Əktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkili metodikası

Yaradıcı oyunlar 
M
əzmun.  Süjetli-rollu  oyunlarda  müxtəlif  süjetlərin  (məişət,  əmək,  ictimai, 
fantastik,  sevimli 
ədəbi  əsərlərin  məzmunu,  tamaşaların)  əksolunması.  Müxtəlif 
t
əəssüratlar altında yeni süjetlərin, yeni rolların və oyun hərəkətlərinin düşünülməsi. 
Tikinti 
materiallarından müxtəlif tikililərin istifadəsi (gəmi, vağzal, körpü və s.).  
 
Yaradıcı,  rejissor  və  səhnələşdirilmiş  oyunlarda  nağılların,  bədi  iəsərlərin 
oynanılması,  onlara  dəyişikliklərin  edilməsi,  yeni  süjet  xəttinin  düşünülməsi,  yeni 
personajların,  hərəkətlərin  daxil  edilməsi.  Kuklalarla,  oyuncaqlarla  səhnələşdirilmiş 
tamaşaların qoyulması, kölgə teatrı, marionet teatrı. 
 
İmitasiya  oyunlarında  müxtəlif  yaradıcı  oyun  obrazlarının  (vəhşi  heyvanlar, 
quşlar,  bitkilər,  fantastik  qəhrəmanlar)  mimika,  pantomimika,  intonasiya  vasitəsilə 
h
ərəkətlərinin,  fiziki  vəziyyətlərinin  ifadəsi  (açan  gül,  fəsillərin  dəyişməsi,  quşların 
köçməsi və s.).  

 
 
67 
M
əktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkili metodikası
 
 
 
Yeni  h
ərəki  oyunların,  qaydalı  oyunların  yeni  variantlarının  düşünülməsi. 
Müxtəlif materiallarla tədqiqat oyunları.  
Oyun 
bacarıqları. 
Uşaqlarla 
oyunun 
mövzusunu 
əvvəlcədən 
razılaşmaq,rolları  bölüşmək,  3-4  nəfərdən  ibarət  oyun  qrupunda  ilkin  situasiya 
yaratmaq h
əvəsi oyatmaq. 
 
Oyunda 
öz  rollarının  vəyoldaşlarının  rollarının  təxmini  məzmununu  bilmək. 
Oyunun 
gedişində  lazım  gəldikdə  və  öz  arzusuna  görə  eyni  süjetdə  iki-üç  rolu  ifa 
etm
ək. Rollar üzrə qarşılıqlı münasibət (tabeçilik, idarəetmə) göstərmək.  
 
Oyunun 
gedişində qarşılıqlı münasibətdə uşaqları müəyyənləşmiş norma və 
qaydalara  (
davranış  mədəniyyəti,  dostluq,  kollektivçilik)  əməl  etməyə  sövq  etmək. 
Oyunun  t
əşkili  zamanı  rollarla  əlaqədar  münasibətlərin  əxlaqi  cəhətlərini  seçmək, 
mane
ələri  aşaraq  başqasına  kömək  etmək,  qayğı  göstərmək,  çətinlikliklərin 
öhdəsindən  gəlmək  bacarıqlarına  yiyələndirmək.  Birgə  oyunda  öz  davranışına 
m
əsuliyyətlilik, oyun niyyətini həyata keçirməyə həvəs yaratmaq.  
 
Oyunun 
gedişində  uşaqların  oyuncağı  seçmələri,  dəyişmələri,  oyun  üçün 
şərait  yaratmağı  bacarmaq.  Oyunda  əvəzedici  əşyalardan  istifadə  etmək.  Oyunda 
n
əinki  oyun  hərəkətləri  və  münasibətləri,  eyni  zamanda  personajın  halını  və 
xasiyy
ətini ifadə etməyi bacarmaq (sevən ana, sözə baxmayan qız, tələbkar müəllim).  
 
Öz rolunu adlandırmaq, oyunçuların yerini, hadisələri sözlə ifadə etmək (“Bu 
d
ənizdir”,  “Bu  gəmidir”,  “Gəmi  sehrli  adanın  yanına  üzür”).  Oyunda  süjetin  şərti 
hiss
əsinin «elə bil, sanki, guya ki» fəndindən istifadə edərək oynanılması («Elə bil,biz 
kosmosa 
uçduq,  indi  isə  Yerə  qayıdırıq»).  Əldə  olanmateriallardan  istifadə  edərək 
kostyumlar geyinm
ək, onlaradetallarfikirləşmək. Oyun obrazının ifadəli çatdırılmasına 
çalışmaq (hərəkət, mimika, intonasiya vasitəsilə).  
 
