapılarının 
da güçlü olması nedeniyle, “ticarileşme öncesi ihale yöntemi” kullanılmakta ve bu yöntem Avru-
pa’da inovasyonun finansmanı için gittikçe popülerleşen bir model olmaktadır.  İhaleler yoluyla 
ulusal sağlık hizmetleri talep edilen teknolojiler konusunda geliştirme çalışması yapmak isteyen 
firmalara sipariş verilmektedir. Bu yöntem firmaların geliştirilen teknolojinin geleceğe yönelik 
potansiyel talebini bilmelerini sağladığından, risklerini azaltmakta ve risk sermayesine dayalı 
büyüme girişimlerini kolaylaştırmaktadır. 
Ön-ticari ihale sisteminde olduğu gibi “tedarikçilerle maliyet paylaşımı” Avrupa’da gittikçe artan 
bir uygulama olmaktadır. Bu uygulamada uzun-dönemli araştırma sözleşmeleri yoluyla kamu 
sağlık sistemi inovasyon maliyetlerini tedarikçilerle paylaşmaktadır. İngiltere bu tür inovasyon 
finansmanında öncü ülkelerden biridir ve inovasyonun finansmanı ile yeni tedavi yöntem ve ci-
hazlarında ulusal sağlık sistem stratejileri doğrultusunda daha büyük bir kontrole sahip olabil-
mektedir. Kamu otoriteleri inovasyon sürecindeki uzun dönemli maliyetleri ve pazara sürülecek 
ürünlerin faydalarını daha kolaylıkla ölçebilmektedir. Ulusal sağlık stratejilerinde belirlenen he-
deflere ulaşmada da bu sistem yarar sağlamaktadır.  
Tıbbi cihaz sektöründe faaliyet gösteren firmaların artması ülkedeki girişimcilik kültürü ile ilgi-
lidir. Amerika’daki sisteme bakıldığında girişimcilik kültürünün gelişmesi için ön koşul; serbest 
pazar, yüksek karlılık oranları, iş meleklerinin varlığı, kuvvetli risk sermayesi pazarı, görülebilir 
rol modeller ve başarısızlıkları kabul eden bir kültürün varlığı olarak tanımlanmaktadır. Son yıl-
larda düşme eğilimi göstermekle birlikte Amerika’da tıbbi cihaz sektörü risk sermayesi yatırımla-
rının en çok yapıldığı alanlardan biridir.  Avrupa için de böyle bir model olması gerektiği düşünül-
mektedir.  Ülkeler bazında erken aşama girişimcilik ve risk sermayesi finansmanı karşılaştırmalı 
olarak Şekil 8.3 ile gösterilmektedir.
Tıbbi cihazlar gibi ileri teknoloji sektörlerde erken-aşama yatırımlarında risk sermayesinin bü-
yüklüğü kritik bir öneme sahiptir. Erken veya tohum fonlama fazı riskin en yüksek olduğu ve geri 
dönüşlerin en az olduğu dönem olması nedeniyle iş meleklerinin bu konuda birikimlerinin ve 
önemli sanayi deneyimlerinin olması beklenmektedir. Avrupa çapında iş melekleri ve risk serma-
yesi fonları arasında işbirlikleri kurulması tıbbi cihaz start-up firmalarının fonlanmasında büyük 
kolaylık ve yarar sağlayabilecektir.
8.1. İnovasyon Göstergeleri
Amerika’ nın tıbbi cihaz sektöründe son 50 yılda teknolojik gelişmelerde öncü olmasını sağlayan 
erken-aşama ve risk sermayesinin yanı sıra önemli bir eko-inovasyon sistemi oluşturmuş olması-
dır. Bir milyar dolar cirosu olan 46 tıbbi teknoloji firmasının %70’i Amerika’dadır ve dünya paza-
rının yaklaşık %40’ına sahip bir ülke konumundadır. Ülke örnekleri kısmında da değinildiği gibi; 
Amerika’nın bu konumunu aşağıdaki beş inovasyon başlığı altındaki faaliyet ve performansının 
sağladığı değerlendirilmektedir.

