Eksperimental

Faraz (gipoteza) (qadimgi grek tilidan - asos, taxmin) — oldindan o’rganilgan faktlar, hodisalar, jarayonlarning muayyan majmuiga asoslangan, ularni izohlash uchun ilgari suriladigan va tasdiqlanishi yoki inkor etilishi lozim bo’ladigan nazariy taxmin.
Tadqiqot farazi - bu bevosita kuzatilayotgan hodisa, o’rganilayotgan hodisaning tuzilishi yoki uning tarkibiy qismlari o’rtasidagi aloqalar xususiyati haqidagi ilmiy asoslangan taxmindir. Farazlar mavjud faktlar asosida ishlab chiqiladi.
Xulosa sifatidagi faraz obyektiv voqyelikda o’z ildizlariga ega bo’ladi, fikrning bevosita kuzatilayotgan hodisalardan ularning sababli izohlanishigacha bo’lgan harakati hisoblanadi.
Farazning tabaqalashtiruvchi belgilari

• 
  farazning uni yaratish uchun asos bo’lgan va asoslanishi uchun yaratilgan faktlarga muvofiqligi
  
• 
  tekshiriluvchanligi
  
• 
  imkoni boricha kengroq hodisalar doirasiga nisbatan nisbat berilishi mumkinligi
  
• 
  nisbatan soddaligi
  
• 
  mazmunida muammoni hal etish usullari va natijalari haqidagi taxminning mavjudligi
  
• 
  mantiqan zid kelmasligi
  
• 
  natijaga yo’naltirilganligi
  

Gipoteza - bu o’rganilayotgan ob’ekt xususiyatlari haqida ilmiy tahlil. Gipoteza: a) ta’riflovchi, b) tushuntiruvchi, v) oldindan aytib beruvchi, ya’ni gipoteza - prognozlar bo’linadi:
Ta’riflovchi gipoteza - bu ob’ekt tuzilmasi va elementlar haqidagi tahlilni komponentlari miqdoriy bog’liqligi elementlararo aloqalar va xarakteri haqida ma’lumotlar beradi. Masalan, mehnat motivi tuzilmasi ish haqiga emas, balki mehnat mazmuniga bog’liq bo’ladi. Dindorlikning ustun tipi-progmatik va milliy tiplar mavjuddir;
Tushuntiruvchi gipoteza - juda murakkab bo’lgan sabab aloqalari haqidagi taxmindir
Gipoteza - bashorat jarayoning rivojlanishi haqida tasavvur beradi. U rivojlanish tendentsiyasi va yo’nalishlarini aniqlovchi, barqaror mexanizimlarni ochib beradi.
Gipoteza - empirik metod yordamida tekshirilishi mumkin bo’lgan, tadqiqotdagi eng asosiy hususiyatlarni aniqlovchi muhim bilish instrumentidir. Gipoteza bor yo yo’qligi tadqiqot darajasini xarakterlaydi, qolgan barcha ishlar gipotezani isbotlash yoki inkor etish bilan bog’liq bo’ladi.
Qiziqish (lotin qiziqishidan - ma'noga ega, muhim) - insonning ob'ektga bo'lgan munosabati, u uchun qimmatli va jozibali narsaga. Psixologiyada qiziqish insonning ma'lum bir mavzuga bo'lgan faol bilim yo'nalishi sifatida tushuniladi.
Qiziqish - bu shaxsning individual psixologik xususiyati bo'lib, u voqelik hodisalariga tanlab yo'naltirilganligi bilan tavsiflanadi. Qiziqish ijobiy hissiy munosabat va intellektual bilish faoliyatida namoyon bo'ladi. Faqatgina ushbu ikkita belgi mavjud bo'lganda, biz odamning u yoki bu qiziqishiga ega deb hisoblashimiz mumkin.