E. M. MƏMMƏdov

Məsələ:-  Aşağıdakı  verilənlərə  əsasən  dörd  qrupa  malik  müəssisənin  hesabi 

yüklərini təyin edin: 

=0.2;       

 

=0.6;       

 

=0.8;       

 

=0.5;       

 

Həlli: 

=0.2 1900=380kVt 

=380 1.73=657.4kVAr 

=

 

 

---

~ 19 ~ 

 

Hesablamanı digər qruplar üçün apararaq, nəticələri cədvəl 1.2-də qeyd edirik. 

Qrupun №-si 

 

 

 

 

 

1 

0,2 

1,73 

380 

657,4 

759,3 

2 

0,6 

1,0 

900 

900 

1272,8 

3 

0,8 

0,33 

1440 

457,2 

1516,4 

4 

0,5 

0,88 

800 

704 

1065,7 

Cəmi hesabi yüklər 

3520 

2736,6 

4614,2 

 

2.Forma əmsalın və orta gücə görə hesabi yüklərin hesablanması metodu. 

 

Elektrik  enerjisi  qəbulediciləri  qrupunun    orta  gücə  və  forma  əmsalına  görə 

hesabi yükləri aşağıdakı düsturlarla hesablanır: 

 

 

Forma  əmsalının  qiymətləri  məhsuldarlığı  az  dəyişən  sex  və  zavodlar  üçün 

kifayət  qədər  sabitdir.  Buna  görə  də,  layihələndirmə  zamanı  forma  əmsalı  eyni 

texnologiyası  olan  müəssisələrin  təcrübi  verilənlərinə  əsasən  təyin  edilir.  Əgər  bu 

verilənlər yoxdursa 

 qəbul oluna bilər. Bu zaman daha kiçik qiymətlər 

elektrik təchizatı sisteminin yüksək pilləsinə uyğun gəlir. 

 

Forma  əmsalına  görə  hesabi  yüklərin  təyin  edilməsi  üçün  ən  çox  yüklənmiş 

növbə ərzində aktiv və reaktiv orta yükləri aşağıdakı üsullardan biri ilə təyin edilir. 

a) Qoyuluş gücə və istifadə əmsalına görə: 

 

 

 

b ) Növbə ərzində 

buraxılan məhsula (M) və məhsul vahidinə düşən xüsusi 

elektrik enerjisi sərfinə (e) görə. 

---

~ 20 ~ 

 

 

c) İstismar şəraitində: aktiv və reaktiv enerji sayğaclarının göstərişlərinə görə. 

Orta  gücə və  forma  əmsalına görə  hesablama  metodunun  əsasını  hesabi  və orta 

kvadratik yüklərin bərabirliyi təşkil edir. 

3.Hesabi yüklərin statistik hesablanma metodu. 

 

Bu  metoda  əsasən  elektrik  enerjisi  qəbuledicilər  qrupunun  hesabi  yükü  iki 

inteqral göstəriciyə:- orta yükə 

 və orta kvadratik meylə

 -əsasən təyin edilir.    

 

Burada:

səpələnmə  ölçüsünün  qəbul  olunmuş  dəfəliyi,  T-indeksi  verilimiş 

kəmiyyətin  yükün  ortalaşdırılmış  müddətinə  (intervalın  uzunluğuna)  aid  olduğunu 

göstərir. 

 

Qrup yük qrafiki üçün orta yük aşağıdakı kimi təyin edilir: 

 

Burada:  m-qrup  yük  qrafikinin  bölündüyü  T=3

  uzunluqlu  pillələrin  sayıdır;  T-

cərəyan  keçirən  hissənin  qərarlaşmış  temperatura  çatma  müddəti; 

naqilin 

qızmasının zaman sabitidir. 

 

Qrup yük qrafiki üçün orta kvadratik meyl aşağıdakı kimi təyin olunur. 