195
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TIBBİ CİHAZ SEKTÖRÜ VE STRATEJİ ÖNERİSİ
1-) Güçlü finansman mekanizmaları
• Pazar teşvik boyutu (GSYİH büyüme oranı, ileri teknolojilerin kamu satın-alımları, gümrük 
oranları, ticari engeller, yabancı yatırımcıların etkisi, vergi oranları)
• Sağlık sistemi teşvik boyutu (kişi başına düşen sağlık harcamaları, yatak başına düşen har-
camalar, toplam hastane harcamaları, geri-ödeme onay maliyeti, özel sağlık sigortasından 
yararlanan nüfus büyüklüğü) 
2-) Önemli inovasyon teknoloji ve bilgi kaynakları 
• İnovatif kaynaklar boyutu (kişi başına düşen araştırmacı sayısı, Ar-Ge harcamaları, ilk 500 
üniversite içindeki üniversite sayısı, beyin göçü, internet kullanımı, mobil telefon kullanımı, 
en son teknolojilerin varlığı, istihdamı, ar-ge, üretimi artırıcı politikalar)
• İnovatif çıktı boyutu (işgücü verimliliği, patent sayısı, kişi başına düşen patent sayısı, bi-
limsel araştırma merkezlerinin kalitesi, bilimsel eğitimin kalitesi, yıllık makale/kitap basımı, 
inovasyon kapasitesi)
Şekil 8.3. Erken aşama girişimcilik ve risk sermayesi performansı

196
3-) Destekleyici regülasyon sistemleri (önpazar onay ücret ve süreleri, regülasyon onay süresi ve 
ücreti, sürecin kolaylığı, yıllık onay sayısı, klinik deney sayısı, FMH (fikri mülkiyet hakkı) koruma 
sistemi, vb.)
4-) Bilinçli hastalar 
• Sağlık sistemi talep boyutu (GSYİH içindeki sağlık harcaması, kişi başı tıbbi cihaz gelirleri, 
geri-ödeme süreci, evde sağlık bakımı yapan şirket sayısı, tıbbi teknoloji yoğunluğu)
• İhtiyaçlar ve altyapı boyutu (ömür uzunluğu, çeşitli hastalıklardan kaynaklanan ölüm oran-
ları, kişi başına düşen doktor, hemşire ve yatak sayısı) 
5-) Destekleyici yatırım ortamı ve tıbbi teknolojinin ticarileşmesi (yılda yaklaşık 2,5 milyar dolar-
lık risk sermayesi fonlaması)
• Yatırım ortamı boyutu (risk sermayesi yatırımı, risk sermayesi çekim endeksi, yabancı ser-
maye yatırım oranı, royalty ve lisans kazanımları, Ar-Ge odaklı üniversite-sanayi işbirlikleri, 
firma düzeyinde teknoloji özümseme endeksi, yeni girişimci yoğunluğu)
• Tıbbi teknoloji ticarileşme boyutu (tıbbi cihaz ihracatı, firma sayısı, istihdam büyüklüğü, 
geri ödeme ve regülasyon onayı sonrası piyasaya sunulan yeni ürün kategorileri, pazara giriş 
oranları vb.)
Yukarıda tanımlanan inovasyon performansları açısından dokuz ülkenin 2010 yılı karşılaştırmalı 
verileri PwC anketleri ile aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.  Şekilden de görüleceği gibi Amerika 
destekleyici regülasyon sistemleri dışında diğer tüm göstergelerde ilk sırada yer almaktadır. An-
cak 2005 yılına oranla tüm göstergelerinde düşüş yaşamaktadır. Amerika’nın aksine gelişmekte 
olan piyasaların inovasyon göstergelerinin yükselme eğilimi göstermesi beklenmektedir.