S
əhnələşdirilmiş tamaşalarda sərbəst şəkildə və ya müəllimink öməyi ilə oyun 
s
əhnəsini təyin etmək (pərdə və ya şirma ilə ayırmaq), oyun şəraitini yaratmaq (sadə 
dekorasiyalar 
hazırlamaq: evlər, ağac siluetləri, yol düzəltmək), öz hərəkətlərini digər 
«artistlər» in hərəkətləri ilə tutuşdurmaq.  
 
Rejissor 
oyunlarında  müxtəlif  personajlar  adından  danışmaq  və  hərəkət 
etm
ək,  oyuncaqların  hərəkətini  ifadələr  ilə  uyğunlaşdırmaq.  Kukla  konsertləri 
qoymaq. Oyun 
obrazına görə danışmaq, mahnı oxumaq, şeir demək.   
 
İmitasiya-oyunlarında  oyun  obrazlarını  ifadəli  təsvir  etmək,  onlara  xas  olan 
h
ərəkətləri  imitasiya  etmək,  mimika  və  jestlərdə  müxtəlif  emosional  vəziyyətləri 
çatdırmaq.  
 
M
əktəbəqədər  yaşın  sonunda  uşaq  təxəyyülündəki  oyun  süjetiniyaradıcı 
c
əhətdən  inkişaf  etdirməlidir,  sözlə  ifadə  etməlidir  (sözlü  oyunu  fikrində 
canlandırması).  Məsələn:  «Biz  aya  necə  səyahət  etmişdik»,  «Sehrli  ölkədə 
mac
əralarımız».  Yeni  süjet  xətti fikirləşmək, oyunçuların  fikirlərini  tamamlamaq,  öz 
t
əəssüratları ilə bölüşmək. 
 
Müxtəlif materiallarla tədqiqat oyunları 
Su, buz, qar il
ə oyunlar. «Suyu təmizləyək» (suyu müxtəlif qatışıqlardan fərqli 
filtrl
ər vasitəsilə (kağız, tənzif) təmizlənməsi. «Rəng oyunu» (rəngli su düzəltmək və 
müxtəlif  nisbətdə  rənglərin  qatışığından  yeni  rənglər  əldə  etmək).  «Kristallar 

 
 
