Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

Mən deyərəm ki: Buna yaxın bir rəvayət də Əhli Sünnə kanallarından İbni Abbasa söykənilərək nəql edilmişdir. [42] <file:///Z:\com_caislabs_ebk\Al_Mizan_Cilt_4.htm> Yuxarıda zikr etdiyimiz rəvayətdən iki nəticə çıxır:

1) Böyük günahlar, qəti və şiddətli bir dillə qadağan edilən günahlardır. Bu qadağan etmədəki qətilik isə, ya ifadənin diqqətə çarpan və təkidli olmasından və ya cəhənnəm atəşi ilə cəzalandırılacağının bildirilməsindən aydın olar. Ayrıca bu qadağan etmə, Quran və ya sünnə qaynaqlı da ola bilər. Necə ki İmam Sadiğin (ə.s) dəlil göstərmə nümunələrində bu gerçək ordaya çıxır.

İmamın bu şərhlərindən "Böyük günahlar, Allahın cəhənnəm atəşi ilə cəzalandıracağını lazımlı etdiyi günahlardır." şəklində el-Ka-fidə iştirak edən hədis ilə "Böyük günahlar, Allahın cəhənnəm atəşi ilə təhdid etdiyi günahlardır." şəklindəki Məhrum la Yahzuruh-ul Fakihdə və Təfsir-ul Ayyaşidə iştirak edən hədisin də nə mənanı verdiyi aydın olur. Bu səbəbdən cəhənnəm atəşini lazımlı etmək və ya cəhənnəm atəşi ilə təhdid etmək ifadələri ümumi xüsusiyyətli olub, insanın gərək Quranda gərəksə Peyğəmbərimizin (s. a. a) hədislərində açıqca və ya eyham yolu ilə ifadə edilən bu günahlar sayəsində cəhənnəm atəşinə atılacağını açıqlamaqdadırlar.

Bu mövzuda İbni Abbasa söykənilən rəvayətin də belə olduğunu sanıram. Yəni İbni Abbas da bu günahların cəhənnəm atəşi ilə təhdid edilməsindən, Quranda və ya hədisdə bu yolda bir açıq ifadənin və ya imanın ol/tapılmasını nəzərdə tutmuş olmalıdır. Necə ki İbni Abbasın Də-bəri təfsirində iştirak edən "Böyük günahlar, uca Allahın cəhənnəmlə, qəzəblə, lənətlə və ya əzabla nöqtələdiyi günahlardır." şəklindəki sözü də bunu göstərər. (c. 5, s. 27)

Bundan aydın olur ki, İbni Abbasın Taberi təfsirində və ya başqa qaynaqlarda iştirak edən "Allahın qadağan etdiyi hər pislik böyük günahdır." şəklindəki sözü, böyük günah anlayışına fərqli bir məna vermək məqsədi daşımır. Bu ifadə daha əvvəl söylədiyimiz kimi yalnız insanın Allahın ucalığı qarşısındakı kiçikliyinə söykən/dözərək bütün günahların böyüklüyünü vurğulamağı məqsəd qoyur.

2) Oxuduğumuz və aşağıda oxuyacağımız bəzi rəvayətlərdə böyük günahlar bəzi ədədlərlə məhdudlaşdırılır. Əhli Sünnə kanallarından gələn bəzi rəvayətlərdə bu ədəd bəzən yeddi, bəzən səkkiz, bəzən də doqquz olaraq verilir. Necə ki Əhli Beytdən nəql edilən bu rəvayətdə görüldüyü kimi bu ədəd iyirmi olaraq göstərilir. Hətta bəzi başqa rəvayətlər bu ədədi yetmişə çıxarır. Bütün bunlar, günahın böyüklük dərəcəsinin fərqliliyini güdmə məqsədi daşıyar. Necə ki İmam Sadiğin (ə.s) böyük günahları sayarkən "Böyük günahların ən böyüyü Allaha şirk qaçmaqdır." deməsi bu söylədiyimizin dəlilidir.