8.2. İnovasyon Finansman Kaynakları
İnovasyon finansman kaynakları ülkenin, bölgenin ve/veya sektörün inovasyon politikaları ile 
doğrudan ilgilidir. Geleneksel ya da ilk nesil inovasyon politikaları, Ar-Ge’ye odaklı yenilik arzını 
geliştirmeye yoğunlaşmışken epey bir yol alınmış durumdaki ikinci nesil inovasyon politikaları 
sistem ve kümelerin geliştirilmesine odaklanmıştır. Geçiş dönemini yaşayan yeni (üçüncü nesil) 
inovasyon politikalarında ise farklı sektörler ve disiplinlerde artık gömülü bir inovasyon potansi-
yelinin olduğu kabul edilerek bunlar arasında koordinasyon ve etkileşimin sağlanmasına odak-
lanılacağı belirtilmektedir
95
. 
Şekil 8.4. Ülkeler karşılaştırmalı inovasyon göstergeleri

197
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TIBBİ CİHAZ SEKTÖRÜ VE STRATEJİ ÖNERİSİ
Tablo 8.1. İnovasyon Finasman Alternatifleri
Dünyada kullanılan tıbbi cihaz inovasyon finansman kaynakları incelendiğinde finansman kay-
naklarının genel olarak üçüncü nesil politikalar çerçevesinde şekillendirildiği görülmektedir. Bu 
çerçevede OECD’nin 2004 yılı araştırmaları sonucu oluşturduğu alternatif finansman mekaniz-
maları aşağıdaki tabloda listelenmiştir.
Finansman Şekli
Ticaret-Öncesi Satınalma               
(pre-commercial
procurement)
Geri-Ödeme Sistemi 
(Reimbursement)
AB Araştırma Projeleri
Araştırma ve Diğer 
Vakıflar
Vergi İndirimleri
Vergi Kredileri
Mali Teşvikler
Teknoloji Transfer
Hizmetleri
FMH Hizmetleri
Mali Olmayan Yatırım 
Desteği
Uygulama ve Deneme 
Ortamı Desteği
İnovasyon Kümeleri
Veri ve Pazar Analizi 
Hizmeti
İstihdam Politikaları
Beceri ve Eğitim
Hizmetleri
Belirli bir pazar talebini hedefleyen kamu veya özel sektör araştırma 
sözleşmeleri
Sağlık sistemi çerçevesinde teslim edilen tıbbi cihaz maliyetlerinin kamu 
tarafından geri ödenmesi
Çerçeve programlar ve yapısal fonlar kapsamında araştırma hibe des-
tekleri
Özel veya kamu araştırma vakıfları tarafından sağlanan araştırma fonları 
ve hibe destekler
Bazı maliyetlerin vergilendirilmesinde %150’ye varan vergi indirimleri
Vergi muafiyeti şeklinde vergi kredileri
Ar-Ge faaliyetleri, kamu-özel sektör işbirlikleri, ortak araştırma mer-
kezleri için vergi teşvikleri; eşit-finansman
Kamu tarafından desteklenen araştırma sonuçları ile ilgili hakların dev-
redilerek teknoloji transferinin sağlanması
Patentleme politikaları ve FMH destek programları (patentleme ve 
korumaya ilişkin oluşan maliyetlerin desteklenmesi)
Bilim parkları, kuluçkalıklar, bölgesel ve yerel kamusal yapılar ve bilgi 
transfer yapıları gibi sanayi destek kurumlarının, olmazsa ticari olarak 
satın almayı gerektirecek hizmetler konusunda destek sağlamaları 
Bazı Ar-Ge teşvikleri kapsamında teknoloji-araştırma merkezi laboratu-
varları ve üniversite hastaneleri altyapılarının kullandırılması
Kuluçkalıklar ve kümelerin kamu veya özel sektör yatırımları ile altyapı 
ve koşullarının cazip hale getirilecek şekilde desteklenmesi 
