Eksperimental psixologiya: tushuncha tarixi. Eksperimental psixologiyaning hozirgi davrdagi holati. Reja

3- MAVZU: PSIXOLOGIK TADQIQOT METODLARI KLASSIFIKATSIYASI. TADQIAOTLARNI TASHKIL ETISHGA QO’YILADIGAN TALABLAR.
Reja:

1. 
   Noeksperimental psixologik metodlar.
   
2. 
   Noeksperimental metodlar, so’rovnoma bilan uzviy bog’liqligi.
   
3. 
   Psixologik tajribalarda so’rovnoma metodlari.
   
4. 
   Psixologik metodlarning asosiy mohiyati.
   
5. 
   Psixologik tadqiqotning metodlari.
   
6. 
   Psixologik metodlarning umumilmiy klassifikatsiyasi.
   
7. 
   Adabiyotlar bilan ishlash va uni tizimga keltirish.
   
8. 
   Eksperimental tadqiqotni tajriba sinovini tashkillashtirish.
   
9. 
   Abstraksiya va konkretizatsiya.
   
10. 
    Induksiya va eduksiya.
    
11. 
    Analiz va sintez.
    
12. 
    Klassifikatsiya, taqqoslash va umumlashtirish
    

Hozirgi zamon psixologiyasida juda ko’plab psixodiagnostik metodlar qo’llaniladi, ammo ularning barchasini bir xil darajada mukammal va aniqlik bilan ishlab chiqilgan deb bo’lmaydi. Nemis olimi Baumgarten hali 1935 yildayoq 15 mingdan ziyod psixodiagnostik metodlar mavjudligi haqida yozgan edi. Hozirgi kunga qadar ularning soni yildan-yilga ortib bormoqda.
Psixologiyada qo’llanilayotgan metodlarni ikki guruxga bo’lish mumkin:
1. Tadqiqotchilik metodlari - u yoki bu psixik jarayon, holat va sifatlarning o’ziga xos xususiyatlarini o’rganishga xizmat qiladi hamda empirik va eksperimental tadqiqotlarda keng foydalaniladi. Tadqiqotchilik metodlarini qo’llashdan maqsad – ishonchli ma’lumotlar olish, psixologo-pedagogik tajriba jarayonida va kuzatish orqali shaxs xulq-atvorining namoyon bo’lish xususiyatlarini o’rganishdan iboratdir.
2. Psixodiagnostik metodlar – o’rganilayotgan psixologik xususiyatlarning miqdoriy va sifat ko’rsatkichlarini aniqlash va baholash maqsadida qo’llaniladi. Psixodiagnostik metodlardan psixologiyaning turli sohalarida inson faoliyatining ko’plab turlarini o’rganish maqsadida foydalanish mumkin. Ilmiy psixologiyada bu metodlardan tadqiqotchilik tajribasini tashkil etish va o’tkazish jarayonida, amaliy psixologiyada esa psixologik maslahat, psixologik korreksiya (tuzatish), psixodiagnostika maqsadlarida foydalaniladi. Shuningdek, hozirgi zamon psixologiyasi amaliyotida psixodiagnostik metodlarni kasbiy tanlash yoki kasbiy saralash ishlarida ham keng qo’llanilmoqda.
Amaliyotda qo’llanilayotgan psixodiagnostik metodlarni R.S. Nemov tomonidan quyidagicha tasniflangan:
1. Kuzatishga asoslangan psixodiagnostik metodlar
2. So’rovnomaga asoslangan psixodiagnostik metodlar
3. Faoliyat natijalarini tahlil qilish asosidagi psixodiagnostik metodlar
4. Eksperimental psixodiagnostik metodlar
V.L.Marishuk psixodiagnostik metodlarni quyidagicha tasniflaydi:

Taqiqot yo’nalishiga ko’ra