Əlverişli təbii-coğrafi şəraiti olan Azərbaycan ərazisi dünyada insanın formalaşdığı ilk məskənlərdəndir

Fuad Ağayev. «Çənlibel»in qurucularından və İH üzvlərindən biri
O. Reşetnikov Rusiya ərazisində yaranan təşkilatları göz önündə tutaraq yazır ki, qeyri-formal təşkilatların yaranma qaynaqlarından biri kimi Sov İKP daxilindəki qarşıdurmalar və onun gələcək müstəqil siyasi təşkilatlar üçün fundament rolunda çıxış edəcək cərəyanlara ayrılması idi. Demokratik platformadan çıxış edən cərəyanın üzvləri «Demokratik yenidənqurma», «Yenidənqurma – 88», «Xalq fəaliyyəti», «Sosialist təşəbbüs» kimi təşkilatlar qurmuşdular. Bu təşkilatların üzvü olan kommunistlər 1988-ci ilin yazında klublararası partiya qrupu, bir il sonra isə Moskva Partiya Klubunu («Yenidənqurma tərəfdarı olan kommunistlər») qurdular. 1989-cu ilin sonlarından etibarən bənzər təşkilatlar bütün Rusiya ərazisində, eləcə də Belorusiya və Ukraynada - Minskdə, Tomskda, Sverdlovskda, Xarkovda və s. qurulmağa başladı (8, s. 27).

Sov. İKP tərkibində ayrıca fraksiya kimi fəaliyyət göstərən Demokratik Platforma hakimiyyətin Kommunist Partyasının monopoliyasından alınaraq Sovetlərə verilməsi, Konstitusiyanın Sov. İKP-nin rəhbər rolunu qanuniləşdirən 6-cı maddəsinin ləğvi, ictimai təşkilatlar və siyasi partiyalar haqqında qanunun qəbul edilməsi, marksizmin ehkamçı şərhlərindən imtina, totalitar rejimin fəsadlarına görə Sov. İKP-nin məsuliyyət daşıdığının etiraf edilməsi, sosialist dövlət modelindən imtina edilməsi kimi tələblərlə çıxış edirdilər. Partiya daxilində onların opponenti rolunda ortodoksal kommunustlər çıxış edirdilər. Kommunist Partiyasının «sosisl-demokratikləşməsi»nə şiddətlə qarşı çıxan bu qrup partya daxilində Marksist Platformanı təmsil edirdi və həmin siyasi cərəyan 1990-cı ilin aprelində əsaslı surətdə formalaşdı.

Marksist Platformanın qurucuları iqtisadi sahədə qeyri-dövlət mülkiyyətinin də olması fikri ilə razılaşsalar da, bunun məhdud çərçivə daxilində və sərt nəzarət altında olmasının zəruriliyini önə sürüdülər. Onlar da verginin mütərəqqi üsullarını dəstəkləyir, fəqət Demokratik Platformadan fərqli olaraq, Kommunist Partiyasının parçalanmasını istisna edirdilər (8, s. 27).