Амин Бабайев, Вцгар Бабайев



Yüklə 7,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə22/431
tarix25.12.2016
ölçüsü7,15 Mb.
#3175
növüDərslik
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   431
 
 
 
 
 
 
Şəkil 2. Biosferin canlı və cansız komponentləri 
 
Biotanın fəaliyyəti nəticəsində biosferdə toplanan bioloji mənşəli maddə 
biogen maddəni təşkil edir. Biogen maddə biotanın müxtəlif destruksiya
mineralizasiya dərəcəsində olan qalıqlardır.  
Biosferin tərkibində canlı aləmin bu və ya digər dərəcədə  təsirinə  məruz 
qalmış dağ və dağ çöküntü süxurları qeyri-üzvi maddəni təşkil edir.  
Biosferin canlı aləmlə  zəngin olan daha fəal hissəsi ekosfer (ekoloji sfera) 
adlanır. Ekosferdə  təqribən 1 mln. heyvan növü və 340 minə  qədər bitki növü 
yayılmışdır. Bitki və heyvan növünün 93%-ə qədəri quruda məskunlaşmışdır.  
Ekosferin biokütləsi milyon illər  ərzində sabit qalaraq, 2,5 trilyon ton 
(2,5x10
12
) üzvi quru maddə təşkil edir. Ümumi biokütlənin 99,87%-i litosferin və 
yalnız cüzi miqdarı – 0,13%-i Dünya okeanının payına düşür. Biosferdə əsas bio-
kütlə yaradan bitkilərdir, quruda onların payına 99,2%, okeanda isə 6,3% düşür.  
Arası  kəsilmədən davam edən iki təbii proses - üzvi maddələrin  sintezi  və 
parçalanması geoloji dövr kəsimində biosferin dayanıqlığını  təmin edir. Üzvi 
maddənin sintezi (fotosintez) və parçalanmasında (destruksiya) müxtəlif canlı 
orqanizmlər iştirak edir. Canlı növlər və onların məcmusu biosferin təkamül 
inkişafı  nəticəsində seçilərək «ixtisaslaşmışdır». «İxtisaslaşmış» məcmular tərə-
findən yaradılmış təbii ətraf mühitin abiotik amilləri müasir biosferi təşkil edir.  
 

Yüklə 7,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   431




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin