Ekstrakorporal membran oksijenizasyonu (ecmo); yaşamı tehdit eden, ileri ama

ECMO SONUÇLARI
ECMO uygulamaları tecrübe, birikim gerektiren iyi 
eğitimli multidisipliner kalp ve damar cerrahisi, kardiyoloji, 
perfüzyon, yoğun bakım ekibi ve anesteziyolojiyi kapsayan bir 
ekip işidir.
1980-1999 yılları arasında Michigan’da 1061 yenidoğan 
hasta ECMO ile tedavi edilmiş bunların 875 (%82.5)’ i fayda 
görmüştür. Bu çalışma popülasyon düzeyinde ECMO ve 
yenidoğan mortalite oranlarını karşılaştıran ilk çalışmadır. 
Amerika’da 5151 yenidoğan ECMO hastası retrograd olarak 
incelendiğinde sağkalım oranının %62 olduğu görülmüştür. 
%22 tanesinin kardiyak tanısı vardır ve bunlarda mortalite 
daha yüksektir; ayrıca hastalar arasında belirli bölgelerde 
olan uygulamalarda mortalitenin ve maliyetin daha yüksek 
(ortabatıda kuzeydoğudan daha yüksek; aOR= 2.0, p< 0.01) 
olduğu ortaya konmuştur. Kardiyak tanısı olmayan hastalarda 
en yüksek mortalite ve maliyet konjenital diyafram hernili 
hastalara aittir (2.3, p< 0.01)
(33,34)
. Pediatrik popülasyona 
dair umut verici çalışmalar mevcuttur ancak bunların yetişkin 
hastalar için benzer olduğunu söyleyebilmek güçtür. ECMO 
sonuçlarına dair özellikle yetişkin popülasyon için kaliteli 
randomize kontrollü çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. 
Yetişkin hasta popülasyonunda hasta sağ kalırsa uzun 
dönemde sonuçlar iyi olmaktadır, ancak daha fazla araştırma 
gerekmektedir. Yetişkinler üzerine yapılmış en geniş kapsamlı 
çalışmalardan birisi olan CESAR çalışmasına göre ARDS 
nedeniyle yetişkinlerde uygulandığında ECMO’nun yararlı 
olduğu ortaya konmuştur. CESAR çalışmasında ciddi 
solunum yetmezliği olan yetişkin hastalarda ECMO sonuçları 
geleneksel ventilatör tedavisi sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır. 
İyileşme potansiyeli taşıyan solunum yetmezlikli hastaların 
ağır özürlü durumla (yatağa bağımlı olma, kendi kendine 
giyinme ve yıkanmada yetersizlik) sonuçlanmaksızın 6 aylık 
sağkalım oranları üzerine ECMO’nun etkinliğinin araştırıldığı 
randomize kontrollü bir çalışmadır. Hastalar Glenfield Hospital, 
Leicester, İngiltere’de VV-ECMO’ya başvurulmuş 90 hasta ile 
diğer referans hastanelerde geleneksel ventilasyon yöntemlerle 
tedavi edilen 90 hasta ile randomize edilmiştir. Geleneksel 
grupta İngiltere’deki standart tedavi yöntemleri (geleneksel 
ventilatör) kullanılmıştır. ECMO grubunda 90 hastadan 57’si, 
geleneksel ventilasyon grubunda 87 hastadan 41’i hedeflenen 
noktaya gelmiştir. Yaş, yüksek basınçlı ventilasyon süresi, 
çalışmanın başlangıcındaki birincil tanı ve yetmezlikteki organ 
sayısından bağımsız olarak VV-ECMO tedavisinin potansiyel 
faydaları gözlenmiştir. VA-ECMO tedavisinin sonuçları 
hakkında çalışmalar halen yetersizdir
(6)
. ECMO tedavisinin 
nasıl sonuçlanacağı özellikle hangi endikasyonla yerleştirilmiş 
olmasına bağlıdır. Michigan Üniversitesinde 1973-2010 yılları 
arasında ECMO kullanılmış 2000 hasta üzerinde araştırma 
yapılmış. 2000 hastadan %74’ü ECMO’dan ayrılmış ve %64’ü 
taburcu olmuş. Respiratuar yetmezlik için ECMO kullanılan 
799 yenidoğan hastadan %84’ü, 239 çocuk hastadan %76’sı, 
yetişkin 353 hastadan %50’si taburcu olabilecek kadar fayda 
görmüştür. Kardiyak yetmezlik için sonuçlara baktıklarında
sağkalım oranları 119 yetişkin hastada %38, 361 pediatrik 
hastada %45 olmuştur. Ekstrakorporal kardiyopulmoner 
resüsitasyon esnasında 129 hastada ECMO’ya başvurulmuş
bunların %41’i taburcu olabilmiştir. En sık görülen 
komplikasyon %39 ile kanama, en az görülen komplikasyon 
ise %2 insidans ile pompa fonksiyon bozukluğu olmuştur. 
%8 hastada intrakraniyal kanama ya da enfarkt görülmüş 
bunların %43’ü sağkalmıştır. Bu tek bir merkez tarafından 
yayımlanmış en geniş ECMO hasta serisidir. Bu çalışmada her 
yaştan ölmekte olan hastanın ECMO’dan fayda görebileceği 
ileri sürülmektedir
(35)
. 2005-2011 yılları arasında 151 hastayı 
kapsayan Avustralya-Alfred çalışmasında VA-ECMO (%66.5) 
ve VV-ECMO (%33.5) sonuçları karşılaştırılmıştır. Ortalama 
uygulama süresi sırayla; 10 gün (6-16) ve 7 gün (5-10) olup 
sonuçlar karşılaştırılmıştır. Totalde mortalite %37.3, VA-ECMO 
için %37.1, VV-ECMO için %37.7 olarak bulunmuştur. En sık 
görülen komplikasyon, kanama ve infeksiyon olmuştur
(36)
.
İlerleyen teknoloji, hastaya kolayca yerleştirilebilen 
ve hızla devreye giren cihazların artmasına paralel olarak 
kardiyojenik şok veya kardiyak arrest durumlarında ECMO’nun 
yararlılığının gittikçe arttığını görmekteyiz
(37-39)
.
Korkulan komplikasyonları olmakla beraber ECMO, etkili 
ve hayat kurtarıcı olabilecek geçici bir tedavi yöntemidir.
İyileşme, bir sonraki adımı kararlaştırma ya da transplantasyon 
için uygun organı bekleyene kadar köprü görevi görmektedir. 
Özellikle yenidoğan hasta grubunda ECMO sonuçları 
yüzgüldürücü olup mortalite ve morbiditede azalma 
sağlamaktadır ancak yeterli fayda sağlayabilmek için ECMO 
endikasyonu koymak için vakit kaybedilmemeli ve hızlıca 

---

243
●
Koşuyolu Heart J 2018;21(3):236-244
Özsoy SD, Yılmaz Ak H.
ECMO desteği sağlanmalıdır. Hangi hastanın ECMO’dan 
faydalanabileceği kararını vermek güçtür ve ECMO’nun her 
sorunun cevabı olmadığı da göz önüne alınınca sonuçları daha 
iyi öngörebilmek ve bu tedaviden doğacak kötü sonuçları 
sınırlandırmak durumundayız. 2016 yılında risk tahmin skorları 
üzerine birkaç önemli adım atılmıştır
(40-42)
.
Bugünlerde çeşitli çalışma grupları Ekstrakorporal Yaşam 
Destek Organizasyonu (Extracorporeal Life Support Organiza-
tion; ELSO) ve Avrupa Ekstrakorporal Yaşam Destek Grubu 
(European Extracorporeal Life Support; ECLS), kayıtlı olan 
çok sayıda merkezden pediatrik ve yetişkin hastalara dair 
raporlar toplayıp kılavuzlar hazırlayarak kritik hastalarda 
ECMO kullanımı konusunda tavsiyeler vermektedir. Merke-
zler kendi imkanları ve tecrübeleri doğrultusunda bu önerileri 
değerlendirir. 
Ocak 2015 itibariyla 65.171 üzerinde hasta ekstrakorporal 
yaşam desteği almıştır. Hastaların çoğunluğu yenidoğan olup
%53, %25 pediatrik ve %23 yetişkindir. Bunların dağılımına 
bakarsak; 41.300 (%63) üzerinde hasta respiratuar yetmezlik, 
18.700 (%29) üzerinde hasta kardiyak yetmezlik ve 5.100 
(%8) üzerinde hasta ekstrakorporal kardiyopulmoner resüsita-
syon için destek almıştır
(43,44)
.
Kardiyak ve pulmoner yetmezlik gibi her yaşta hasta için 
hayatı tehdit eden durumlar olmaya devam ettikçe; ECMO 
veya diğer alternatif yöntemler üzerinde arayışlar ve detaylı 
çalışmalar sürecektir.