E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

Ionli jarayonlar (ion almashinish reaksiyalari)
27

---

Са2+ + 2СГ + 2К + + СО,2" = С а С 0 3 + 2К+ + 
2С \~
К + va С Г ionlari (КС1 kuchli elektrolit) birikib molekula 
hosil qilmasdan, eritmada erkin holda qoladi. Sodir bo'Iadigan 
ionli tenglama reaksiyasi quyidagicha yoziladi:
C a2+ + C O 2 = C a C 0 3
yoki
H 2S + P b ( N 0 3)2 = PbS + 2 H N 0 3
H 2S kuchsiz elektrolit
HjS + Pb2+ = PbS + 2 H + va hokazo
a. Kam eriydigan asoslarni olish
2 ta probirkaga tem ir (H I) xlorid eritmasidan 2—3 tom chi 
tom izing. U lardan biriga bir necha tom chi o'yuvchi natriy, 
ikkinchisiga esa bariy gidroksid eritm alaridan qo'shing. Tem ir 
gidroksidi cho'km asining rangini aniqlang. Har ikkala holda 
qaysi ionlarning o ‘zaro birikishi sodir b o iad i? Laboratoriyada 
mavjud eritmalardan foydalanib, kam eriydigan mis va magniy 
gidroksidlarini hosil qiling. Tajriba uchun tegishjto r ttmalardan
3—4 tom chidan ko‘p olmang. Tegishli reaksiya terigiamalarini 
m olekulyar va ionli holda yozing.’
b. Kam eriydigan kislotalarni olish
1 ta probirkaga 2—3 tom chi natriy silikat, ikkinchisiga esa 
shuncha hajm da am m oniy m olibdat eritm alaridan tomizing. 
Ikkala probirkaga ham, tegishli kislotalaming cho'kmalari hosil 
b o 'lg u n ch a bir necha tom chi xlorid kislota quying. Reak- 
siyalarning m olekulyar va ionli tenglam alarini yozing.
d. Kuchsiz asoslarning hosil boMishi
1 ta probirkaga 3—4 tom chi am m oniy xlorid eritmasidan, 
ikkinchisiga esa shuncha miqdorda ammoniy sulfat quying. Ikkala 
probirkaga ham bir necha tom chi o'yuvchi natriy eritmasidan
M a s а 1 a n : СаС12 + К 2С 0 3 = С а С 0 3 + 2КС1
28

---

tom izing va salgina qizdiring, hidiga qarab qanday gaz ajralib 
chiqayotganligini aniqlang. Kuchsiz am m oniy gidroksidning 
hosil b o ‘lish reaksiyalarining m olekulyar va ionli tenglam a­
larini yozing.