68 
M
əktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkili metodikası
 
 
yetişdirək» (dolğun duz məhlulu düzəltmək və suyun buxarlanması nəticəsində duz 
kristalları əldə etmək). «Sehirli duz» (budaqları duzlu suya salıb duz kristalları əldə 
etm
ək).  «Rəngli  buz  dənəcikləri»  (rəngli  suyu  müxtəlif  formalı  qablara  tökmək  və 
dondurmaq). «Sabun köpüklərinin yarışması» (sabun köpüklərinin üfürülməsi: «Kim 
daha böyük köpük üfürər»). «Tökürük-boşaldırıq» (suyun boğazı müxtəlif endə olan 
qablara f
ərqli vasitələrlə tökülməsi (damcıtökənlə, şprislə və s.). «Gəmilərin sınağı» 
(müxtəlif  materiallardan  hazırlanmış  gəmiləri  suya  buraxmaq  və  külək  yaradaraq 
hansının tez batmasını müşahidə etmək). «Nə üzür, nə batır» (müxtəlif materiallardan 
hazırlanmış xırda əşyaları suya atmaq və hansı materialların batma xüsusiyyətinin 
olmasını müəyyən etmək). «Həll olunan duz, şəkər» (müxtəlif stəkanlarda duz, şəkər, 
sodanı həll etmək, sonra stəkanların yerini dəyişərək hansı stəkanda nəyin olduğunu 
t
əyin etmək (gözlə, dillə, digər üsullarla). 
İşıqla  oyunlar.  «Günəş  dovşanları»  (divarda  uşaqlar  bir-birinin  günəş 
dovşanını tutmağı çalışırlar). «Fənərlə axtarış» (qaranlıq otaqda fənərlə itmiş əşyanı 
tapmaq). «Rəngli siqnallar» (uşaqlar fənərin işığının necə rəngli olmasını fikirləşirlər). 
«Kölgələr  teatrı»  (divarda  əllər  vasitəsilə  müxtəlif  heyvanların  kölgələrini  etmək). 
«Şamla  rəsm»  (müəllim  ilə  birgə  kağız  üzərinə  mum  tökmək,  sonra  isə  üzərindən 
boya il
ə rəngləmək). 
Maqnit,  şüşə,  rezin  ilə  oyunlar.  «Maqnitlə  sınaqlar»  (maqnitlə  müxtəlif 
t
ədqiqatlar aparmaq: müxtəlif əşyaların cəlb olunması, hansılar yaxınlaşır, hansılar 
yox, maqnitin qaldırıcı qüvvəsinin yoxlanılması: hansı əşyaları çəkib qaldırır, hansıları 
yox. Hansı maneələrdən maqnit əşyaları çəkə bilir – kağız, su, karton, şüşə və s.). 
Böyüdücü  şüşələrlə  və  mikroskopla  oyunlar:  müxtəlif  əşyaların,  materialların 
baxılması.  Müxtəlif  rəngli  şüşələrdən  əşyalara  baxılması,  nəticələrin  çıxarılması. 
«Şüşə  üzərində  rəsm».  Düzbucaqlı  şüşə  üzərində  boyalarla  şəkillərin  çəkilməsi, 
sonra is
ə ağ kağıza qoyularaq keçirilməsi.  
Kağızla  oyunlar.      «Oriqami»  üsuluna  görə  müxtəlif  fiqur  və  əşyaların 
hazırlanması.  «Fırlanqıclar»  (müxtəlif  kağız  fırlanqıcların  hazırlanması).  «Qarmon 
büzməsi»  (nazik  kağız  və  daraq  vasitəsi  ilə  fit  vermək,  sanki  dodaq  qarmonunda 
oynamaq).  «İzlər»  («Ləpirlər»)  (təbii  materiallardan  (kartof,  kök  kəsilmiş)  möhürlər 
hazırlamaq  və  kağız  üzərində  ləpirlər  saxlamaq).  Müxtəlif  rəngli  surət  kağızı  ilə 
eksperimentl
ər (şəkil çəkmək, yazı yazmaq, işarə qoymaq, bir neçə surət çıxartmaq).  
 
Didaktik oyunlar 
M
əzmun. Bir neçə əlamətə görə əşyaların müqayisəsi üzrə oyunlar, müxtəlif 
əsaslara  görə  sıralarının  təyin  olunması,  əhəmiyyətli  əlamətlərə  görə  obyektlərin 
qruplaşdırılması (canlı-cansız, real-fantastik, ev heyvanları-vəhşi heyvanlar). Təsvirə 
görə əşyaları tapmaq üzrə oyunlar («Tap, nə fikirləşmişəm»; «Sual-cavab»). 
Tamın hissələrdən düzülməsi (10-12 hissə). 
Sxem, model, plan, şərti işarə, siqnallar üzrə bələdləşmə ilə bağlı oyunlar («Evə yolu 
tap», «Sxem üzrə xəzinə tap»). 
Yoxlama, 
sınaq  hərəkətlərin  həyata  keçirilməsi  üzrə  oyunlar  («Səhvi  tap», 
«Kontrolçu», «Fərqləri tap»). 

 
 