Sektör spesifik bilgi desteği, pazar analizi, istatistikler, öngörü çalışma-
ları ve danışmanlık hizmetleri sağlanması
Vergi indirimi, yabancı uzman teşviki, üniversitelere yatırım yapılması 
türünde istihdam politikaları
Eğitim kurumlarına ve mesleki eğitimlere yapılan yatırımlar, teknik ve 
teknik olmayan alanlardaki yetkinliklere ulaşılmasını sağlar 
95
 M.Kiper, “Ar-Ge ve İnovasyon Süreçlerinde Yeni Yaklaşımlar ve Bu Kapsamda Türkiye için Öneriler”

198
8.3. Geri Ödeme Sistemleri
   
Geri ödeme sistemlerinin, Avrupa tıbbi cihaz sektörünün önemli oyuncularının piyasa mekaniz-
maları ve Ar-Ge stratejileri üzerinde önemli etkisi bulunmaktadır. Geri ödeme sistemi, bu sistem-
de yer alan ürünlerin inovasyon faaliyetleri ve ticarileştirilme sürecine olumlu katkı sağlamakta, 
ayrıca geri ödeme sistemi içinde yer almayan ürünlerin inovasyon faaliyetlerinde de tetikleyici 
rol oynamaktadır. Avrupa Birliği ülkeleri içinde inovatif tıbbi cihazların başarısı ürünlerin geri 
ödeme sistemi içinde yer alması ile doğrudan ilişkilendirilmektedir. Geri ödeme sistemi dışında 
bırakılma durumu, teşvik programından yararlanılmasına engel olduğu için klinisyenleri ve kul-
lanıcıları söz konusu ürünleri kullanmakta olumsuz olarak etkilemektedir. 
Geri ödeme sistemi, hastaneleri ve klinikleri geri ödemesi yapılan cihazların yatırımlarına odak-
lamaktadır. Bu durum dolayısıyla yeni tıbbi cihaz geliştiren firmaların ürün geliştirme sürecinin 
ilk aşamalarında geri ödeme süreci ile ilgili stratejilerini oluşturmalarını gerektirmektedir. 
8.4.Yeni İnovasyon Göstergeleri
Dünya ölçeğinde, özellikle tıbbi cihaz sektöründe gelişmiş ülkelerde 2020 hedeflerine doğru 
ilerlerken inovasyon eko-sisteminde değer-tabanlı fiyatlandırma ile küresel teknolojik ve finan-
sal işbirliklerinin öne çıkması beklenmektedir. Yeni inovasyon sistemi bileşenleri ve uygulama-
ları ise şu şekilde tanımlanmaktadır
96
.
Finansman Şekli
Ticaret ve İhraç Pazar 
Desteği/Stimülasyonu
Kamu-Özel Sektör
Ortaklığı
Uluslararasılaşma
Desteği
Kamu Verimlilik
Programları
Etkin bürokrasi, hedefe odaklı vergi teşvikleri, kamu alımları ve kamu 
ticaret öncesi ihaleler avantajlı pazar koşulları yaratır ve yeni girişimler 
ve inovasyon için riskleri düşürür, böylece risk sermayesine erişimi 
iyileştirir.
Kamu kurumları ve özel sektör firmaları arasındaki uzun-dönemli 
stratejik ortaklıklar kamu alımlarını, kamu Ar-Ge faaliyetlerini ve özel 
sektör Ar-Ge altyapısını destekler.
Yasal ve onay sistemlerin uluslararası uyumluluğu, sermayenin serbest 
dolaşımı, ticari kısıtların kaldırılması ve cazip vergi yasaları yabancı ser-
maye yatırımlarını çeker, bilgiye erişim sağlar, ortaklıklar yaratır.
Etkin mali politikalar, elektronik başvuru sistemi, muhasebe ve yasal 
hizmetlerin etkin kullanımı inovasyonların ticarileştirilmesi ile ilgili ek 
yükü azaltır ve kanuna aykırı rekabeti önler.
