Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

Mən deyərəm ki: Ömərin bu xütbəsini bütün nəqlçilər qəbul edir. Onu heç bir şübhəyə düşmədən nəql etmişlər. Necə ki əl-Kəbir təfsirində, əl-Bəyan vet-Tebyin təfsirində, Zad-ul Meadda, Ehkam-ul Quranda iştirak etmiş və Taberi, İbni Asakir və başqaları bunu nəql etmişlər.

Taberinin "Müstebin" adlı əsərindən Ömərin belə dediyi nəql edilər: "Üç şey Rəsulullahın (s. a. a) dövründə tətbiq olunurdu; ancaq mən onları haram edir və edənləri cəzalandıraram. Bunlar: Mütas(n)ı həcc, mutas(n)ı nisa və azanda 'hayye al/götürə xeyir-el əməl' deyilməsidir."

Tarixi Taberidə İmran b. Sevadedən belə nəql edilər: "Səhər namazını Ömərin arxasında etdim. Subhane (İsra surəsi) ilə bir surə daha oxudu. Sonra namazdan qalxdı. Mən də onunla birlikdə qalxdım. 'Bir istəyinmi var' dedi. 'Bəli, bir istəyim var' dedim. 'Arxamdan gəl' dedi. Arxasından getdim. İçəriyə girincə məni də içəri al/götürdü. Yüzü/üzü olmayan bir taxta və sidrin üzərinə oturdu. 'Sənə nəsihət verməyə gəldim' dedim. 'Səhər gəlsin, axşam gəlsin, nəsihətə gələn xoş gəldi' dedi. 'Xalq səni dörd mövzuda ayıblayır' dedim. Əlindəki çubuğun baş tərəfini çənəsinə və alt ucunu dizlərinə söykəyərək: 'Haydı söylə' dedi. 'Söylədiklərinə görə, həcc aylarında ümrə etməyi qadağan etdin. Bunu (qadağanı) nə Peyğəmbər (s. a. a), nə də Əbu Bəkir (r.ə) etmədi. Bu halaldır.' dedim. Mənə bu qarşılığı verdi: 'Görəsən halaldırmı? Əgər insanlar həcc aylarında ümrə etsələr, onu həccin yerinə keçmiş görərlər. O zaman Məkkə, sərçəs(n)i çölə çıxmış yumurta qabığı kimi boş qalar. İnsanlar həccdən geri qalarlar. Halbuki həcc Allahın bağışladığı bir dəyərdir. Mənim qərarım doğrudur.'

Özünə 'Deyildiyinə görə, mütə nikahını qadağan etdin. Halbuki Al-lahın bağışladığı bir asanlıq idi. Bir ovuc qarşılığında qadınlardan faydalanır, sonra onlardan ayrılırdıq.' dedim. Mənə belə dedi: 'Peyğəmbər mütə evliliyini zərurət dövründə sərbəst buraxdı. Sonra insanlar genişliyə qovuşdular. Sonra baxdım ki, bu evliliyi bir dəfə edən Müsəlman təkrar edir. İndi istəyən bir ovuc qarşılığında evlənər, sonra da boşamaq surətiylə ayrılar. Mənim qərarım doğrudur.'

Özünə 'Hamilə bir nökərin doğum edər etməz azat olacağına, ayrıca əfəndisinin azat etməsinə gərək qalmayacağına qərar verdin.' dedim. Mənə 'Doğan uşağın hörmətinə (ki azattır) anasının hörmətini əlavə etdim. Yalnız xeyr etmək istədim. Əgər səhv qərar verdim isə Allahdan üzr istəyirəm' dedi. Özünə 'Xalq sənin sərtliyindən şikayətçidir' dedim. Söykən/dözdüyü çubuğu qaldırıb ucuna qədər sıvazladıktan sonra belə dedi: "Mən Məhəmmədin (s. a. a) yoldaşı idim. -Karkarat-ül Kədər səfərində onun yanı başında idi.- Vallah, mən dəvəsi tam suya qansan deyə onu sərbəst buraxan bir çoban kimiyəm. Yoldan sapanları yola çevirərəm. Təcavüzkarlara həddlərini bildirərəm. Onları əlimdən gəldiyi qədər tərbiyə edər, əlimdən gəldiyincə yola gətirərəm. Çox qışqırar-çağıraram, amma az vuraram. Çubuqmu qaldıraram, amma əlimlə vuraram. Əgər başqa cür davransam ipin ucunu qaçırar, xalqı laqeyd yanaşmış olaram."

Müaviyəyə bu danışmağı köçürdüklərində, 'Vallah, Ömər xalqı necə idarə edəcəyini bilər' dedi." (c. 4, s. 225, Misir, Dar-ul Maarif nəşr/təzyiqi)