et-Dürr-ül Mensur təfsirində Buxari, Müslim, Əbu Davud, Nəsəs(n)i və İbni Əbu Xatəm Əbu Hüreyrədən belə köçürərlər: "Rəsulullah buyurdu ki: 'Yeddi həlak edici günahdan qaçının.' Səhabələrin 'Bunlar nələrdir ya Rəsulullah?' deyə soruşmaları üzərinə Rəsulu Əkrəm (s. a. a) sözlərinə belə davam etdi: Allaha ortaq qaçmaq, haqlı bir səbəb olmadan Allahın haram etdiyi bir cana qıymaq, cadugərlik, faiz yemək, yetim malı yemək, döyüşdən qaçmaq, pisliklərdən xəbərsizmimin və iffətli qadınlara zina böhtanı atmaq." (c. 2, s. 146)

Yenə eyni əsərdə İbni Habban və İbni Mürdeveyh, Əbu Bəkir b. Məhəmməd b. Əmr b. Həzmdən, o da atasından, o da babasından belə rəvayət etdiyini köçürərlər: "Peyğəmbərimiz (s. a. a) Yeməyin xalqına fərzləri, sünnələri və diyetləri ehtiva edən bir məktub yazaraq onu Əmr b. Həzm ilə Yeməyinlilərə göndərdi. Məktubu aparan Əmr belə deyir: Bu məktubda belə deyilirdi: Qiyamət günü Allah qatında böyük günahların ən böyüyü Allaha şirk qaçmaq, haqlı bir səbəbə söykən/dözmədən mömin bir kimsəni öldürmək, döyüş günündə (cəbhədən) qaçmaq, ana-ataya üsyankar olmaq, iffətli bir qadına zina böhtanı atmaq, cadugərlik öyrənmək, faiz yemək və yetim malı yeməkdir." (c. 2, s. 146)

Yenə et-Dürr-ül Mensur təfsirində verilən məlumata görə Abdullah b. Əhmədin Zevaidik Züht adlı əsərində Ənəs b. Malikdən Peyğəmbərimizin (s. a. a) belə buyurduğu nəql edilmişdir: "Mənim şəfaətim, ümmətimin böyük günah işləyənləri üçündür. Arxasından da, 'Əgər sizə qadağan edilən günahların böyüklərindən qaçınsanız, sizin pisliklərinizi bağışlayarıq.' ayəsini oxudu." (c. 2, s. 145)
32- Allahın, özüylə bəzilərinizi bəzilərinizdən üstün etdiyi şeyləri arzu etməyin. Kişilərə də öz qazandıqlarından bir pay var; qadınlara da öz qazandıqlarından bir pay var. Allahdan ONun lütf və kərəmini istəyin. Allah şübhəsiz hər şeyi bilməkdədir.



33- (Kişi və qadından) hər biri üçün ana-atanın, yaxınların və özləriylə əhdləşdiyiniz (evlilik bağı qurduğunuz) kəslərin buraxdığından varislər etdik (təyin etdik). O halda onlara paylarını verin. Çünki Allah hər şeyi görməkdədir.



34- Allahın insanlardan bir qisimini digər bir qisimindən (bədən və ağıl baxımından) üstün etməsi və mallarından (mehir və dolanışıq üçün) xərcləmə etdikləri üçün kişilər qadınların idarəçisidir. O halda yaxşı qadınlar, Allahın (kişilərin haqqlarını) qoruduğu üçün (bərabər/yoldaşlarına qarşı) itaatkar və ərləri yanlarında olmadığı halda (onların haqqlarını) qoruyucudurlar. İtaətsizlik etmələrindən qorxduğunuz qadınlara (əvvəl) öyüd verin, (sonra) onları yataqlarda tək buraxın və (heç birisi təsirli olmazsa) onları döyün. Nəticədə əgər sizə itaət etsələr, artıq onların əleyhinə başqa bir yol axtarışın. Heç şübhəsiz Allah ucadır, böyükdür.



35- Əgər ər-arvadın aralayarının açılmasından qorxsanız, bu vəziyyətdə kişinin ailəsindən bir hakim, qadının da ailəsindən bir hakim göndərin. Əgər bunlar (ər-arvad) aralayarının düzəlməsini istəyərlərsə, Allah aralarını düzəldər. Çünki Allah (hər şeyi) biləndir, (hər şeydən) xəbərdar olandır.