69 
M
əktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkili metodikası
 
 
Nitqi  oyunlar.  Xalq 
oyunları  («Bağban»,  «Boyalar»).  Qadağan olunmuş hərəkət  və 
qaydalarla oyunlar 
(«Qaravəağ», «Bəli-xeyr»). Müxtəlif loto növləri.  
Əqli inkişaf etdirici oyunlar: krossvordlar, tapmacalar, labirintlər, domino, mozaikavəs. 
Oyun 
bacarıqları.  Oyunda  təşəbbüskarlıq  və  yaradıcılıq  göstərmək.  Oyun 
m
əsələsini  sərbəst  qəbul  etmək,  qaydalara  görə  oyun  hərəkətlərini  əməl  etmək, 
düzgün nəticəni əldə etmək üçün çalışmaq. Oyunun məzmunu və qaydalarını izah 
etm
əyi bacarmaq, oyun haqqında suallara cavab vermək. Oyunda birgə iş görməyi, 
h
ərəkətlərin  ardıcıllığını  gözləmək,  səbr,  təmkinlik  göstərmək.  Öz  hərəkətlərinə  və 
oyunçuların hərəkətlərinə nəzarət etmək, səhvləri düzəltmək. Həll yollarının axtarışı 
zamanı  inadkarlıq  göstərmək,  nəticənin  düzgünlüyünü  görmək.  Həmyaşıdına  oyun 
m
əsələsinin  gedişini  izah  etməyi  bacarmaq.  Bir  neçə  oyun  bilmək    və  onları  təşkil 
etm
əyi  bacarmaq.  Oyunlarda  yeni  qaydalar  fikirləşmək,  yeni  oyun  hərəkətlərinin 
əlavə olunması ilə oyunu zənginləşdirməyi bacarmaq.  
Aşağıda  uşaqların  təfəkkür,  təxəyyül  və  nitqinin  inkişafı  üçün  yaradıcı 
tapşırıqlar  nümunələri  verilib.  Onlardan  müxtəlif  məşğələlər  və  müstəqil  fəaliyyət 
zamanı  istifadə etmək olar. 
 
M
əktəbəqədər yaşlı uşaqların təfəkkür, təxəyyül və nitqinin yaradıcı 
tapşırıqlar vasitəsilə inkişafı 
Uşaqların təfəkkürünü, təxəyyülünü, nitqini inkişaf etdirmək  və məktəb proqramını 
daha uğurlu  mənimsətmək üçün məktəbəqədər yaşlı uşaqlara yaradıcı didaktik oyunlar 
t
əqdim  olunur.  Didaktik  oyunların  əsasında  TRİZ  pedaqogikasının  uyğunlaşdırılmış 
n
əzəriyyəsi  və  təxəyyülün  inkişaf  metodları  durur.  Oyunlar  yaradıcı  tapşırıqlardan 
ibar
ətdir. Yaradıcı tapşırıqlardan istifadə edərkən aşağıdakı əsas prinsipləri nəzərə almaq 
lazımdır (müəllif A.A.Qin): 
 
Azad seçim  prinsipi.  Hər  bir öyrədici və  ya idarəedici fəaliyyətdə  uşağa azad seçim 
hüququ vermək. Yaradıcı tapşırıqlarda  dərk olunmuş seçim dərəcəsi var.   
Açıqlıq prinsipi. Uşağın qarşısına  bir tək düzgün cavabı olmayan məsələləri qoymaq. 
Yaradıcı məsələlərin mətninin təməlində şərtlərin variantları və ya belə məsələlərin həlli 
yolları qoyulur. 
F
əaliyyət prinsipi. Uşaqların mənimsədiyi əqli əməliyyatlar fəaliyyətdə məşq etdirilir. Hər 
bir yaradıcı tapşırıq hansısa bir praktik fəaliyyət növü ilə tamamlanır. 
Əks  əlaqə  prinsipi.  Uşaqların  əqli  əməliyyatları  mənimsəmə  prosesinə    müntəzəm 
n
əzarət  etmək.  Bir  yaradıcı  tapşırıq  digərləri  ilə  kəsişir,  bununla  müəllim  materialın 
m
ənimsəmə dərəcəsini yoxlaya bilər. 
Mükəmməllik prinsipi. Təlim prosesi zamanı səmərəliliyin artması və xərclərin azalması 
m
əqsədilə  uşaqların  imkanlarından,  biliklərindən  və  maraqlarından  maksimum  istifadə 
etm
ək.  
M
əktəbəhazırlıq  yaşlı  uşaqlarda  təfəkkürün,  təxəyyülün  və  nitqin  inkişafında 
aşağıdakı əsas məsələlər durur: 
1. 
Müqayisələrin tərtib edilməsinin öyrədilməsi; 
2.  Qafiy
ələndirmənin öyrədilməsi; 

 
 
70 
M
əktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkili metodikası
 
 
 
Oyununadı, məqsəd 
 
 
M
əzmun 
 
Metodiki 
tövsiyələr 
«Hansı əşyadır?» 
Uşaqlara  obyektdə  müxtəlif 
əlamətləri seçməyi öyrətmək. 
Müəllim söz deyir, uşaqlar isə onun 
əlamətlərini sadalayırlar. 
Savad t
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili, 
t
əsviri fəaliyyət. 
«Zəncir» 
 
Uşaqlara  obyektlərin  müxtəlif 
əlamətlərini 
t
əyin 
etm
əyi 
öyrətmək. 
Müəllim obyektin (əşyanın) təsviri olan 
şəkli göstərir, uşaqlar onu adlandırır. 
Sonra 
şəkil digər uşağa ötürülür, o uşaq 
şəklin hansısa bir əlamətini söyləyib başqa 
uşağa ötürür. Beləliklə şəkil hər bir uşağa 
ötürülür. Məqsəd –daha çox əlamət 
söyləmək və təkrarlamamaq. 
Savad t
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili, 
t
əsviri fəaliyyət. 
 