Kaynak: Fraunhofer 2004 & OECD 2004
96 
PwC, “Medical Technology Scorecard, The Race for Global Leadership”, Ocak 2011

199
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TIBBİ CİHAZ SEKTÖRÜ VE STRATEJİ ÖNERİSİ
1. Sistem odaklı ve değer temelli inisiyatifler;
 
• Mobil-sağlık, değer-temelli satın alma ve kişiselleştirilmiş tıp alanlarında çalışmaların yapıl-
ması ve bu doğrultuda daha maliyet-etkin ve çıktı-temelli inisiyatiflerin/destek programları-
nın uygulanması hedeflenmektedir.
•  Hasta  merkezli  çözümlerin  üretilmesine  yönelik  olarak  tüm  paydaşların  işbirliğinde  yeni 
ürün ve çözüm geliştirme çalışmaları sağlanacaktır.
• İletişim teknolojisi, sağlık sistemi bakım elemanları arasındaki bağlantıyı sağlayacaktır.  
• Silo-tabanlı finansman modelinden entegre ve odaklı sağlık teknolojileri destek sistemleri-
ne geçiş sağlanacaktır.
2. Küresel akademik tıp merkezleri ağ-yapıları;
• Uluslararası farklı yetkinlerin bir araya getirilerek akademik mükemmeliyet merkezleri oluş-
turulması hedeflenmektedir. 
3. Rekabet eden regülasyon sistemleri;
• Firmaların, regülasyon onay süreçleri daha kolay ülkelere gidişini önlemek amacıyla ülkeler 
regülasyon onay süreç, süre ve ücretlerinde iyileştirmeler yapacaklardır.
4. Bireyselleştirilmiş çözümler ve fiyata duyarlı müşteriler;
• Kişiselleştirilmiş tıp sağlık sistemini bireyselleştirilmiş çözümlere ve müşteri-merkezli oda-
ğa çekmektedir. Tıbbi cihaz üreticisi firmaların da iş modellerini kişiselleştirilmiş tıp ve kablo-
suz teknolojiyi dikkate alarak gözden geçirmeleri gerekecektir.  
5. Küresel finansal ağ-yapılar
• Risk sermayesi firmalarının uluslararası ortak-yatırım arayışlarına girmeleri beklenmektedir.
Tıbbi cihaz inovasyon eko-sistemini yeniden tanımlamak ve uygulamada başarılı olabilmek için; 
uzun vadeli ulusal sağlık sisteminin, inovasyon ve rekabetçilik politikaları ile entegre olarak 
planlanması gerekmektedir. Kanada’nın tıbbi cihaz inovasyon sistemi bu açıdan Avrupa’da ör-
nek alınması gereken bir sistem olarak öne çıkartılmaktadır. 
8.5. Bölgesel Destekler
Vergisel ve Ar-Ge indirimi gibi mali destekler, yatırım yapma konusunda hala belirleyici veya et-
kili araçlar olmaya devam etmekle birlikte, hemen hemen tüm Avrupa ülkeleri Ar-Ge yatırımlarını 
artırmak ve kamu-özel sektör işbirliğini güçlendirmek için bölgesel ve ulusal inovasyon finans-
man konusunda kamu hibe destekleri, bölgesel hibe destekler ile teknopark destekleri gibi çok 
çeşitli stratejiler geliştirmişlerdir. 
Danimarka, Almanya ve Hollanda tıbbi cihazları öncelikli alan olarak belirleyerek bu alana ilişkin 
araştırma faaliyetlerini desteklemek üzere özel fonlar oluşturmuşlardır. Belçika, Çek Cumhuriyeti 
ve Finlandiya ise ortak Ar-Ge faaliyetleri için ayırdığı kaynağı artırmaktadır. Üniversite araştırma 
sonuçlarının ticarileşme oranlarını artırmak üzere, fikri mülkiyet hakları sistemlerinde de deği-
şikliklere gidilmiştir. Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda ve İngiltere’de kamu desteği sağla-
nan ortak araştırma merkezleri oluşturulmuştur. 

