Elektr mashinalar

2- rasm. Nol (a), oltinchi (b), щn birinchi (v) va beshinchi (g) ulanish guruxlaridagi chiziqli kuchlanishlarning topografik diagrammasi
IV. IShNING BAJARISh TARTIBI.

Ulanish guruxini aniqlash. Transformatorlarning ulanish guruxlarini tajribaviy aniq-lashda ikki usul eng ko’p qo’llani-ladi: fazometr usuli, u YuK va PK cho’lg’amlarning mos chiziqli kuchlanishlari orasidagi fazaviy siljish burchagini bevosita o’l-chashga asoslangan; volьtmetr usuli, u YuK va PK cho’lg’amlarining chiqish klemmalari orasidagi kuchlanishni o’lchashga va ushbu kuch-lanishlarni, xisoblashlar nati-jasida olingan kuchlanishlar bilan taqqoslashga asoslangan.

Bu ishda ikkala usuldan avvalo fazometr usuli, keyinchalik volьtmetr usulidan foydalaniladi:
3.1,a-rasmda ko’rsatilgan sxema yig’iladi, u o’qituvchi tomonidan tekshirilgandan so’ng, transformator tarmoqqa ulanadi va chiziqli kuchlanishlar U_AV va U_ab (fazometr usuli) orasidagi fazaviy siljish  burchagi o’lchanadi. So’ngra A va a klemmalari sim orqali birlashtiriladi (rasmda punktir chiziq) va volьtmetr bilan U_bV va U_sS kuchlanishlar o’lchanadi (volьtmetr usuli). Ular bir xil va quyidagi qiymatga teng bo’lishi kerak.
U_bB= U_cC= U_ab(k_l- 1), (1)
bunda
k_l = U_AB/U_ab (3)

O’lchov va xisoblashlar natijalari 1-jadvalga kiritiladi.

1-jadval

Cho’lg’am-larning ulanish sxemasi

O’lchovlar

Xisoblar

Topografik diagramma

Ulanish guruxlari

UAV, V

Uab, V

, grad

UbB,V

UsS, V

kl

UBb = UsS, V

3.1,a-rasm

3.3,a-rasm

3.1,b-rasm

3.3,b-rasm

3.1,v-rasm

3.3,v-rasm

3.1,g-rasm

3.3,g-rasm

T o p o g r a f i k d i a g r a m m a n i k u r i sh.Kuchlanish masshtabini m(V/mm) tanlab, 3.1,a-rasmdagi sxemaga mos keladigan chiziqli kuchlanishlarning topografik diagrammasi ko’riladi. Bunda chiziqli kuchlanish U_AV va U_ab larning vektorlari orasidagi fazaviy siljishni o’lchangan burchagi  xisobga olinadi (3,a-rasm). Diagrammadagi V-b va S-s nuqtalar orasidagi masofani o’lchab, quyidagi kuchlanishlar aniqlanadi.

U_bB= m_u; U_Cc= m_u, (3)
bunda m_v – topografik diagrammani ko’rishda qabul qilingan kuchlanish masshtabi, V/mm.
(3) bo’yicha olingan kuchlanishlar bir xil bo’lishi va kuchlanishning o’lchangan va (1) bo’yicha xisoblangan qiymatlariga teng bo’lishi kerak, bu to’g’ri bajarilgan o’lchovlar, xisoblashlar va ko’rishlardan dalolat beradi.
3.1,b,v va g-rasmlarga mos keladigan ulanish guruxlarini tajribaviy aniqlashda, 3.1,a-rasmdagi sxema uchun keltirilgan tartibga rioya qilish zarur, ammo bunda kuchlanish U_bB va U_sS larni xisoblashda quyidagi ifoda-lardan foydalaniladi:
3.1,b-rasm uchun
U_bB = U_cC = U_xy (k_l+1) (4)

3.1,v-rasm uchun

U_bB = U_cC = U_ab (5)
3.1,g-rasm uchun
U_bB = U_cC = U_xy (4)


V. LABORATORIYA ISHINING NATIJALARINI TAXLIL QILISH.

Laboratoriyaishi natijalarini taxlil qilishda quyidagilarni ko’zda tutish kerak bo’ladi:

1. Transformatorlarning ulanish guruxlari nafaqat YuK va PK cho’lg’amlarning ulanish sxemasi bilan balki ularni chiqish klemmalarini markirovka qilish, cho’lg’amlarining o’rash yo’nalishi orqali xam aniqlanadi.
3. Laboratoriya ishida tekshirilgan ulanishning to’rt guruxi asosiylar xisoblanadi va ularning xar biri, yoki YuK tomonidagi, yoki PK tomonidagi cho’lg’amlarning chiqish klemmalarini aylanma qayta markirovka qilish yo’li orqali ikki xil ko’rinishdagi xosilaviy ulanish guruxiga o’zgartirilishi mumkin; bunda xar bir asosiy guruxdan, qanday xosilaviy ulanish guruxlarini olish mumkinligini ko’rsatish kerak bo’ladi.
3. Standartlarda ushbu ishda ko’rib chiqilgan ulanish guruxlarining qaysi birlari ko’zda tutilganligini belgilash kerak bo’ladi.

VI. NAZORAT SAVOLLARI.

1. Transformatorlarning ulanish guruxlari nima bilan aniqlanadi.

3. YuK va PK cho’lg’amlarining bir xil ulanish sxemasida qanday ulanish guruxlarini olish mumkin?
3. Qanday ulanish guruxlarini asosiylar, qaysilarini – xosilaviylar deb ataladi ?
4. Qanday qilib asosiy ulanish guruxlaridan xosilaviylarini olish mumkin ?
5. Standartlarda ko’zda tutilgan ulanish guruxlarini sanang, cho’lg’amlarning ularga mos ulanish sxemalarini va topografik diagrammalarini chizing.
4. Transformatorning ulanish guruxini aniqlashdagi fazometr usuli nimadan tuzilgan?
7. Volьtmetr usuli bo’yicha ulanish guruxlarini aniqlashda, qanday maqsad bilan A-a chiqishlari birlashtiriladi (1,a – rasmga qarang) ?


MUNDARIJA

1.«Elektr mashinalar» laboratoriyasida laboratoriya ishlarini bajarish tartibi………………………………………………………..

2. «Elektr mashinalar » laboratoriyasida laboratoriya ishlarini bajarishda rioya kilish kerak bulgan texnika xavfsizligi koidalari
1 -Laboratoriya ish Ta’lim muassasalarining o’quv xonalarida bajariladigan laboratoriya ishlarga (texnologik jarayonlar) bo’lgan xavfsizlik talablari. elektr mashinalar fanidan laboratoriya uskunalari bilan tanishish
2-Laboratoriya ishi. Bir fazali va uch fazali transformatorlarning tuzilishini laboratoriya sharoitida o’rganish..............
3-Laboratoriya ishi. Uch fazali ikki cho’lg’amli transformatorni salt ishlash va qisqa tutashuv rejimlarini o’rganish....................................
4-Laboratoriya ishi. Uch fazali ikki cho’lg’amli transfarmatorlarning cho’lg’amlarini ulanish guruxlarini o’rganish........ ...............................
Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati………......................………………