«Təsvirəgörətap» 
Uşaqlara  deyilən  təsvirlərə 
görə 
obyektl
əri 
tapmağı 
öyrətmək. 
Müəllim bir uşağa şəkil göstərir. O uşaq 
şəkli adlandırmadan təsvir edir. Digər 
uşaqlar təsvirlərə görə obyektin 
n
əolduğunu tapmalıdırlar. Qayda: aparıcı 
obyekti 
ümumi əlamətlərdən başlayaraq 
xüsusi əlamətlərə keçməklə təsvir 
etm
əlidir. 
Savad t
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili, 
t
əsviri fəaliyyət 
 
«Digər obyektlərdə olan 
əlaməti seç» 
Uşaqlara obyektin xarakterik və 
xüsusi 
əlamətini 
seçməyi 
öyrətmək. 
 
Müəllim obyekti adlandırır. Uşaqlar 
obyektin 
əlamətlərini sadalayırlar. Bütün 
sadalanan 
əlamətlər arasında uşaqlar 
obyektin bir xarakterik v
ə bir xüsusi 
əlamətini seçirlər (gözlük-  dairəvi, günəş) 
Savad t
əlimi,  
sad
əriyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili, 
t
əsviri fəaliyyət 
«Ən əsasını seç» 
Uşaqlara obyektin xarakterik və 
xüsusi 
əlamətini 
seçməyi 
öyrətmək. 
 
Müəllim obyekti adlandırır. Uşaqlar 
obyektin 
bütün əlamətlərini sxematik 
qeyde d
ərək (hərf və ya işarə ilə)  
sadalayırlar. Müzakirə zamanı obyektlərin 
çoxunda rast gəlinən əlamətlər pozulur. 
Xüsusi və xarakterik əlamətlər qalır. 
Savadt
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili, 
t
əsviri fəaliyyət 
«Gəl dəyişək» 
Uşaqlara bir obyektin 
əlamətlərinin digər obyektə 
köçürülməsini və yeni obyektin 
praktik istifad
əsini izah etməyi 
öyrətmək. 
Müəllim uşaqlara şəkilləri paylayır. Uşaqlar 
öz obyektlərinin əlamətlərini sadalayırlar. 
Sonra 
müəllim hansısa obyektin 
əlamətlərini dəyişir və uşaqlara yeni 
əlamətləri olan obyektin necəliyini və necə 
istifad
ə olunmasını izah etməyi təklif edir. 
Savad t
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili, 
t
əsviri fəaliyyət 

 
 
71 
M
əktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkili metodikası
 
 
3. 
Özündən uydurma üsullarının öyrədilməsi; 
4. 
Axtarış sahəsini daraltma bacarığının formalaşdırılması; 
5.  Dialektik xarakter 
daşıyan əsas əqli əməliyyatların öyrədilməsi; 
6.  Sistem 
əlaqələrinin qurulmasının öyrədilməsi; 
7. 
Şəkil üzrə nağıletmənin öyrədilməsi; 
8. 
Nağıl məzmunlu rabitəli mətnlərin yaradılmasının öyrədilməsi; 
H
ər bir məsələnin həlli üçün aşağıdakı oyun və məqsədlər, məzmunlar və metodiki 
tövsiyələr qeyd olunub. Tövsiyələrdə hər hansı bir oyundan hansı növ məşğələlərdə 
istifad
ə etmək haqqında məlumat var.   
 