200
Ulusal ve bölgesel destek sisteminin bir diğer önemli odağı, dolaylı destek mekanizması olarak 
da tanımlanabilecek “tıbbi cihazlar kümelenmeleridir”.  Tıbbi cihaz firmalarının ve firmalar ara-
sındaki ilişki veya işbirliğinin yoğun olduğu, güçlü araştırma merkezlerinin ve üniversitelerin risk 
sermayesi fonlarının güçlü olarak var olduğu ve patent vekilliği gibi danışmanlık hizmetlerine 
ulaşımın olduğu bölgelerde kümelenme destekleri de yeni yatırımları çekecek önemli bir destek 
aracı olarak rol oynamaktadır. 
8.6. Türkiye’de Tıbbi Cihaz İnovasyon Destekleri
Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri 1990’lı yılların başından itibaren destek programları ile birlikte 
ülkemizin ekonomi politikaları tartışmalarının içine girmiş olsa da, Ar-Ge faaliyetlerinin boyutu 
ve etkinliği maalesef henüz istenilen düzeye ulaşmamıştır. 2011 yılı toplam Ar-Ge harcamala-
rı içinde sağlık harcamalarının payı %17 olup, sektörel dağılım incelendiğinde, yüksek öğretim 
tarafından sağlık bilimleri alanında yapılan Ar-Ge harcamaları 1,7 Milyar TL, özel sektör Ar-Ge 
harcamaları ise 197 Milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Rakamsal değerler oldukça düşük olmakla 
birlikte, gayri maddi varlıkların (intangible assests) hem büyüme hem de istihdam yaratmada 
önemi son yıllarda gittikçe artmaktadır. Bu artışın sebebi, Ar-Ge, tasarım, organizasyonel ser-
maye ile beceri ve insan kaynaklarını geliştirme gibi alanlarda yapılan yatırımların yönlendirdiği 
yenilikçiliğin rekabet gücündeki öneminin gittikçe artmış olmasıdır
97
.
Yenilikçilik kapasitesinin geliştirilebilmesi için, birden fazla unsurun bir araya getirilerek elve-
rişli bir “yenilikçilik ekosistemi”nin oluşturulması gerekmektedir. Kamu ve özel sektörün Ar-Ge 
harcamaları, sanayi ve üniversite iletişiminin geliştirilmesi, yenilik merkezleri ve teknoloji park-
larının geliştirilmesi, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması ve iyileştirilmesi bu unsurların 
başında gelmektedir. Başka bir deyişle, Ar-Ge’ye ayrılan kaynaklar yenilikçilik faaliyetleri için 
gerekli olsa da tek başına yeterli değildir. Bahsi geçen unsurların bir arada ve doğru kullanılma-
ması ise kaynakların israf edilmesine yol açabilir.  
Tıbbi cihaz sektörü ile ilgili ilk öngörü ve politika oluşturma çalışmaları TÜBİTAK tarafından 2003 
yılında koordine edilen Teknoloji Öngörüsü Vizyon 2023 çalışması kapsamında, “Sağlık ve İlaç 
Paneli” alt çalışma grubu şeklinde yürütülmüştür. Tıbbi cihaz, alet ve malzeme çalışma alt gru-
bu, 20 yıllık süreç içerisinde söz konusu sektöre ilişkin teknolojik faaliyet alan ve çalışma konu-
ları ile ilgili mevcut durumu tespit etmiş, eksiklikleri, öncelikleri ve yol haritalarını belirlemiştir. 
