19-MAVZU: BIOSFERADA MODDA VA ENERGIYA ALMASHINUVI Berilgan rasmlardan foydalanib, biosferada moddalar va energiyaning oziq zanjiri orqali berilishini sxemada ifoda eting.
Javob
20-MAVZU: MATEMATIK MODELLASHTIRISH METODINI TAHLILI Matematik modellarni tuzish etaplari ketma-ketligini tо‘g‘rilab joylashtiring.
1
1-bosqich
A
modellashtirish kerak bо‘lgan real xodisalarni о‘rganib chiqish
2
2- bosqich
B
model asosida hisoblash va natijalarni haqiqatdan bor narsa bilan solishtirish
3
3- bosqich
C
о‘rganilayotgan jarayonni ta’riflab beruvchi matematik nazariyasini ishlab chiqish
Javob:__1-A__2_–B__3_-_C'>Javob:
1-A
2 –B
3 - C
21-MAVZU: TIRIK ORGANIZMLARNING BIOKIMYOVIY XUSUSIYATLARI VA FUNKSIYALARI Biosferadagi tirik organizmlarning funksiyasi va kechadigan jarayonlarni bir biriga moslashtiring.
№
Funksiyalar
№
Jarayonlar
1
Energetik
A
Organik moddalarning parchalanishi. Oksidlanish-qaytarilish jarayonlari
2
Tо‘plovchi
(akkumulyativ)
B
Moddalarning yerning tortish kuchiga qarshi yo’nalishda kо‘chirilishi
3
Parchalovchi (destruktiv)
C
Fotosintez, energiyaga boy bо‘lgan moddalarning parchalanishi, ozuqa zanjirlari orqali energiya va moddalarning о‘tkazilishi
4
Muhit hosil qiluvchi
D
Organizmning tana tuzilishi uchun zarur moddalarning hayot faoliyati natijasida tо‘planishi
5
Transport (migratsiya)
E
Tashqi muhitning fizik-kimyoviy xususiyatlarini о‘zgartirish
Javob:
1 -C
2 -D
3 -A
4 -E
5 -B
22-MAVZU: EKOTIZIMLARNING О‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI Biogeosenoz_va_ekotizimlarning_bir-biridan_farqlarini_aniqlang_va_jadvalni_tо‘ldiring.'>Biogeosenoz va ekotizimlarning bir-biridan farqlarini aniqlang va jadvalni tо‘ldiring.
1. Tabiiy hodisa hisoblanadi.
2. Ma’lum tabiiy chegaraga ega bо‘lgan fazoviy birlik;
3. Qо‘shni biogeosenozlardanfitosenozi bilanajralib turadi.
4. Biogeosenoz tarkibiga odam kirmaydi,
5. Tabiiy yoki butunlay sun’iy hodisa bо‘lishi mumkin.
6. Funksional birlik bо‘lgani uchunqо‘shni ekotizimlardanajralib turishi shart emas.
7. Yirik ekotizimlar odatda odam ta’sirida bо‘ladi.
Biogeosenoz
Ekotizim
1
Tabiiy hodisa hisoblanadi
1
Tabiiy yoki butunlay sun’iy hodisa bо‘lishi mumkin
2
Ma’lum tabiiy chegaraga ega bо‘lgan fazoviy birlik
2
Funksional birlik bо‘lgani uchun qо‘shni ekotizimlardan ajralib turishi shart emas.
3
Qо‘shni biogeosenozlardan fitosenozi bilan ajralib turadi,
3
Yirik ekotizimlar odatda odam ta’sirida bо‘ladi.
4
Biogeosenoz tarkibiga odam kirmaydi
4
Ekotizimlarda ma’lum chegara yo’q
23-MAVZU: EKOTIZIMDA MODDA VA ENERGIYA О‘ZGARISHI Ekotizimdagi moddalar almashinuvida qatnashadigan guruhlarning ketma-ketligini ifodalagan holda tegishli raqamlarni kataklarga yozing.
24-MAVZU: ATMOSFERANING TARKIBI VA TUZILISHI 1-Topshiriq. Atmosferaning kimyoviy tarkibini manbalar yordamida aniqlashtiring. 2-Topshiriq. Klasterni tо‘ldiring.
AZOT 78%
KISLOROD 21 %
ARGON 1%
UGLE DIOKSID 0.05%
ATMOSFERA
Suv tomchilari
Suv bug‘lari
Muzlik kristallari
Chang
25-MAVZU: MUHOFAZAGA OLINGAN HUDUDLAR HAQIDA TUSHUNCHA 1-topshiriq. Tushirib qoldirilgan sо‘zlarni yozing. Surxon qо‘riqxonasi florasi tarkibiga 810 oilaga mansub________ tur yuksak о‘simliklar kiradi va ulardan____29_____ turi endemiklardir.
2-topshiriq. “Muammo” organayzerini tо‘ldiring
Muammoning turi
Muammoning kelib chiqish sabablari
Muammoni yechish yo‘llari va sizning xarakatingiz
Biologik xilma-xillikni saqlash
Tabiatni asrash
maqsadlariga erishish
uchun barcha miqyosda
harakat qilish kerak.
Chunonchi, masalan, faqat ilmiy yoki tabiatni
muhofaza qilish faoliyatini
ilgarilatib buning
barobarida moddiy texnik
bazani kuchaytirmaslik
yoki qonunchilik bazasini
yaxshilamaslik mumkin
emas.
4 yil davomida BMTTD va
O‘zbekiston Respublikasi
Ekologiya va atrof-
muhitni muhofaza qilish
davlat qo‘mitasining
Global Ekologik Fond
moliya ko‘magida amalga
oshirilayotgan “Global
ahamiyatga ega bioxilma-
xillik uchun muhim asosiy tog‘li hududlarda tabiiy
resurslardan barqaror
foydalanish va
o‘rmonlarni boshqarish “
qo‘shma loyihasi
bioxilma-xillikni asrash va
undan barqaror
foydalanish sohasida
mavjud qonunchilikni
yaxshilashga qaratilgan
bir qator normativ
huquqiy hujjatlar ustida
ishladi.
—2019-yilda
O‘zbekistonda ilk
qo‘riqlanadigan hudud—
Hisor davlat tog‘-archa
qo‘riqxonasi tuzilishiga
asos bo‘lgan hujjatlar
ishlab chiqildi.
—Qo‘riqlanadigan
hududlarni tashkil qilish
tartibi, shuningdek ular
to‘g‘risidagi namunaviy
nizom tasdiqlandi.
—Qo‘riqxonalarda ilmiy-
tadqiqot ishlari va tabiiy
jarayonlar monitoringi
tartibi belgilandi.
—O‘zbekiston
Respublikasida barcha
qo‘riqlanadigan tabiat
hududlarini tashkil etilishi
va faoliyat yuritishining
asosiy jihatlarini qamrab
oluvchi qo‘riqlanadigan
tabiat hududlari
to‘g‘risidagi qonunning
yangi loyihasi tayyorlandi.