 
I. 
Müqayisələrin öyrədilməsi 
«Mən ad deyirəm, siz 
əlamətlərini». 
Uşaqlara  bir  ismin  müxtəlif 
əlamətlərini seçməyi öyrətmək. 
Müəllim uşaqlara bir ad (rəng) təqdim edir. 
Uşaqlar  bu  adın  daha  çox  əlamətlərini 
sadalamalıdırlar (rəng qara olur, qırmızı və 
s.) 
Müəllim  hansısa  bir  xüsusiyyət  deyir, 
uşaqlar  isə  onun  hansı  ismə  aidolduğunu 
tapırlar. 
Savad t
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili, 
t
əsviri fəaliyyət 
«Əks əlamətlər» 
Uşaqlara obyektin əks 
əlamətlərini tapmağı öyrətmək. 
Müəllim uşaqlara rəngə görə əks əlamətləri 
(r
əngsiz-rəngli, qara-ağ) tapmağı təklif edir. 
Sonra  formaya 
görə  (formasız-formalı, 
dair
əvi-bucaqlı),  temperatura görə (soyuq-
isti) v
ə s.  
Savad t
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili 
 
«Hansı obyektlərdə belə 
əlamətlər var?» 
Uşaqlara 
obyektin 
əlamətlərini 
t
əyin 
etm
əyi 
öyrətmək. 
«…..kimi, 
amma
….  deyil»  modeli  üzrə 
tapmacalar 
qurmağı 
öyrətmək. 
Müəllim  obyekti  adlandırır  (top).  Uşaqlar 
«Necədir?» sualına cavab verən əlamətləri 
müəyyən edirlər və əlamətləri sadalayırlar. 
(yumru, hoppanan, diyirl
ənən, qaçan). Hər 
bir 
əlamətə  bir  obyekt  seçilir  (bu  əlamət 
obyektd
ə aydın ifadə olunmalıdır, məsələn: 
yumru 
–  qarpız,  hoppanan  -dovşan, 
diyirl
ənən  –  təkər,  qaçan  –  at).  Sonra 
«…kimi,  amma  …deyil»  modeli  üzrə 
tapmacanın  mətni  tərtib  olunur.  Mətn 
oxunur
:  «Top:  qarpız  kimi  yumrudur, 
dovşan 
kimi 
hoppanandır, 
t
əkər 
kimidiyirl
ənəndir, qaçandır, amma at deyil» 
Savad t
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili 
 
«Nə belə edir?» 
Uşaqlar  aobyektin  əlamətlərini 
müəyyən  etməyi  öyrətmək 
(funksiya,  hiss
ələr).  «…kimi, 
amma
…..deyil», 
«Necədir, 
dig
ər obyektlə nəyi oxşardır?», 
«Nə  belə  edir»  modelləri  üzrə 
tapmacala 
rqurmağı öyrətmək. 
Müəllim  obyekti  adlandırır.  Obyektdə  bir 
h
ərəkət seçilir və bu hərəkətin aydın ifadə 
olunduğu 
dig
ər 
obyektl
ər  sadalanır. 
(«Dovşan nə edir? Qurbağa kimi hoppanır,  
sincab  kimi  g
əmirir).  Təqdim  olunan 
variantlardan 
«….kimi», «…amma….deyil» 
modeli 
üzrə  tapmacalar  tərtib  olunur: 
«Hoppanır,  qurbağa  deyil,  gəmirir  sincab 
deyil
». 
Sava dt
əlimi,  
sad
ə riyazi təsəvvürlərin inkişafı, ana dili 
 

 
 
72 
M
əktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkili metodikası
 
 
 
II. Qafiy
ələndirmənin öyrədilməsi 
Oyunun 
adı, məqsəd 
M
əzmun 
Metodik 
itövsiyələr 
«Qafiyətap» 
 
Uşaqlara 
qafiy
əli 
sözləri 
tapmağı öyrətmək. 
Müəllim 
uşaqlara 
adları 
qafiy
ələnən  əşyaların  təsviri  olan 
şəkil  dəsti  təqdim  edir.  (40 
ədəddən  azolmamaq  şərti  ilə). 
M
əsələn:  payız  –  qarpız,  pişik-
deşik,  stəkan-pilləkən,  qələm  – 
k
ələmvəs. 
Uşaqlar 
şəkilləri 
seçirlər.  
Müəllim  oyunu  çətinləşdirərək 
hansısa  bir  nitq  hissəsinə  (fel, 
sif
ət,  isim)    aid  olan  söz  deyir, 
uşaqlar isə ona uyğun qafiyələnən 
söz deməlidirlər.          
Savad t
əlimi,  
Ana dili 
 