Vizyon 2023 grup çalışma sonuçlarına göre özetle, araştırmacı potansiyeli ve ilgili temel bilim-
lere hâkimiyet yeterli düzeyde fakat Ar-Ge altyapısı zayıf durumdadır. Bu konuda yenilikçi ve 
rekabetçi firma bulunmamaktadır. Birinci beş yıllık dönemde temel araştırmalara, birinci, ikinci 
ve üçüncü beş yıllık dönemlerde ise uygulamalı ve sınaî araştırmalara destek verilmesi gerektiği 
ortaya konmuştur. Aşağıdaki kutuda çalışma grubunun sektör ile ilgili politika önermeleri liste-
lenmektedir. Bu önermelerden pek çoğu günümüzde hala geçerliliğini korumaktadır. 
97
 OECD (2012), “Synthesis Report on Global Value Chains”

201
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TIBBİ CİHAZ SEKTÖRÜ VE STRATEJİ ÖNERİSİ
Vizyon 2023 Tıbbi Cihaz, Alet ve Malzeme Çalışma Grubu Önerileri
• Tıbbi cihaz ve aletleri kullanacak personelin yetiştirilmesi gerekmektedir.
• Tıbbi cihazların bakım, onarım ve kalite kontrolünü yapabilecek teknik personelin yaygın bir 
biçimde eğitilmesi sağlanmalıdır.
• Üretici yerli firmaların, üretim ve pazarlama aşamalarında ithal ürünlerle kolaylıkla rekabet 
edebilecekleri yasal düzenlemelerin yapılması uygun olacaktır.
• Sağlık ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlıkları bünyesinde tek kullanımlık tıbbi sarf malzeme-
lerini üretecek firmalara gerekli izin ve benzer belgeleri verecek ve denetimini yapabilecek özel 
bir birimin oluşturulması zorunludur. 
• İnsan genetik bilgilerinin ve biyoteknoloji ürünlerinin üretimi ve kullanımı için yasal düzenle-
melerin bir an önce yapılması gerekmektedir.
• Ülkemizde sağlık alanının her başlığını kapsayacak tutarlı istatistikler bulunmamaktadır.
• Merkezi otorite çerçevesinde her konuda veri bankası oluşturulmalıdır.
• Kamu kuruluşları ve özel sektör tarafından kullanılan tıbbi cihazların envanteri hazırlanmalı ve 
düzenli olarak güncellenmelidir.
•  Hastanelerdeki tıbbi  cihazların  bakım,  onarım ve  kalibrasyonunu  denetleyecek  biyomedikal 
mühendislik birimleri yeterli sayıda değildir. Bu personelin yetiştirilmesi ve istihdamı için gerekli 
düzenlemeler yapılmalıdır.
• Kamu kuruluşlarının tıbbi cihaz, alet ve malzeme temininde standardizasyon, planlama ve ko-
ordinasyon bulunmamaktadır. Bu konuda yetkili bir bağımsız kuruluş oluşturulmalıdır.
• Tıbbi cihazların hizmetlerinde aksama olmaması amacıyla ihtiyaç duyulan sürekli ve yüksek 
güçteki elektrik enerjisi için uygun alt yapı her sağlık biriminde bulunmamaktadır. Bu konuda 
gerekli çalışmalar yapılmalıdır.
• Tıbbi cihaz, alet ve sarf malzemeleri üreten yerli firmalara farklı nedenlerden dolayı güven du-
yulmamaktadır. Güven oluşturulması ve oluşacak güvenin sürdürülmesi için gerekli önlemler 
alınmalı ve denetimler yapılmalıdır.
• Tıp teknolojisi konusunda yenilikler ve gelişmeler sağlayabilecek genç araştırıcıları özendirici 
teşvik ödülleri ihdas edilmeli, bu konudaki projelere her aşamasında maddi destek sağlanmalı-
dır. Bu bağlamda üniversite-sanayi işbirliğini geliştirecek düzenlemelere gidilmelidir.
• İkinci el tıbbi cihazların ithalatının sıkı denetlenmesi için yasal düzenlemelere gidilmesi ve za-
man içinde ithalatlarının engellenmesi için önlem alınması gerekmektedir
Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu’nun Ocak 2013 ayındaki 25. toplantısında “Sağlık Alanı”