E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

NITRAT KISLOTANING OKSIDLOVCHILIK
XOSSALARI
Probirkaga 2—3 tom chi konsentrlangan nitrat kislota­
dan quying va mis qirindisidan kichkina b o ‘lakcha soling. 
Boshqa probirkaga 2 tom chi suyultirilgan In li nitrat 
kislotadan quyib, ustiga mis qirindisi b o ‘lakchasidan soling. 
Kislota solingan probirkani sekin qizdiring. Ikkala probirkani 
oq fonda ushlang va h ar ikkala holda reaksiyaning bori- 
shidagi farqni belgilang. Birinchi va ikkinchi hollarda qanday 
gaz ajralib chiqadi? Tegishli reaksiyalarning tenglamalarini 
yozing.
N itrat kislota tuzlarining termik parchalanishi:
a. 
Q o ‘rg ‘oshin nitratningparchalanishi.
Probirkaga 1—2 
m ikroshpatel qu ru q q o ‘rg‘oshin n itrat tu zidan soling. 
Probirkani shtativga gorizontal holda mahkam lang va asta 
qizdiring. Ajralib chiqayotgan gazni rangiga qarab aniqlang. 
Ikkinchi gaz kisloroddir. Q o£rg£oshin nitrat parchalanishi 
va ajralgan gazlar tarkibiga qarab bajarilgan ishdan xulosa 
chiqaring. Probirkada qanday modda qoladi? Uning rangini 
ko'rsating va form ulasini yozing. Q o ‘rg‘oshin nitratning 
parchalanish reaksiyasi tenglam asini yozing. Oksidlovchi 
va qaytaruvchilarni k o ‘rsating.
b. 
Kaliy nitratning parchalanishi.
Probirkaga kaliy nitratning 3—4 dona kristallidan solib, 
uni shtativga qiya holda o ‘rnating va gaz alangasida gaz 
ajralib chiqa bo shlaguncha suyuqlantiring. Probirkaga 
cho‘g‘langan cho'pni tushiring. Nimani kuzatdingiz? Qaysi 
gaz ajralib chiqdi? Qizdirishni gaz to ‘liq chiqib bo‘lguncha 
davom ettiring. Kaliy nitrat parchalanganda, kaliy nitrit 
hosil bo 'lg an lig in i isbotlang. B uning u ch u n p robirka 
sovigandan keyin 4 —6 to m ch i suv quying va shisha 
tayoqcha yordam ida aralashtirib turib, qattiq qoldiqni 
eriting. Olingan eritm adan 2 ta probirkaga 2—3 tom chidan 
quying. U lardan biriga 2 n sulfat kislota qo'shilgan kaliy
59

---

yodid eritm asidan 3—4 tom chi, ikkinchisiga esa kislotali 
m uhitga keltirilgan kaliy perm anganat eritm asidan 3—4 
tom chi quying. Birinchi va ikkinchi hollarda eritm a rangi 
qanday o ‘zgarganligini belgilang. 0 ‘tkazilgan reaksiya- 
larning tenglam alarini yozing.