«Qafiyə qur» 
Uşaqlara bir-biri ilə qafiyələnən 
iki 
cümlə qurmağı öyrətmək. 
Müəllim  iki  qafiyələnən  söz  deyir, 
uşaqlar  isə  onlardan  iki  sətir  şeiri 
el
ə  tərtib  etməlidirlər  ki,  sözlər 
cümlənin 
sonuna 
düşsün. 
M
əsələn, «ağacda oturub bir quş, 
qanadı soyuqdan donmuş».  
Savad t
əlimi,  
Ana dili 
 
«Gülməli şeir fikirləş» 
Uşaqlara dörd sadə 
qafiy
ələnən cümlə qurmağı 
öyrətmək. 
Müəllim 
uşaqlara 
iki 
cütq 
afiy
ələnən  söz  təqdim  edir  və  ya 
s
ərbəst  olaraq  fikirləşməyi  təklif 
edir. 
Uşaqlar 
onlardan 
şeir 
fikirl
əşib 
t
ərtib 
etm
əlidirlər. 
M
əsələn:  dovşan-yovşan,  yedi-
dedi. 
Balaca dovşan, 
Tapdı bir yovşan, 
Götürüb yedi, 
«Nə acı!...» - dedi. 
Savad t
əlimi,  
ana dili 
 
«Sataşmalar» 
Uşaqlara  şəkilçilər  vasitəsi  ilə 
qafiy
ələnən 
söz 
v
ə 
söz 
ifad
ələrini seçməyi öyrətmək.  
Müəllim  uşaqlara  təbiət  aləminin 
hansısa bir əşyasına «sataşmağı» 
t
əklif  edir.  Bunun  üçün  uşaqlar 
obyektin 
hansısa əlamətini –cığaz, 
-ciyaz, 
–cıq,  -cik,  -cuq,  -cük 
şəkilçilərindən  istifadə  edərək 
d
əyişirlər. Məsələn: çiçək- bitkicik, 
otcuq, 
b
əzəkcik, 
v
ə 
yaxud: 
Qızcığaz  gəlinciyinin  doncuğunu 
dolabcığa  qoydu  vəs.  Sonra 
uşaqlara  alınan  sözlərdən  şeir, 
tapmaca fikirl
əşmək təklif olunur.   
Savad t
əlimi,  
ana dili 
 

 
 
73 
M
əktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkili metodikası
 
 
«Gülməli şeirlər» 
Uşaqlara  beş  sətirli  gülməli 
şeirlər qurmağı öyrətmək. 
Müəllim  uşaqlara  obyekt  seçməyi 
v
ə verilmiş model üzrə gülməli şeir 
fikirl
əşməyi təklifedir: 
1.  Biri 
vardı, biri yox,  
bir
…..(obyekt) va ridi. 
2. O 
çox …(əlamət, xüsusiyyət) idi. 
3. Hansı hərəkət edirdi? 
4.  V
ə  ya  qarşılıqlı  münasibət 
qururdu. 
5.Obyektin 
qeyri-adiliyi 
qeyd 
olunmalıdır.  
M
əsələn:  
Biri 
vardı, biri yox,  
Bir canavar var idi, 
O h
əmişə ac,susuz 
Meşələri gəzirdi, 
Qışda tir-tir əsirdi... 
Savad t
əlimi,  
ana dili 
 
 
 
 
 
 
III. 
Özündən uydurma üsullarının öyrədilməsi 
Oyunun 
adı, məqsəd 
M
əzmun 
Metodiki 
tövsiyələr 
«Nağıllara səyahət və 
S
ehrbazlığın başa 
salınması» 
Uşaqlara 
tanıdıqları 
nağılları 
uydurma 
üsullardan istifadə edərək 
t
əhlil etməyi öyrətmək. 
Müəllim  nağıl  qəhrəmanlarını  yada 
salmağı  təklif  edir.  Müzakirə  prosesi 
zamanı  uşaqlar  nağılda  hansı  sehirdən 
söhbət  getdiyini,  kimin  və  ya  nəyin  kim 
t
ərəfindən,  nəyin  vasitəsilə  hansı 
d
əyişikliklərə  uğradığını  araşdırırlar  (nə 
d
əyişildi ‒obyekt, onun hissələri, vəzifəsi 
v
ə s.). 
Savad t
əlimi,  
ana dili