Əlverişli təbii-coğrafi şəraiti olan Azərbaycan ərazisi dünyada insanın formalaşdığı ilk məskənlərdəndir

Süleyman Əliyarov (Əliyarlı)
Firatın bu sualdan çox, çıxışa bənzəyən sualı Bəxtiyar Vahabzadəni coşdurdu. O, Stalin dövründən başlayaraq, Azərbaycan xalqının başına gətirilən faciələrdən yana-yana danışdı. Stalin dövründən danışaraq, o dövrün nə qədər dəhşətli bir dövr olduğunu nəzərimizə çatdırdı və başına gəlmiş bir hadisəni danışdı. Onun sözlərinə görə, günlərin birində dostu Qamboyla söhbətdə Stalinin əleyhinə bəzi fikirlər səsləndiriblərmiş, Qamboy getdikdən sonra qorxusundan gecə səhərə qədər yata bilməyibmiş. Fikirləşibmiş ki, birdən Qamboy onu satar və gəlib onu həbs edərlər.

Səhər tezdən Bəxtiyar Vahabzadə Qamboy gilə gedir ki, ondan onu satmamasını xahiş etsin. Qapıda onu qarşılayan Qamboy göz yaşı tökməyə və eyni şeyi ondan xahiş etməyə başlayıb.

Bəxtiyar müəllim bu acı xatirəni danışıb kövrəldi və dedi ki, o zaman cavan oğlan idi, çörəyini qələmlə qazanırdı. Sonra əlavə etdi ki, Allaha şükür, indi demokratiyadır, aşkarlıqdır, kim nə istəyirsə, onu da azad şəkildə danışa bilir. Xalqımız böyük inkişaf yolu keçib. İndi cüzi poblemlər var. Ancaq dövlət rəhbərliyi onları həll etmək üçün var gücü ilə çalışır.

Somra o üzünü Firata tutdu:

-Nə istəyirsən? İnstitut-filan bitirmisənmi?

Firat:

Yox, sadə bir fəhləyəm.

Bəxtiyar Vahabzadə:

-30-40 il öncə sənin təfəkkür səviyyəndə olan azərbaycanlı şair və ya filosof var idim?

Şair sualına özü də cavab verdi:

-Əlbəttə ki, yox. Bəs, bu nəyin nəticəsidir, oğul?

Bəxtiyar Vahabzadənin sözlərindən belə çıxırdı ki, Kommunist Partiyası bizə böyük azadlıq verib və onun sayəsində çox böyük inkişaf yolu keçmişik, azad xalqlar sırasına daxil olmuşuq.

Firat susub qalmışdı. Artıq dözə bilmirdim. Prokurorluqda eşitdiyim hədə-qorxuların acısı da hələ canımdan çıxmamışdı. Dedim:

-Bəxtiyar müəllim, o suala mən cavab verim…

Çingiz Aytmatovun «Manqurt»nu misal çəkdim və zavodun direktoru Kazımovu göstərərək dedim ki, bizim manqurtumuz budur və onun kimilərdir…

Dedim:

-Bəxtiyar müəllim, indi mən sizə sual verirəm. Südün üzünü dəfələrlə yığsan, altında nə qalar?

Dedi:

-Aydın məsələdir, sözünü de.

-Bəxtiyar müəllim, bu, Azərbaycan xalqının faciəsidir ki, sizin bu gün burada mədh etdiyiniz kommunist partiyası 3 milyon yarımlıq xalqın içindən 72 min Hüseyn Cavid başı kəsdi. Azərbaycan xalqının evi o vaxt yıxıldı ki, Allaha qovuşmağa səsləyən Nəsimi qələmi çörək qazanmaq üşün alətə çevrildi. Stalin, Mircəfər Bağırov getdi. Xahiş edirəm ki, bugünkü stalinlərdən, bağırovlardan danışasınız. Bu gün mənə iki nəfərlə danışmağı belə qadağan edən şərəfsiz rayon prokurorundan danışın! Bu zalda ana dilimizdə danışmağı qadağan edən, böyrümüzdə əyləşən Kazimirovlardan, Rəfail Allahverdiyevlərdən danışın! Bu gün Dağlıq Qarabağda, Göyçədə, Zəngəzurda başımıza açılan oyunlardan danışın!..