Амин Бабайев, Вцгар Бабайев

7. Salmonellyoz 
 
Salmonellyoz (paratif) – bütün kənd təsərrüfatı heyvanları və quşlarda təsadüf 
edilir. Xəstəliyə cavan heyvanlar da həssaslıq göstərir. Yaşlılar isə mikrobdaşıyıcı 
və yayıcıları ola bilər. Dölün ana bətnində yoluxması da istisna edilmir.  Boğaz 
qoyun və keçilərdə boğazlığın son dövründə (4 aylıq) balasalma halları baş verir. 
Körpə quzular ilk günlərdən 2 aylığa qədər daha həssas olur, lakin yaşlı heyvanlar 
da xəstəliyə tutulur. 
Kliniki  əlamətlərdən temperaturun yüksəlməsi (41-42C
0
), nəbzin tezləşməsi və 
təngnəfəslik  səciyyəvi sayılır. Çox vaxt ishal zamanı qığın səthi seliklənir, bəzən 
qan izləri görünür. Xəstələr öskürür, fınxırır, ayaq üstə dura bilmir, əmişdən 
yayınır. Belə hallarda körpələr və cavanlar  2-5 günə tələf olur.  
Qabaqlayıcı  tədbirlər.  Xəstəliyin qarşısını almaq üçün baxım, qulluq, 
saxlama, xüsusilə gigiyena qaydalarına  əməl olunmalı, vaxtaşırı peyvəndləmə 
aparılmalıdır. Yaxşı olar ki, bu şərtlərə hələ anac qoyunlar qoça hazırlanan ərəfədə 
əməl edilsin. Bala salan qoyunları müalicə etməkdənsə, ətliyə verilməsi məsləhət 
görülür. Müalicə yalnız xəstəliyin başlanğıcında kəsərlidir. Aparılan tədbirlərin 
səmərəsini artırmaq naminə bütün heyvanların kompleks müalicəsi nəzərdə tutulur.  
8. Bradzot 
İti gedişatına görə  nəzərdən yayınmayan, həzm yollarında ağır fəsadlarla 
müşayət olunan torpaq infeksiyasıdır. Qanaxma, 12 barmaq bağırsağın və şirdanın 
iltihabı  səciyyəvi  əlamət sayılır. Qoyunlarda daha çox təsadüf olunur. İlin soyuq 
vaxtlarında, ot örtüyü qırovla örtüləndə kütləvi xəstələnmə müşahidə edilir. Bir 
qayda olaraq, kök və piylənmiş heyvanlar xəstəliyi daha ağır keçirir. Xəstəliyə 
tutulmuş heyvanların 90%-ə qədəri tələf olur. 
Xəstəliyin əlamətləri. Gözlənilmədən sağ-salamat görünən heyvanlar arasında 
qırğın başlayır. Heyvanların temperaturu birdən-birə yüksəlir, iştahası itir, 

---

 235
təngnəfəslik, ürək döyüntülərinin tezləşməsi, titrəmə,  əsməcəlik müşahidə edilir. 
Ağırlaşma hallarında heyvan narahat olur, burnundan, ağzından köpüklü selik 
gəlir, qanlı ishal müşahidə olunur. Xəstə dirənə-dirənə yeriyir, sancıdan yerə sərilir 
və üzmə hərəkətləri nəzərdən yayınmır. Qusma  və boğulma  baş verir. 
Qabaqlayıcı  tədbirlər. Suvat yerlərinin və otlaqların vəziyyətinə  nəzarəti  
həyata keçirmək lazıımdır. Xəstəliyi törədən faktorlarla mübarizə aparlmalıdır. 
Yazda və payızda polivalent vaksinlə peyvənd aparılır (heyvanlar otlağa 
çıxmamışdan 30-45 gün qabaq). Xəstəliyin iti gedişli formasında müalicə  nəticə 
vermir.