E lek tro litlar eritm asid a reaksiyalar m olek u lalar orasida
em a s, b alk i e le k tro lit io n la ri o rasid a b o rad i. B u n d ay
reaksiyalar
ion almashinish reaksiyalari
deyiladi va reaksiya
n atijasid a q a ra m a -q a rs h i ish o ra li io n la r o ‘z a ro b irik ib ,
yangi m o d d a la rn in g m o le k u la la ri hosil b o ‘ladi. B u n d a
asosiy sh a rt reaksiya n atijasid a hosil b o 'lg an yangi m o d d a
q iy in e ru v c h a n yoki k am d isso tsiy a lan a d ig an k u c h siz
ele k tro lit b o ‘lishi kerak. D astlab k i m o d d a la rn in g e rit-
m alaridagi io n la r qiyin eriy d ig an yoki kam d isso tsila-
n ad ig a n yangi m o d d a hosil qila olm asa, b u n d a y e ritm a -
larn i a ra la sh tirg a n im iz d a reaksiya b o rm ay d i. E ritm a la rd a
e le k tro litla r o rasid a b o rad ig a n reak siy alar o d a td a ionli
ten g la m a lar b ila n ifo d a lan a d i. Io n li te n g la m a la rn i m o le
kulyar ten g lam alard an afzalligi, ularda reaksiyalarning tu b
m a ’nosi aks etad i.
Qiyin eriydigan (q a ttiq va gazsim on) m o d d ala r h a m d a
eruvchan kuchsiz elek tro litlar ionli tenglam asida m olekula
k o ‘rin ish id a y oziladi. Y axshi eriydigan k u chli e le k tro litlar
esa io n la r k o ‘rin ish id a yoziladi.
Io n li te n g la m a la rn i quyidagi tartib d a yozish tavsiya
etilad i:
1. Reaksiyaning m olekulyar sxemasi yoziladi.
2. Reaksiyaning borishiga sabab bo'lgan m odda aniqlanib,
uning form ulasi tenglam aning o ‘ng tom oniga yoziladi.
3. Shu m oddani hosil qilgan ionlar ham aniqlanadi. Agar
bu ionlar dastlabki m oddalar eritm asida bo 'lsa, ularning
belgisi tenglik ishorasidan chapga yoziladi. Ionlar faqat reaksiya
jarayonida ch o'km adan yoki oz dissotsiyalanuvchi m oddadan
hosil bo‘lsa, u holda o ‘sha m oddaning formulasi yoziladi.
4. R eaksiya n atijasid a e ritm a d a hosil b o ‘Igan io n la r
tenglam aning o ‘ng tom onida ko‘rsatiladi.
5. Reaksiyaning chap va o ‘ng tom onlariga koeffitsiyentlar
tanlanadi.
Dostları ilə paylaş: