Energetika fakulteti

Oraliq relening tuzilishi. 
Ko‘p xollarda oralik relelar buraluvchi yakorli sistemada bajariladi. Ular 
iste’mol kilgan kichik kuvvatda katta elektromagnit kuch xosil bo‘ladi. Oralik
relesini yig‘ish jarayonida tortiluvchi yakorli sistemalar xam qo‘llaniladi. 

---

22

2.8 – rasm. PП-23 oraliq relesining: a)-oraliq relesining tashqi ko‘rinishi;
b)-ichki ulanish sxemasi.

Oraliq relesining ishlash vaqti. 
Relening cho‘lg‘amidagi kuchlanish turg‘un qiymatga birdaniga erishmaydi. 
U tok noldan ma’lum bir qiymatga ma’lum bir vaqt mobaynida etadi. Relening
ishlashi uchun ketgan vaqt rele chulg‘amidagi ishlash tokining oshish vaqti bilan 
yakorning xarakatlanish vaqti yig‘indisiga teng. Tez ishlovchi oraliq relelari uchun
vaqtni kamaytirish kerak, ya’ni relening teskari ta’sir qiluvchi prujinasini 
bo‘shatish kerak va tokning karraliligi oshiriladi. Releni ulagan paytda uning
o‘zagida uyurma toklar xosil bo‘ladi. Bu toklar magnit oqimini oshishini 
sekinlatadi va ish vaqtini oshishiga olib keladi. Ishlash vaqtini kamaytirish tez
ishlovchi relelarda asosan xarakatlantiruvchi qismni yengillashtirish va 
ishqalanishni kamaytirish xisobiga erishiladi.


2.10 Ko‘rsatgich relelari 

Ko‘rsatkich relelari tegishli himoyalarni ishlaganlari to‘g‘risida xabar berish 

uchun mo‘jallangan. Bu relelar boshqa rele va apparatlarning zanjirlariga kema-ket
(2.9-rasm, b) va parallel (2.9-rasm, a) ulanadi. 

2.9-rasm. Ko‘rsatkich relesining ulanish sxemalari. 

---

23

2.9-rasmda ko‘rsatgich rele KH uzgichning himoya ishlashi natijasida
o‘chishi xaqida signal beradi. Ko‘rsatgich relelarining ishini ko‘rsatuvchi signal 
bayroqchasi (blinker) va kontaktlari xizmat ko‘rsatuvchi shaxs orqaga
qaytarmagunicha ish xolatida bo‘ladi. Ketma-ket ulanuvchi ko‘rsatkich relelar 
qulay va shuning uchun ko‘p ishlatiladi.
PУ-21 turdagi ko‘rsatkich relelar o‘zgaruvchan va o‘zgarmas toklarda xam 
ishlatilishi mumkin.

2.10 – rasm. PУ-21 turidagi ko‘rsatkich relesi: a) tashqi ko‘rinishi; b) ichki ulanish sxemasi;

1-sokol; 2-cho‘lg‘am; 3-yakor; 4 – zub zaщelki; 5 – kontakt ko‘prik; 6-yuk; 7 – old podshipnik; 
8 – skobani old devori; 9 – qo‘zg‘almas kontakt; 10 – plankalar; 11 – skoba; 12-prujina
(qarshilik qiluvchi); 13 – skoba; 14 – qaytaruvchi prujina;