E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

2. Ortoborat kislotaning kislotalik xossalarini tekshirish.
Bir necha b o ‘lakdan iborat b o rat kislota kristallari
solingan 2 ta probirkaga 1 —2 ml chamasi distillangan suv 
quyib, probirkalarni qizdirish yordamida kristallarni eriting. 
Bir probirkaga 3—5 tom chi neytral lakmus eritm asidan 
quying. Lakmus rangining o ‘zgarishini kuzating. Ikkinchi 
probirkaga m agniy lentasidan yoki magniy kukunidan 
ozgina soling. G az ajralib chiqishini kuzating. Borat 
kislotaning dissotsiatsiyalanish tenglamasini yozing. Borat 
kislotaning m agniy bilan ta ’sirini yozing.
3. Borat kislotaga xos reaksiya.
Probirkaga borat kislota 
kristallaridan 1—2 m ikroshpatel solib, uning ustiga 3—4 
tom chi konsentrlangan sulfat kislota tom izing, unga etil 
spirtidan 6—8 tom chi q o ‘shib, shisha tayoqcha yordamida 
yaxshilab aralashtiring. Probirkani shtativga o ‘rnatib, gaz 
o ‘tkazgich nay o'rnatilgan tiqin bilan berkiting. Probirkani 
gaz gorelkasining past alangasida sekin qizdiring. Naydan 
chiqayotgan borat etil efir bug'ini yondiring. Sulfat kislota 
suvni to rtib oluvchi m odda sifatida ham da hosil b o ‘lgan 
efirni gidrolizga uchratmaslik uchun solinganligini hisobga 
olib, reaksiya tenglam alarini yozing. A langaning rangiga 
e ’tib o r bering.

---

METALLARNING XOSSALARI
ISHQORIY METALLAR
D avriy sistem aning bosh gruppachasida joylashgan 
elem entlar — litiy, natriy, kaliy, rubidiy, seziylarga 
ishqo­
riy metallar 
deyiladi. Ishqoriy metallarning davriy sistemada 
joylashgan o ‘rinlari, elektron konfiguratsiyalari, atom lar- 
ning o ic h a m la ri, valentliklari va oksidlanish darajalarini 
ko'rsating. Ishqoriy m etallar texnikada qanday olinadi?
Ishqoriy m etallar bilan ishlashda suvga ehtiyot b o ‘ling. 
M etallarni kerosindan faqat pinset bilan oling, ularni 
q o i bilan olish q a t’iy m an qilinadi. Ishqoriy m etallarning 
qo ld iq larin i va ishlatilganlarini laborantga topshiring. 
M etallarning qoldiqlarini axlat solinadigan idishga yoki 
rakovinaga tashlamang.