Elektr mashinalar

2.1 – rasm. Transformatorning umumiy ko’rinishi ;

1. 
   cho’lg’amlar, 2- magnit o’zak, 3-termosifon filg’tr, 4- izolyator, 5-radiatorli bak, 6-gaz chiqaruvchi truba, 7-kengaytiruvchi bak,
   

Gaz chiqaruvchi truba.

Sovutish radiatorlari yoki trubalari kiradi.

Transformatorning magnit o’zaklari elektrotexnik po’latdan tayyorlanadi. Magnit o’zakni tayyorlashda gisterezis va uyurma toklari taosiridagi quvvat isroflarini kamayti-rish tadbirlari xisobga olini-shi kerak. Shuning uchun magnit o’zaklarni tayyorlashda magnit yumshoq elektrotexnik po’latdan foydalaniladi. Uyurma tok-larni kamaytirish maqsadida elektrotexnik po’lat tunukalar bir-biridan maxsus elektr ximoyalovchi laklar yordamida qoplanadi. ximoyalovchi lakning qalinligi transformator cho’lg’amlarining kuchlanishiga bog’liq bo’ladi.
Magnit o’zakni tayyerlash uchun qo’llanilgan elektrotexnik po’lat tunukaning qalinlii o’zakning magnitlanish chastotasiga bog’liq, chastota f = 50 Gts bo’lganda po’lat tunukaning qalinligi 0,35 yoki 0,5 mm bo’ladi. Transformatorning magnit o’zaklari asosan ikki xil konstruk-tsiyada, ustunli (sterjnevoy) (2,a-rasm) va qobiqli (bronevoy) (2,b-rasm) ko’rinishda tayyorlanadi, keyingi paytlarda fazoviy ustunli magnit sistemalar xam tayyorlanmoqda.

а)

б)



а)

2.2-rasm. Transformatorning magnit o’zagi:

a) ustunli, b) qobiqli 1. Ustun. 2. To’sin

Ustunli transformatorning o’zaro bog’langan magnit o’tkazgichlari 3-rasmda ko’rsatilgan, bu transformatorning xarakterli tomoni uning magnit tizimlarining nosimmetrikligidadir, chunki aloxida A, V va S faza-larining o’zaklaridagi magnit zanjirlari bir xil emas. O’rtada joylashgan V o’zakning magnit zanjiri ikki chekkadagi A va S o’zaklarnikidan qisqaroq, chunki uchala zanjirdagi magnit kuch chiziqlari bir-biri bilan ikki va nuqtalarda tutashadilar.

Kuch transformatorlarining magnit o’zaklari issiq xolda juvalangan E41, E42, E43 markali yoki sovuq xolda juvalangan E310, E320, E330 markali elektrotexnik magnit yumshoq po’latlardan tayyorlanadi. Keyingi paytlarda elektr mashinasozlik zavodlarida elektr mashina va transforma-torlarning magnit o’zaklarini tayyorlashda sovuq xolda juvalangan E310, E320, E330 markali po’latlar keng qo’llanilmoqda.
Transformatorlarning magnit o’zaklaridagi induktsiya asosan 1,2 – 1,5 Tl, issiq xolda juvalangan po’latlar uchun 1,5-1,7 Tl ni va magnit o’zagi sovuq xolda juvalangan po’latdan tayyorlangan moyli transformatorlarda induktsiya 1,0-1,5 Tl tashkil etadi.