 

Statistik  metod  hesabi  yükləri  qəbul  olunmuş  istənilən  başvermə  ehtimalı  ilə  təyin 

etməyə  imkan  verir.  Bu  metod  gərginliyi  1kV-a  qədər  olan  eıektrik  enerji 

qəbuledicilərinin yüklərinin hesablanmasında istifadə edilir. 

4.Hesabi yüklərin nizamlanmış diaqramlar metodu ilə təyini. 

 

Bu  metoda  əsasən  elektrik  enerjisi  qəbuledicilərinin  hesabi  aktiv  yükü 

paylayıcı şəbəkələrin bütün pillələrində orta gücə və maksimum əmsalına görə təyin 

olunur. 

---

~ 21 ~ 

 

 

Maksimum əmsalının qiyməti verilmiş elektrik enerjisi qəbulediciləri qrupunun 

istifadə  əmsalından   

və  qrupa  daxil  olan  qəbuledicilərin  effektiv  sayından 

asılıdır.

 

 

Alınan 

in qiymətindən asılı olaraq hesabi reaktiv 

 hesablanır. 

Bundan sonra 

 düsturu ilə tam hesabi güc təyin edilir. 

Daha sonra 

düsturu ilə hesablanır. 

 

Bir  fazalı  enerji  qəbuledicilərinin  hesabi  yükü  təyin  edilərkən,  əvvəlcə  onlar 

fazalar üzrə bərabər paylanır. Sonra onların nominal gücü ən çox yüklənmiş fazanın 

nominal gücünün 3 (üç) mislinə bərabər qəbul edilir: 

 

Burada: 

ən çox yüklənmiş fazadakı enerji qəbuledicilərinin nominal gücüdür. 

 

5.Elektrik yüklərinin hesablanmasının köməkçi metodları. 

 

a) Məhsul vahidinə düşən xüsusi elektrik enerjisi sərfiyyatı metodu: 

 

Zamana görə dəyişməyən və yaxud az dəyişən yükə malik olan elektrik enerjisi 

qəbulediciləri üçün hesabi yük ən çox yüklənmiş növbə ərzindəki orta yükə uyğundur 

və müəyyən zaman müddətində verilmiş məhsul buraxılışı zamanı məhsul vazhidinə 

düşən xüsusi enerji sərfinə görə təyin oluna bilər.  

 

Burada:  e-  məhsul  vahidinə  düşən  elektrik  enerjisi  sərfi  (kVt saat-la)  M-növbə 

ərzindəki buraxılmış məhsulun miqdarı 

ən çox yüklənmiş növbənin davamiyyət 

müddətidir, saatla. 

---

~ 22 ~ 

 

b) İstehsal sahəsi vahidinə düşən xüsusi yük metodu.  

Bu  metoddan  sexin  sahəsi  üzrə  müntəzəm  paylanmış  çox  saylı  kiçik    və  orta 

güclü  müəssisələrlə  xarakterizə  olunan  universal  sənaye  şəbəkələrinin  layihəsi 

zamanı istifadə olunur. Elektrik enerjisi qəbulediciləri qrupunu hesabi yükü aşağıdakı 

kimi hesablanır: 

 

Burada: 

istehsal  sahəsinin  1

nə  düşən  hesabi  güc  (

);  F-qrupun 

qəbuledicilərinin yerləşdirmə sahəsidir 

 

 

Xüsusi  yük  statistik  verilənlərə  əsasən  təyin  edilir.  Onun  qiyməti  istehsalın 

növündən,  magistral  şinnaqilə  xidmət  edən  sex  sahəsindən  asılı  olaraq  0,06-0,6

 

intervalında dəyişir. 

 

Bu  hesabi  metoddan  layihə  tapşırığı  hazırlanarkən  variyantların  texniki-  

iqtisadi müqayisəsi zamanı hesabi yüklərin təyin olunması və eləcə də digər təqribi 

hesabatlar üçün istifadə olunması məqsədəuyğundur.