3.2. Yuqori kuchlanish tomondagi bir fazali yerga (korpusga) qisqa
tutashuvlar. Neytrali izolyasiyalangan va kompensayiyalangan 10 kVli
tarmoqlarda xuddi 3, 6, 20 va 35 kVli tarmoqlar singari bir fazali yerga qisqa
tutashuvlardagi tok bir necha amperdan oshmaydi: misol uchun 10 kVli
tarmoqlarda ushbu tok 20 amperga teng [2]. 10 kV kuchlanishli transformatorlarda
ushbu shikastlanish turiga qarshi himoya ko‘zda tutilmagan, bir yoki bir necha
transformatorlarni ta’minlayotgan 10 kV kabel va havo elektr uzatish tarmoqlarida
bir fazali yerga qisqa tutashuvga qarshi himoya (habar) o‘rnatiladi [3,4].
3.3.O‘ramlararo qisqa tutashuv. Transformatorning bitta fazasining
cho‘lg‘amidagi o‘ramlararo qisqa tutashuvda katta toklar ko‘zatilmaydi (ikki fazali
qisqa tutashuvga qaraganda). O‘ramlarning kam ulushidagi qisqa tutashuvdagi
tokning qiymati (cho‘lg‘amdagi butun o‘ramlarning soniga nisbatan) tok
transformatorning nominal tokiga nisbatan sezilarli darajada kichik bo‘lib va ushbu
tokni tokning nominaldan o‘ta oshishidan ishga tushuvchi maksimal tokli
himoyalar
orqali
aniqlash
qiyindir.
Transformatorning
qabul
qilingan
himoyalaridan
faqatgina
moyli
transformatorlarning
gazli
himoyasigina
o‘ramlararo qisqa tutashuvga ta’sir javob beradi. Chunki o‘ramlararo qisqa
tutashuvda elektr yoyining yonishi va mahalliy qizishlar natijasida transformator
moyi va izolyasiya materiallarning parchalanishidan hosil bo‘lgan gazlarga gazli
himoya ta’sir javob beradi. Gazlar moyni transformator bakidan kengaytirgichga
siqib chiqaradi va natijada gaz relesining ishga tushishiga olib keladi. Quvvati 1
MV A va undan katta transformatorlar kengaytirgich bilan birgalikda gaz relesi
ham jihozlanishi kerak.
