32 - rasm. Tok va elektr yurituvchi kuchni egri chiziqlari
a) yakordagi, b) tashqi zanjirdagi
Faraz qilaylik, yakori nominal tezlik bilan aylanayotgan o‘zgarmas tok mashinasini ko‘zatish va yakor cho‘lg‘ami o‘zgarmas tok manbaiga ulangan bulsin yoki qutb o‘zaklari o‘zgarmas magnitlardan iborat bo‘lsin. Qo‘zatish cho‘lg‘ami xosil kilgan magnit kuch chiziqlari xavo bo‘shliini kesib o‘tadi va yakorning cho‘lg‘amida elektr yurituvchi kuchni induksiyalaydi. Yakor cho‘lg‘amidagi kuchlanish yakor tokini xosil qiladi. Bu tok o‘zining magnit oqimini xosil qiladi. Yakorning magnit oqimi bilan qo‘zatish cho‘lg‘amining magnit oqimlarini o‘zaro taosiri natijasida aylantiruvchi moment xosil bo‘ladi. Agar bu moment valga qo‘yilgan statik momentdan katta bo‘lsa, yakor asta sekin aylana boshlaydi va ishlab chiqarish mexanizmini xarakatlantiradi. O‘zgarmas tok mashinasining bu rejimi dvigatel rejimi deb ataladi. O‘zgarmas tok mashinasidan elektr energiyasini olish uchun yaoni generator rejimida ishlashi uchun uning valiga birlamchi dvigatel (elektr dvigatellar, ichki yonar dvigatellari va x.k.) yordamida aylantiruvchi moment yaoni mexanik quvvat beriladi. Mexanik quvvat taosirida aylanayotgan yakorning cho‘lg‘amlari qo‘zatish cho‘lg‘ami xosil qilgan magnit maydon kuch chiziqlarini kesib o‘tadi va yakor cho‘lg‘amlarida elektr yurituvchi kuch xosil bo‘ladi. Agar bu cho‘lg‘amga cho‘tkalar yordamida isteomolchi ulansa bu cho‘lg‘am orqali elektr toki oqa boshlaydi va isteomolchiga elektr energiyasi beriladi.
4. O‘zgarmas tok mashinalarining magnit zanjirini xisoblash
O‘zgarmas tok mashinalarini loyixalashda xavo bo‘shliidagi magnit oqim bilan ko‘zatish toki orasidagi bolanishni aniqlash lozim bo‘lib qoladi, shuning uchun uning magnit zanjiri xisoblanadi. O‘zgarmas tok mashinalarining asosiy magnit oqimi deb xavo bo‘shliidagi magnit oqim F ga aytiladi, bu magnit oqim yakor cho‘lg‘amidagi elektr yurituvchi kuchni induksiyalaydi. O‘zgarmas tok mashinalarining magnit zanjirini salt ishlash rejimi uchun xisoblanadi. O‘zgarmas tok mashinalarini magnit zanjiri simmetrik bo‘lganligi sababli va barcha qutblar ostidagi magnit oqim bir xil kattalikga teng bo‘lganligi uchun magnit zanjirini xisoblashni bir juft qutb o‘zaklari davomida bajariladi. O‘zgarmas tok mashinalarining magnit zanjiri 33-rasmda ko‘rsatilgan, bu rasmda punktir chiziqlar yordamida o‘rtacha magnit kuch chiziqlari ko‘rsatilgan.
Dostları ilə paylaş: |
