E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

e. Kuchsiz kislotalarning hosil boMishi
Ikkita probirkaga 2—3 tom chi soda eritm asidan quying. 
Biriga bir necha tom chi xlorid kislota, ikkinchisiga esa sirka 
kislotadan tom izing. N im a kuzatiladi? K uchsiz karbonat 
kislotaning hosil b o ‘lish reaksiyalarining m olekulyar va ionli 
tenglam alarini h am da uning karbonat angidrid va suvga 
parchalanishini yozing.
f. Qiyin eruvchan tuzlarning hosil bo‘lishi
Ikkita probirkaga 2 —3 tom chidan q o ‘rg ‘oshin tuzi e rit­
m asidan quying. Birinchisiga bir n echa to m ch i 2n li sulfat 
kislota, ikkinchisiga 0,5 n li natriy sulfat eritm a la rid a n
tom izing. Birinchi va ikkinchi holatlarda nim a cho'km aga 
tushadi. Laboratoriyada mavjud bo'lgan reaktivlardan foyda- 
lanib qiyin eruvchan: q o ‘rg‘oshin yodid, kum ush xlorid, 
bariy x ro m at va kalsiy k arb o n at tu z la rin i hosil qiling. 
Reaksiyalarning m olekulyar va ionli tenglam alarini yozing.

---

TUZLARNING GIDROLIZI
TURLI TUZLAR ERITMALARIDAGI
M UHIT REAKSIYALARI
6 ta p ro b irk a o lib , u larn in g h a r biriga 1/3 h ajm g ach a 
la k m u sn in g n ey tral e ritm a sid a n quying. 1 ta p ro b irk a n i 
taq q o sla sh u c h u n q o ld irib , qo lg an larig a b ir m ik ro sh p a- 
teldan quyidagi tuzlam in g kristallaridan soling: birinchisiga 
n a triy a tse ta t, ikkinchisiga alyum iniy xlorid, u ch in ch isig a 
n a triy k a rb o n a t, t o ‘rtin c h isig a a m m o n iy k a rb o n a t, be- 
shinchisig a kaliy xlorid. E ritm alarn i sh isha tay o q c h a bilan 
a ra la sh tirin g (sh ish a ta y o q c h a la rn i b ir e ritm a d a n ik k in ­
chisiga tu sh irm an g). Lakm us rangining o'zg arish iga qarab, 
h a r b ir tu z eritm a la rid a g i m u h it reaksiyalari t o ‘g ‘risida 
xulosa chiqaring. Tekshirilgan tuzlarning qaysilari gidrolizga 
u c h ra y d i? E ritm a d a so d ir b o 'la y o tg a n g id ro liz ja ra y o n in i 
ifo d alay d ig an m o lek u ly ar va ion li te n g la m a la in i tuzing. 
Qaysi tu z eritm asid a gidroliz oddiy yoki bosqichli boradi? 
K o ‘p b o s q ic h d a b o ra d ig a n tu z la r g id ro liz in in g fa q a t 
b irinchi b osqich in i yozing, ch u n k i k o n sentrlan g an e ritm a ­
lard a keyingi b o sq ich lar ju d a sekin b o rad i. T u zlar e ritm a ­
larid ag i m u h it reaksiyalari t o ‘g ‘risida u m um iy xulosalar 
qiling:
a) k u c h li asos va ku chsiz k islo tad a n hosil b o ‘lgan 
tu z la r;
b) k u ch siz asos va k uchli k islo tad a n hosil b o ‘lgan 
tu z la r;
d) ku ch siz asos va kuch siz kislo tad an hosil b o ‘lgan 
tu z la r;
e) kuchli asos va kuchli kislotadan hosil b o ‘lgan tuzlar.
30

---